Chương 3: Vật Đổi Sao Rời, Chuyện Cũ Chôn Sâu

Hồ Thiện Vi coi trường thi như tàng thư lâu trong nhà, cắm cúi viết suốt từ tinh mơ đến hoàng hôn, gần như quên cả bản thân. Mãi đến khi tiếng chiêng đồng vang lên, giám khảo cao giọng tuyên bố hết giờ, phải thu bài và dán tên, nàng mới buông bút.

Đến khi giao bài, nàng vẫn chưa viết xong, còn một câu hỏi chưa kịp hoàn thành.

Bài thi thứ ba, câu hỏi áp chót, là đoạn trong thiên thứ mười hai “Thủ tiết” của “Nữ Luận Ngữ”:

“Xưa nay hiền phụ, cửu liệt tam trinh. Danh lưu sử sách, truyền tới ngày nay. Nữ tử ở phòng, chớ bước sân trống. Có khách ngoài cửa, chớ hé lời nào. Không nói chuyện riêng, không nghe âm dâm... Một hạnh sai lầm, trăm hạnh chẳng thành. Phu thê kết tóc, nghĩa trọng ngàn vàng. Nếu có chẳng may, giữa đường ly biệt. Ba năm mặc tang, giữ chí son sắt…”

Các đoạn khác, Hồ Thiện Vi đều hiểu, chỉ có câu “Một hạnh sai lầm, trăm hạnh chẳng thành” khiến nàng phân vân khó giải.

Trong “Tả Truyện” có nói: “Biết sai mà sửa, chẳng gì tốt bằng.” Khổng Tử dạy rằng: “Biết hổ thẹn mới sinh dũng khí.” Dân gian lại bảo: “Lãng tử quay đầu, giá ngàn vàng.”

Đều là lời khuyên người ta biết sửa lỗi.

Cớ sao nam tử phạm sai, cải chính thì là người tốt, là kẻ dũng? Còn nữ tử lỡ một điều, liền bị kết rằng mọi đức hạnh đều uổng?

Tự lòng nàng không phục câu ấy, nhưng trong bài làm, lại tuyệt đối không thể viết ra lời thật lòng.

Từng trải cảnh nhà sa sút, mẹ chết thảm, phu quân vong trận, phụ thân lạnh nhạt, kế mẫu tàn nhẫn, vụng trộm đi thi – Hồ Thiện Vi hiểu rõ: muốn sống, trước tiên phải học cách nhẫn nại và uốn mình theo gió.

Chỉ là, khi viết những điều trái lương tâm, ngòi bút càng lúc càng nặng nề, đầu óc cũng rối bời, đến khi thu bài, câu trả lời vẫn chỉ viết được một nửa.

Cung nữ thu bài, giám khảo lập tức dán kín tên “Hồ Thiện Vi”, chờ đợi xét duyệt.

Trong lòng nàng thấp thỏm không yên, tự an ủi mình: tuy chưa viết xong, nhưng mười bảy đề kia, nhất là phần Tứ Thư Ngũ Kinh, nàng viết cũng khá vững. Nàng đã dốc hết sức mình, dù có trượt cũng chỉ trách học còn nông cạn.

Các nữ quan dự thi lục tục bước ra khỏi Phủ vú nuôi. Một ngày dài căng thẳng khiến thể xác lẫn tinh thần đều mỏi mệt. Có người vừa ra khỏi trường thi đã lỡ tay đánh rơi giỏ sách, òa khóc như mưa.

Cũng có người mặt trắng như tờ giấy, thất thần rời đi như cái xác không hồn.

Lại có người vẻ mặt nhẹ nhõm, ánh mắt hăm hở, dường như đã nắm chắc bảng vàng trong tay.

So với những xúc cảm rõ rệt ấy, Hồ Thiện Vi chỉ trông mỏi mệt, hoàn toàn hòa lẫn vào đám đông.

Một cái vỗ nhẹ lên vai trái.

Nàng quay đầu lại, thấy một thiếu nữ mặt tròn, mắt hạnh, vóc người nhỏ nhắn – là người cùng thi với nàng, cũng chính là kẻ đầu tiên xin phép ra ngoài.

Thiếu nữ tò mò chỉ tay nàng:

“Tay ngươi… sao thế?”

Tay Hồ Thiện Vi nổi đầy vết nẻ do lạnh, sưng tấy đỏ au như trái dâu nhỏ. Nàng đáp:

“À, bị cước lạnh.”

“Thì ra cước lạnh truyền thuyết là thế này!” Thiếu nữ tròn mắt ngạc nhiên.

