Một năm trước, tôi và ông xã tới tham dự lễ cưới của vợ chồng Chương Chương. Trong lễ cưới cô ấy cười vô cùng ngọt ngào, tới giờ tôi vẫn chưa quên được nụ cười đầy hạnh phúc ấy.

Một tháng sau, sau khi tôi đi dạo phố với bạn thân thì tình cờ gặp Chương Chương. Trở thành một người phụ nữ thực sự, cô ấy tươi tắn đầy sức sống, vui vẻ rủ chúng tôi đi ăn trưa.

Khi ngồi xuống, tôi thấy Chương Chương đặt bảy tám chiếc túi sang bên cạnh thì ngạc nhiên hỏi : “Sao em mua nhiều đồ thế ?”

Chương Chương mở từng cái cho chúng tôi xem : “Cái này là cho cha mẹ chồng, cái này là cho em chồng, cái này là cho cháu trai, cái này là cho ông xã.”

Tôi thuận miệng hỏi : “Thế của em đâu ?”

Chương Chương thoáng ngây người : “Hôm nay em không mua được gì cho mình, để lần sau vậy.”

Bạn thân tôi mau miệng nói : “Em hào phóng với nhà chồng quá !”

Nghe vậy, Chương Chương cười hạnh phúc : “Người một nhà cả mà, hơn nữa, họ cũng rất tốt với em, nên em cũng muốn làm vợ hiền dâu thảo, đối tốt với họ.”

Đương nhiên Chương Chương là nhân vật chính của bữa ăn này, chúng tôi nghe cô ấy vui vẻ chia sẻ về cuộc sống hạnh phúc của mình sau khi kết hôn. Cô ấy nói chồng của cô ấy rất tốt với cô ấy, dịu dàng săn sóc, cha mẹ chồng cũng rất yêu quý cô ấy. Hồi trước thường nghe người ta nói về quan hệ mẹ chồng nàng dâu khó xử nhất thiên hạ, lúc chưa kết hôn thì nghe mà kinh hồn bạt vía, ai ngờ khi kết hôn thì hòa hợp với mẹ chồng. Cha mẹ chồng hiền hòa, tốt tính, bao dung. Mà họ hàng nhà chồng cũng rất tốt, ai cũng vui vẻ nhiệt tình, gần gũi dễ thân, cô ấy thấy mình thật may mắn.

Chúng tôi cũng vui mừng trước hạnh phúc của Chương Chương, nhưng dù sao tôi không phải một cô bé mới mười tám tuổi, tôi sẽ không phán cuộc sống mấy chục năm sau chỉ qua một tháng từ khi kết hôn.

Chương Chương hào hứng chia sẻ với chúng tôi về những dự tính trong tương lai. Cô ấy nấu ăn rất ngon, ở thời đại này một cô gái sinh năm 80, 90 mà nấu ăn ngon quả là hiếm thấy.

Cha mẹ chồng biết cô ấy nấu ăn ngon thì vô cùng mừng rỡ, nên cô dự định, về sau cuối tuần nào cũng sẽ dành ra một ngày để nấu một bữa thịnh soạn, mời họ hàng nhà chồng thưởng thức. Khung cảnh mà Chương Chương miêu tả cho chúng tôi là thế này : Sáng sớm cô ấy ra chợ mua thật nhiều thức ăn tươi và hoa quả, đồ ăn vặt. Sau đó họ hàng bắt đầu tới chơi, họ vừa ăn hoa quả, đồ ăn vặt và trò chuyện vui vẻ. Thế rồi cô bưng từng món ăn ngon lên bàn cơm, mọi người thoải mái thưởng thức, rồi cũng khen ngợi Chương
Chương, cha mẹ chồng sẽ cảm thấy hãnh diện vì nhà mình có một cô dâu ngoan ngoãn hền lành đảm đang. Đại gia đình quây quần bên nhau vừa ấm áp vừa thân thương.

