Sau khi khói lửa nguội đi, Seita đào được lò than Seto trong đống đổ nát trên phần đất nhỏ hẹp đến độ cậu không chắc đó có phải nơi mình từng ở không, đồ ăn giấu trong lò đều không sao. Cậu mượn xe kéo cỡ lớn, vượt qua bốn con sông Ishiya, Sumiyoshi, Ashiya, Shukugawa, mất một ngày trời để chở đến Nishinomiya.

Khi cậu dỡ đồ đạc xuống và xếp thành đống ở cửa ra vào, bà cô góa than thở một lần nữa, “Đúng là chỉ nhà binh mới có cuộc sống xa xỉ đến vậy.” Bà ta chia mơ muối cho hàng xóm với vẻ mặt rạng rỡ mà trịch thượng.

Nước vẫn bị cắt nên có lẽ vì biết ơn Seita đi lấy nước hộ từ cái giếng cách đấy 300 mét, cô con gái học lớp Mười trường cao đẳng nữ hiện đang được điều động đi làm cho Nhà máy Sản xuất máy bay Nakajima cũng nghỉ làm để chơi cùng Setsuko.

Trong đoàn người đi lấy nước, một phụ nữ có chồng ra trận sống gần đó trở thành mục tiêu đàm tiếu của mọi người khi dám nắm tay cậu sinh viên trường đại học Doshisha đang cởi trần.

Seita và Setsuko trở thành đối tượng được người dân thương cảm, nhờ bà cô góa đã loan báo với vẻ ban ơn khắp nơi rằng, chúng là con đại úy hải quân, và là những đứa trẻ tội nghiệp mất mẹ trong trận không kích.

Cứ tối đến, đàn ễnh ương trong hồ trữ nước gần đó lại kêu ộp ộp. Nước trong hồ dồi dào, hai bên bờ cỏ mọc rậm rạp, đầu mỗi phiến lá đều đậu một con đom đóm lập lòe. Seita vươn tay ra, ánh lửa nhỏ bé đó dời sang ngón tay cậu.

“Này, nắm thử đi.” Cậu đặt nó vào lòng bàn tay Setsuko, cô bé nắm chặt lấy, con đom đóm lập tức nát bét, để lại ở lòng bàn tay một thứ mùi hăng hắc khó chịu.

Dưới màn đêm tháng Sáu lấp lánh, dù vẫn thuộc Nishinomiya, nơi rìa núi này lại như thể không hề dính dáng tới những trận ném bom kia.

Seita viết thư hỏi thăm bố và gửi đến căn cứ hải quân ở Kure, nhưng không có hồi âm. Trên đường từ bưu điện về, do trước đây từng nằng nặc gặng hỏi mẹ, cậu nhớ được ngân hàng Kobe chi nhánh Rokko và ngân hàng Sumitomo chi nhánh Motomachi, bèn ghé qua để kiểm tra lại số tiền tiết kiệm.

Khi nghe Seita thông báo con số 7000 yên, bà cô góa ưỡn ngực hãnh diện, “Khi chồng cô mất, tiền phụ cấp thôi việc của ông ấy những 70.000 yên cơ đấy. Yukihiko lúc ấy mới lớp Chín đã rất ra dáng, lễ phép chào ông giám đốc nên còn được khen, thằng bé chín chắn lắm.” Bà ta rất tự hào về con trai mình.

Buổi tối Setsuko khó ngủ, đôi khi khóc thét lên như sợ hãi điều gì. Mỗi lần như vậy Seita đều choàng tỉnh nên sáng dậy muộn, lại phải nghe mấy lời bóng gió của bà cô góa.

Chỉ mới mười ngày, mơ trong chiếc lọ cổ rộng, trứng khô và bơ đã hết sạch, cả phần lương thực ưu tiên cho nạn nhân chiến tranh cũng ra đi.

Khi lương thực chỉ còn hơn ba lạng, trong đó già nửa là đậu tương, lúa mì và ngô thì bà cô góa nghi ngờ hai đứa trẻ đang tuổi ăn tuổi lớn đã khấu lẹm vào khẩu phần gia đình mình.