Nàng nói năng lớn tiếng, khiến bao người quanh đó đều quay đầu nhìn tay Hồ Thiện Vi, có ánh mắt thương hại, cũng có ánh mắt khinh rẻ.

Hồ Thiện Vi thấy bị xúc phạm, lặng lẽ bước nhanh đến đầu hàng.

Thiếu nữ vội đuổi theo xin lỗi, miệng buột thốt ra giọng quê:

“Đối mẫu cục! Đô hệ ngã suy!”

Hồ Thiện Vi không hiểu, nàng vội vã sửa lại bằng quan thoại:

“Xin lỗi, ta từ Quảng Châu tới. Ta tên Trần Nhị Muội. Quê ta quanh năm ấm áp, chưa từng thấy cước lạnh. Không ngờ Nam Kinh cũng lạnh đến mức này.”

Thật ra trước kia nàng chưa từng bị, chỉ từ mùa đông năm ngoái mới phát bệnh. Hồ Thiện Vi cúi nhìn đôi tay, nghĩ đến kỳ thi hao tổn tâm lực hôm nay, liền mỏi mệt không muốn giải thích. Nàng chỉ khẽ gật đầu xem như chấp nhận lời xin lỗi, rồi xoay người bước đi.

Trần Nhị Muội muốn nói thêm, nhưng chân ngắn, đành lẽo đẽo tụt lại phía sau.

Đi mãi về phía nam, ra khỏi Tây An Môn, ngoài cổng chen chúc người đến đón thí sinh.

“Cô nương! Bên này!” Xa phu sáng nay đưa nàng đi thi, đang vẫy tay, trong tay còn cầm nửa chiếc bánh nướng mai giáp vàng. Hắn đợi lâu, sợ muộn giờ, mua bánh lót dạ.

Hai người chen được đến xe, chiếc bánh đã bị đám đông cọ sạch lớp vỏ giòn, xa phu ba miếng ăn hết, rồi giục roi đánh xe.

Ngoài Tây Hoa Môn là Đại Thông Nhai – trục đường chính bắc nam của Nam Kinh. Trời chưa tối hẳn, nhưng hai bên phố đèn đuốc đã sáng rực, các hiệu buôn bắt đầu mời khách.

Ngựa xe chạy vùn vụt, khiến bút mực trong giỏ rung lên loảng xoảng. Hồ Thiện Vi mệt nhoài, hai mắt lim dim, gần như thiếp đi. Nhưng khi xe hơi nghiêng sang phải, thân thể nàng nghiêng theo, lập tức biết xe đang lên dốc – chắc đang qua một cây cầu vòm.

Lòng nàng chợt rúng động, theo bản năng vén rèm xe.

Quả nhiên xe đang vượt qua cầu Văn Xương, qua cầu này chính là địa phận Anh Linh Phường. Dưới cầu là một dãy nhà dân sát mép sông, giờ đây đèn đuốc sáng trưng. Trong số ấy có một căn nhà nàng quen thuộc đến từng viên gạch.

Đó là nhà vị hôn phu của nàng. Y đã tử trận nơi sa trường. Mẫu thân y vì thương con quá độ, chưa đầy hai tháng cũng lìa đời. Căn nhà ấy bỏ trống hai năm rồi. Vậy mà nay lại sáng đèn?

“Dừng xe.” Hồ Thiện Vi gọi.

Nàng bước xuống, chạy một mạch đến cửa nhà cũ. Đang định nhìn kỹ thì thấy một đôi phu thê trẻ nắm tay một bé trai bước ra.

Tường nhà mới sơn lại, trước cửa treo bảng gỗ đề “Lý Trạch”.

Thì ra nhà đã đổi chủ.

Vật đổi sao rời, chuyện cũ chôn sâu. Muốn nói điều chi, nước mắt đã rơi.

Lệ nóng lăn xuống má, rơi xuống bụi đường, tan biến trong chớp mắt.

Trở lại xe ngựa, Hồ Thiện Vi sắc mặt như thường:

“Đi thôi.”

Về tới nhà thì trời đã vào giờ cơm chiều. Tiểu nha hoàn bưng mâm cơm lên bàn, phụ thân Hồ Vinh không có mặt, kế mẫu Trần thị mặt lạnh như sương, nói một câu chẳng nể mặt:

“Ngươi ra ngoài chơi suốt một ngày, chẳng chép nổi một quyển sách, cũng không quét nổi cái sân. Vậy mà còn có mặt mũi ngồi ăn cơm?”