Nhìn Chương Chương trông mong như vậy, nhưng hình ảnh hiện lên đầu tôi lại như thế này : Chương Chương đi chợ từ sáng sớm, xách về túi lớn túi bé nguyên liệu nấy ăn, mệt mỏi rã rời nếu chồng cô ấy có thể đi mua cùng cô ấy thì có khi sẽ khá hơn một chút. Thế rồi họ hàng vừa trò chuyện vừa ăn đồ ăn vặt trong phòng khách, còn Chương Chương vật lộn trong bếp một mình. Đến giờ cơm, cuối cùng cô ấy cũng làm xong một bàn đồ ăn, bê từng đĩa lên. Còn họ hàng thì tụm năm tụm ba buôn chuyện, có lẽ chẳng ai nhớ đến việc khen ngợi Chương Chương, dù có đi chăng nữa thì cũng chỉ là mấy câu nói mang tính chất hình thức, họ bận trò chuyện với nhau e rằng không có thời gian mà khen ngợi thật lòng. Tới khi họ hàng ăn xong ra về sẽ để lại vô vàng bát đũa cơm thừa canh cặn cho cô ấy thu dọn. 

Ban đầu Chương Chương chịu khó làm, về sau đương nhiên sẽ không muốn nữa, bởi sự cho đi luôn cần được khẳng định, song kết quả lại quá khác với dự đoán ban đầu của bản thân. Nhưng những người kia đã quen với việc Chương Chương hào phóng vừa tốt tính lại giỏi giang, nếu đột ngột thay đổi, đương nhiên bọn họ sẽ có ý kiến, sau lưng chắc chắn sẽ rỉ tai nhau : “Thấy chưa, mới vài hôm đã lộ bản chất rồi, sao lại cưới loại người con dâu như thế về nhà cơ chứ ?” Còn cha mẹ chồng vốn dĩ đã bất mãn với việc cô dâu ngày càng “lười biếng”, nghe những lời này thì sự bất mãn ngày càng tăng lên, trong khi Chương Chương cũng tích đầy bụng oán hận, cũng muốn trút giận, thế là chiến tranh bùng nổ như tự nhiên phải thế.

Hiện giờ Chương Chương còn đang chìm đắm trong tưởng tượng của bản thân. Tôi ám chỉ cho cô ấy biết, kết quả chưa chắc đã giống những gì cô ấy nghĩ, khi người khác đã quen với việc bản thân luôn hy sinh vì họ, họ sẽ coi đó là như một thói quen. Mới đầu nếu biết giữ khoảng cách thích hợp thì sẽ có lợi trong cuộc sống sau này hơn. Nghe tôi nói vậy, Chương Chương không vui lắm, cô ấy cho rằng tôi nghĩ xấu về người khác, trái tim con người đều làm từ máu thịt, chỉ cần bản thân thật lòng thì chắc chắn cuộc sống sẽ hòa
hợp êm ấm.

Tôi chỉ cười chứ không nhiều lời nữa, chân thành chúc phúc cho cô ấy có một tương lai hạnh phúc mỹ mãn. 

Sau khi ra về, bạn thân cảm thán với tôi : “Lại có thêm một cô bé ngốc ! Bây giờ nói gì với cô ấy cũng chẳng nghe đâu, cuộc sống sẽ cho cô ấy biết hiện thực và tưởng tượng là hai chuyện khác nhau.”

Không ngờ bạn thân tôi cũng có suy nghĩ giống hệt tôi nhưng trong thâm tâm tôi vẫn mong muốn suy đoán của chúng tôi là sai, dù sao trên thế gian này còn có rất nhiều người biết trân trọng sự hy sinh của đối phương. Ngày trước, tôi có một người đồng nghiệp thân thiết với mẹ chồng chẳng khác nào hai mẹ con ruột. Tính cách của tôi và bạn thân đều là kiểu tự vệ, bản thân luôn sống tỉnh táo và lý trí.