Cuối cùng mọi người chuyển sang ăn ba bữa cháo một ngày. Bà cô góa thường lấy muôi xúc tận đáy nồi, lấy toàn cái cho con gái mình, đổ vào bát Seita và Setsuko thì toàn nước với rau. Thỉnh thoảng, có thể do áy náy, bà ta bảo, “Con bé này đang được điều động làm việc cho đất nước, nó cần ăn nhiều để lấy sức.” Dưới bếp lúc nào cũng sồn sột tiếng muôi cạo cháo cháy dính nồi. Cứ tưởng tượng bộ dạng tham lam của bà cô góa là Seita phát tức, nhưng nghĩ tới lớp cháy đậm đà, bùi bùi giòn giòn ấy cậu lại rịn nước miếng.

Người đàn ông ở trọ nhà bà cô góa làm việc bên Hải quan, thông thuộc đường lối chợ đen, thường biếu thịt bò, đường mạch nha, cá hồi đóng hộp để nịnh bà. Anh ta đang để ý cô con gái.

“Chúng ta ra biển nhé?”

Seita hỏi em, vào một hôm hửng nắng giữa mùa mưa. Cậu rất lo lắng vì Setsuko bị phát ban khá nặng, dùng nước biển lau chắc sẽ đỡ hơn.

Không biết trái tim trẻ thơ đó đã chấp nhận hoàn cảnh thế nào, nhưng cô bé nhắc đến mẹ thưa dần và bám anh như keo.

“Ưm, thích quá!”

Cho tới hè năm trước gia đình họ còn thuê phòng ở Suma để nghỉ hè. Seita đã đặt Setsuko trên bãi biển, bơi ra tận chỗ quả cầu thủy tinh quấn lưới mà ngư dân thả nổi ngoài khơi rồi bơi về. Nơi họ thuê phòng gọi là nhà chòi bên bờ biển, có cửa hàng cho uống rượu ngọt, hai anh em đã nhấm nháp thứ chất lỏng có mùi gừng ở đó. Lúc cậu đi bơi về, Setsuko đang nhét đầy miệng bánh bột mì nướng hattaiko mẹ làm, má phồng lên, nghẹn cứng, mặt dính đầy vụn vỏ bánh.

Seita định hỏi Setsuko có nhớ những kỉ niệm đó không, nhưng chợt thấy không nên gợi cô bé nhớ lại.

Hai anh em đi dọc con sông nhỏ hướng ra bờ biển. Trên đường nhựa thẳng tắp, đây đó có những chiếc xe ngựa chở hành lý sơ tán đang nghỉ chân.

Một cậu bé béo tốt đeo kính, đội mũ đồng phục của trường Cấp hai Kobe 1, hai tay ôm đầy những cuốn sách có vẻ khó đọc đặt vào thùng xe. Con ngựa uể oải phe phẩy đuôi.

Hai anh em rẽ phải, đi lên bờ đê sông Shukugawa. Trên đường có quán giải khát Paboni bán kẹo thạch vị đường saccharin, Seita mua một ít để ăn.

Cậu còn nhớ nửa năm trước, cửa hàng bánh ngọt Juchheim do một người Do Thái mở ở Sannomiya đã bán hàng đến tận phút cuối cùng. Khi thông báo đóng cửa, họ làm những chiếc bánh trang trí tuyệt đẹp, mẹ đã mua cho hai anh em một cái.

Khoảng năm 1940, rất nhiều người Do Thái đến sơ tán ở Akayashiki gần Shinohara, nơi Seita học môn Số học. Tất cả bọn họ đều còn trẻ nhưng ai cũng để râu, cứ 4 giờ chiều lại đến xếp hàng trước nhà tắm công cộng.

Mùa hè mà có người vẫn khoác áo choàng dày cộp, hai chân đều đi giày bên trái, khi di chuyển phải kéo lê chân. Anh ta sao thế nhỉ? Chắc là tù binh được đưa vào nhà máy. Tù binh lao động rất tốt, người ta vẫn nói nhất tù binh, nhì sinh viên, ba lao động trưng dụng, tư lao động chính thức. Công việc chính của họ là sản xuất hộp thuốc lá bằng hợp kim đuyra, hay thước kẻ bằng nhựa tổng hợp. Rốt cuộc những thứ này có giúp Nhật thắng trận được không?