Hồ Thiện Vi không đáp lời, đi ra giếng múc một thùng nước, tay xách thùng gỗ, gắng sức bước lên lầu hai – nơi đặt tàng thư lâu.

Trong tàng thư lâu vẫn còn mấy vị khách. Phần lớn đều là giám sinh nghèo của Quốc Tử Giám, trên mình mặc áo xanh lam đặc trưng của giám sinh. Những bản chép tay quý giá của tàng thư lâu rất đắt, bọn họ không mua nổi, nên chỉ đến xem chùa.

Hồ Thiện Vi cầm chổi lau nhà, rửa sạch giẻ lau trong thùng nước rồi cất giọng:

“Đã đến giờ đóng cửa, mời các vị lui bước.”

Một số khách lưu luyến đặt sách xuống lầu, nhưng phần lớn vẫn bất động, tiếp tục cúi đầu đọc dưới ánh đèn.

Những giám sinh nghèo ấy cứ như mấy cái con vụ – không có tay kéo là không chịu quay.

Hồ Thiện Vi đã quen cảnh này, nàng cầm chổi đẩy tới, bắt đầu đuổi khách.

“Nhường một chút! Cẩn thận trơn trượt! Vị khách kia, xin nhấc chân cao một chút.”

Khách sợ bị nước bẩn văng lên áo lam, rối rít tránh né, lũ lượt rời đi.

Chỉ còn lại một người, mặc cho Hồ Thiện Vi đẩy chổi quanh chân, khi thì nhấc chân trái, lúc thì giơ chân phải, quyết không buông cuốn sách trong tay.

Đối phó với loại mặt dày ăn chùa này, Hồ Thiện Vi đã có kinh nghiệm phong phú. Nàng liền đổi chiêu, từ lau tới lui thành xoay tròn một vòng quanh chân hắn, cây chổi quét vun vút như gió.

Không lẽ hắn còn định vừa đọc sách vừa nhảy múa? Thật chẳng khác nào trò khỉ diễn rạp. Ai ngờ kẻ ấy lập tức tháo vát, kéo đến một cái thang, trèo lên giá sách cao, tránh xa chổi lau, tiếp tục đọc.

Ta chưa từng thấy ai mặt dày đến thế!

Hồ Thiện Vi vừa tức giận vừa buồn cười, nói:

“Nơi này ánh sáng kém, coi chừng hỏng mắt.”

Ý nàng là – ngươi mau cuốn gói về đi!

Người kia không ngẩng đầu, chỉ dùng ngón tay đo mấy trang cuối:

“Còn chừng mười mấy trang nữa là xong.”

Hồ Thiện Vi lúc này bụng đói như sôi, cả người mệt mỏi rã rời, tay thì đau rát vì cước lạnh, nổi ngứa như thiêu. Nàng cắn răng, đẩy cây chổi mạnh sát chân thang, sàn vừa lau xong trơn trượt, chân thang lảo đảo nghiêng về bên trái.

Chưa kịp kêu, người kia đã ngã ngửa xuống. Hồ Thiện Vi theo phản xạ buông chổi, chỉ kịp tránh sang bên. Kẻ kia rơi thẳng lên đầu chổi lau ướt sũng, áo lam sạch sẽ lập tức bị nhuộm loang lổ bẩn thỉu.

May thay, hắn ôm cuốn sách trước ngực nên không bị rách hỏng.

Hồ Thiện Vi nhanh chóng giật lấy sách từ tay hắn:

“Đã đóng cửa, mời rời bước.”

Người nọ không r*n rỉ kêu đau, chỉ khẽ “hừ” một tiếng rồi đứng lên, một tay ôm eo:

“Còn mười mấy trang là xong, mong cô nương rộng lượng chút.”

“Mai quay lại.” Hồ Thiện Vi lạnh lùng đáp.

“Hừ, thương nhân mà cũng bạc tình như vậy!” Hắn tức tối hất tay áo bỏ đi.

Hồ Thiện Vi từ trên lầu nhìn xuống, thấy hắn dắt một con ngựa già, không thèm dùng bệ lên ngựa, nhẹ nhàng giẫm lên bàn đạp trèo lên. Ai ngờ vừa ngồi xuống yên, sắc mặt lập tức méo mó như bị sét đánh, lại lộn cổ xuống, dắt ngựa đi bộ.

Xem ra vừa rồi ngã đau mông thật rồi.

Hồ Thiện Vi đóng cửa sổ, đặt lại sách vào kệ, mới phát hiện đó là binh thư – “Lý Vệ Công Vấn Đối”, ghi chép lời vấn đáp giữa Đường Thái Tông Lý Thế Dân và tướng quân Lý Tĩnh.