Mấy tháng sau đó, thỉnh thoảng Chương Chương vẫn kể cho tôi nghe về tình hình sinh hoạt gia đình cô ấy, nhưng rồi cô ấy ngày càng ít kể, còn tôi thì bận việc riêng nên cũng dần quên đi chuyện này.

Khoảng một năm sau, tôi nhận được cuộc gọi của Chương Chương. Trong điện thoại, cô ấy căm giận nói với tôi : “Chị Vãn Tình ơi, cả nhà bọn họ đều không phải là con người.”

Lòng tôi lạnh buốt, xen ra linh cảm trước đây của tôi đã ứng nghiệm. Quả nhiên, Chương Chương giận dữ kể lại cuộc sống một năm qua, không khác mấy với những gì tôi dự đoán nhưng điều khiến cô ấy đau lòng nhất : Tất cả mọi người đều chỉ trích cô ấy, đến người chồng cũng thấy biểu hiện của cô thua xa những ngày đầu, anh ta còn khá bất mãn với cô, thậm chí còn nhắc đến chuyện ly hôn. Chương Chương vừa khóc vừa hỏi tôi : “Chị ơi, chị biết em thực sự rất rất muốn hòa hợp với gia đình họ, em đã rất cố gắng rồi, nhưng sao người khác đều sống tốt, mà em lại gặp phải một gia đình thế này, rốt cuộc em đã làm sai ở đâu chứ ?”

Không phải lần đầu tôi gặp phải những câu chuyện như thế, nếu phải nói cô ấy sai ở đâu, có lẽ là sai ở việc lấy lòng người ta quá sớm !

Thực ra phần lớn mọi người đều phạm phải sai lầm này, người thông tuệ như ông xã tôi cũng không phải ngoại lệ. Lần đầu tiên gặp cha mẹ tôi, anh ấy chỉ muốn bộc lộ hết thảy điểm tốt của mình, anh ấy cho thấy săn sóc hai người còn tốt hơn cả con trai ruột, ngày nào cũng hỏi thăm cha mẹ tôi gần đây có nhu cầu gì không. Quả thực cha mẹ tôi khen ngợi anh ấy hết lời, mau chóng chấp nhận anh ấy. Anh ấy đắc chí nói với tôi : “Ông xã của em giỏi không ?” 

Nhưng tôi lại nghiêm túc nói với anh ấy cư xử như vậy khiến tôi lo lắng, tôi nghĩ chỉ cần đối xử với cha mẹ tôi khoảng 80% thế này là được rồi. Chồng tôi không hiểu ý tôi, mà còn cười hỏi tôi, có phải anh ấy quá thân thiết với hai cụ nên tôi ghen tỵ phải không.

Tôi buồn cười đáp lại : “Anh có thể nhiệt tình thế này cả đời không ? Nếu anh cứ biểu hiện thế này thì về sau có bất cứ chuyện gì họ cũng sẽ nhờ anh, vì nhờ quen rồi. Bọn họ đã quen với sự nhiệt tình hiện giờ của anh, nếu sau này anh không làm được thế này nữa thì mọi điều anh từng làm đều là công cốc, thậm chí còn tồi tệ hơn anh không làm gì cả, anh có chấp nhận được không ?”

Ông xã tôi ngây người quãng thời gian đó, anh ấy rất hy vọng tôi có thể xử lý hoàn mỹ quan hệ với cha mẹ hai bên. Mỗi lần tặng quà cho cha mẹ mình, anh ấy đều dùng danh nghĩa của tôi để tặng, quả thực mẹ chồng rất hài lòng về tôi. Song tôi phải ám chỉ nhiều lần mong anh ấy đừng làm như vậy, chồng tôi rất khó hiểu vì sao tôi lại nói thế, cho rằng kiếm đâu ra được một người chồng có thể lẳng lặng chuẩn bị tốt mọi thứ như anh ấy.