Một giám sinh Quốc Tử Giám đọc binh thư làm gì? Hẳn là nhàm chán đọc giải sầu.

Nghĩ vậy, Hồ Thiện Vi càng khinh thường tên khách mặt dày kia. Nàng thổi tắt đèn lồng, xách thùng nước bẩn xuống lầu.

Ra sân đổ nước, rửa tay chuẩn bị ăn cơm thì phát hiện Trần thị chẳng buồn chờ nàng, đã ăn xong từ lâu rồi về phòng nằm nghỉ.

Nàng nhìn mâm cơm nguội ngắt toàn là cơm thừa canh cặn, rõ ràng bụng đói cồn cào mà lại chẳng còn chút khẩu vị nào.

Tiểu nha hoàn luống cuống:

“Tiểu thư, nô tỳ đi hâm lại cho người.”

“Không cần. Ta ra ngoài ăn.”

Hồ Thiện Vi ra khỏi cửa, trong tay vẫn còn ba lượng bạc cha nàng cho ban sáng.

Nàng tới tửu quán, gọi một bát mì chay, một con vịt kho, một đĩa cá chẽm hấp, một phần cá nóc sống, một lồng bánh bao nhân cua, tôm nõn xào trà Long Tỉnh, điểm tâm là sò nướng bơ.

Tính nhẩm một lượt, vừa vặn ba lượng bạc. Hồ Thiện Vi lại gọi thêm một bình hoa điêu, tiêu xài toàn bộ.

Hôm nay là sinh nhật nàng.

Những năm trước, cả nhà thường ra ngoài ăn một bữa thật ngon, cùng ăn một bát mì trường thọ. Năm nay, phụ thân e là đã quên rồi.

Nàng ăn mì trường thọ, lặng lẽ cầu một điều ước: thi đậu, vào cung làm nữ quan.

Vừa nghĩ xong, tay lại đau nhức ngứa ngáy như có ngàn con kiến cào cấu, như muốn xé da chui ra. Có đêm, nàng bị ngứa đến tỉnh giấc.

Hồ Thiện Vi buông đũa, lấy thuốc bôi cước lạnh ra, xoa lên mu bàn tay.

“Là ngươi?” Có người bước tới bắt chuyện, vừa đúng lúc thấy nàng đang bôi thuốc, kinh hãi kêu lên: “Tay ngươi… kế mẫu ngươi thật ác! Khi ta đến hiệu sách đọc, đã thấy bà ta thường bắt nạt ngươi. Ngươi cứ để mặc bà ta chèn ép vậy sao? Sao không phản kháng?”

Chính là tên khách mặt dày ban nãy. Bởi vì bị đau mông, hắn không dám ngồi, phải bưng tô mì đứng ăn. Tư thế cao hơn, vừa vặn nhìn thấy tay nàng.

Hồ Thiện Vi lạnh lùng nói:

“Không liên quan gì tới ngươi.”

Quả nhiên là kẻ chuyên xem chùa sách vở.

Hắn bị nàng xua đuổi, không tiện dây dưa, đành đặt tô mì lên bàn, giễu cợt:

“Nếu ngươi có được một nửa khí thế đuổi khách lúc đóng cửa, e là bà ta chẳng dám bắt nạt ngươi đâu.”

Hồ Thiện Vi không thèm để ý. Thuốc đã ngấm, tay mát lạnh dễ chịu. Nàng cầm đũa, tiếp tục cúi đầu ăn mì.

Người kia không có cách gì, đành cầm tô bỏ đi. Trước khi đi còn lẩm bẩm:

“Gặp phải hạng người như ngươi, đúng là khiến người ta vừa thương vừa giận. Ta lười lo cho ngươi nữa.”

Hồ Thiện Vi ngẩng đầu nhìn bóng lưng hắn, thấy phần sau áo lam loang lổ đầy vết nước dơ từ cây chổi, vừa thảm hại vừa buồn cười. Nàng nghĩ: ai cần ngươi lo? Tự lo cho ngươi trước đi.

Ăn xong mì trường thọ, nàng gọi tiểu nhị thanh toán, đưa ra ba lượng bạc. Tiểu nhị cười đáp:

“Vị giám sinh lúc nãy đã thanh toán rồi.”

Có thể bỏ ba lượng bạc mời người xa lạ ăn, vậy mà lúc nãy lại mặt dày tới hiệu sách đọc chùa?

Người này không phải nghèo, mà là… ngốc.

Hồ Thiện Vi thầm nghĩ: loại người như thế mà cũng vào được Quốc Tử Giám sao?