Thế là lần đó, tôi bèn nghiêm túc nói : “Không phải em không muốn đối tốt với cha mẹ anh, nhưng em không muốn tỏ ra quá nhiệt tình ngay từ đầu. Có lẽ trong thời gian ngắn tất cả sẽ rất hòa hợp, nhưng về lâu dài thì chưa chắc đã tốt, bởi em không thể quá nhiệt tình như thế mãi được.”

Ông xã tôi là người thông minh, anh ấy hiểu được ngay, và thế là chúng tôi đã trải qua giai đoạn rèn luyện đó bình an. Về sau nhiều khi gặp rất nhiều bạn bè đau đầu buồn phiền vì các mối quan hệ trong gia đình, anh ấy mới mừng rỡ nói với tôi, may mà ngày đó tôi tỉnh táo và bình tĩnh.

Rất nhiều gia đình có mâu thuẫn trong quan hệ mẹ chồng nàng dâu, dù ban đầu hai bên đều rất hòa hợp. Thực ra đây cũng là lẽ thường, vừa tới một hoàn cảnh xa lạ thì ai chẳng mong thể hiện những mặc tốt đẹp nhất của mình cho người ta thấy. Song chúng ta lại quên, chúng ta đều là những người bình phàm, chúng ta không thể mãi nhiệt tình như thuở ban đầu, lâu dần chúng ta sẽ mệt mỏi, không ai có thể thoát khỏi định lý này, sau khi thoải mái rồi thì sẽ có rất nhiều lời vô tình thốt ra. Có nhiều quan hệ thông gia không thể so với quan hệ ruột thịt, thường sẽ vì một câu nói mà mọi nỗ lực trước đây đều xôi hỏng bỏng không.

Người Á Đông rất thích theo đuổi sự hoàn mỹ về mặt hình thức, ví dụ như quan hệ mẹ chồng nàng dâu thân thiết như mẹ con ruột, quan hệ cha mẹ vợ con rể thân thiết như con ruột, nhưng tôi nghĩ chuyện này phải xem duyên phận, thực tế thì hầu hết mọi người đều không thể làm được như vậy. Không sống chung với nhau hai, ba mươi năm, quan niệm, tính cách đều khác biệt, sao có thể vì một tờ đăng ký kết hôn mà trở nên thân thiết như máu mủ ruột rà ? Hai bên có thể đón nhận, có thể tôn trọng quan niệm và phương thức sống của nhau đã là kết quả tuyệt vời nhất rồi. Còn những thứ khác cũng đành thuận theo tự nhiên thôi.

Ngoài ra, lấy lòng quá sớm hoặc lấy lòng quá nhiều đều dễ sinh ra di chứng. Tôi thường nghe thấy có rất nhiều chị em than vãn rằng người này người kia thật quá đáng, nhưng bọn họ không phải tự nhiên đã quá đáng, mà có những "người tốt" dung túng cho sự quá đáng của họ, bởi vậy bọn họ mới được đà lấn tới. 

Có một người bạn rất thân thiết từng ấp úng hỏi tôi, người nọ (một người bạn mà cả hai chúng tôi đều quen) đối xử với tôi thế nào, có bao giờ quá đáng không. Tôi ngẫm kỹ lại, thành thật trả lời rằng người đó rất tốt với tôi, cũng chưa bao giờ có hành động gì khiến tôi không vui. Cô ấy ngạc nhiên, sau đó kể cho tôi nghe một vài mâu thuẫn từng xảy ra giữa hai người, cuối cùng cảm thán : “Tớ tưởng cậu ta đối xử với tất cả mọi người như vậy, hóa ra là liệu cơm gắp mắm. Có lẽ vì tớ dễ tính quá nên cậu ta mới quá đáng thế.”

Người ta từng nói, người dung túng cho kẻ xấu tính còn đáng sợ hơn chính những kẻ xấu tính - có lẽ chính là đạo lý này.