Toàn bộ con đê Shukugawa đều biến thành vườn rau, nở đầy hoa bí ngô và dưa chuột. Con đường dẫn ra quốc lộ hầu như không có người. Bên kia hàng cây dọc quốc lộ có một chiếc máy bay huấn luyện cỡ vừa phủ lớp lưới ngụy trang thưa thớt đến đáng thương. Nó yên lặng nằm đấy, để dành cho trận chiến quyết định vì tổ quốc.

Trên bờ biển có đứa trẻ và bà lão đang múc nước biển bằng chiếc lọ tầm 1,8 lít.

“Setsuko, cởi quần áo ra.”

Seita nhúng khăn xuống nước, rửa đi rửa lại những nốt đỏ lấm tấm trên vai và đùi cô bé, những đường nét nay đã tròn trịa ra dáng con gái. “Chắc sẽ hơi lạnh đấy.”

Hai anh em hay tắm ở nhà tắm công cộng Manchitani, chỉ cách nơi họ sống một căn nhà, nhưng thường là khách sau cùng. Do quy định hạn chế đèn đuốc của chính phủ nên hai anh em luôn phải tắm trong bóng tối, thành thử Seita không nhận ra, bây giờ nhìn Setsuko cởi trần cậu mới thấy con bé trắng trẻo giống bố.

“Người kia làm gì thế nhỉ, ngủ à?”

Ngó sang sườn đê thấp chắn sóng, cậu thấy một thi thể đắp chiếu, hai chân thò ra ngoài to hơn nhiều so với người thường.

“Thôi đừng nhìn. Đợi trời ấm hơn mình có thể bơi, anh sẽ dạy cho.”

“Bơi sẽ đói bụng đấy.”

Gần đây ngay cả Seita cũng không thể chịu đựng cơn đói, đến mức vô thức nặn mụn trứng cá bỏ nhân trắng nhờn vào miệng. Cậu có tiền, nhưng lại không biết cách mua thức ăn ở chợ đen.

“Mình thử câu cá đi.” Bình thường người ta có thể câu được cá bàng chài hay cá vược, bét ra cũng tìm được ít tảo biển, nhưng giờ đây chỉ còn những cây tảo thối rữa đang bập bềnh theo sóng.

Có tiếng còi cảnh báo vang lên nên hai anh em quay về. Đến cổng bệnh viện ở Kaisei, đột nhiên cậu nghe tiếng một cô gái trẻ, “Không, mẹ ơi!” Và thấy một cô y tá đang ôm chặt lấy người phụ nữ đứng tuổi đeo túi vải thắt dây, có vẻ là mẹ từ quê lên.

Seita thẫn thờ nhìn cảnh tượng đó, nửa ghen tị, nửa bị cuốn hút bởi vẻ mặt xinh đẹp của cô y tá. Có tiếng báo động “Sơ tán”, cậu quay phắt ra biển, một chiếc B29 thả ngư lôi đang bay là là trên mặt vịnh Osaka. Phải chăng nó đã thiêu cháy xong mục tiêu, trận ném bom quy mô lớn đó cách xa nơi đây?

“Nói nghe không hay lắm nhưng kimono của mẹ các cháu không còn dùng làm gì nữa, đem đổi lấy gạo được không? Trước giờ cô cũng phải đem đổi dần đồ của mình để bù vào đấy.” Bà cô góa bảo làm thế người mẹ đã khuất của cậu cũng sẽ vui mừng, rồi mở cái hòm quần áo ra trước khi Seita kịp trả lời. Có vẻ bà ta đã nhân lúc hai anh em đi vắng kiểm tra mọi thứ bên trong, thành thạo lấy hai hay ba bộ trải ra chiếu, “Cái này chắc đổi được yến rưỡi gạo. Seita cũng cần thêm dinh dưỡng, khỏe mạnh để còn đi lính chứ.”

Seita nhớ đây là bộ kimono mẹ đã mặc hồi trẻ, trong suốt buổi dự giờ của phụ huynh, cậu cứ quay lại nhìn để chắc chắn rằng mẹ đẹp nhất, nhìn mẹ đầy tự hào. Rồi lần đi gặp bố ở Kure, mẹ trẻ ra không ngờ, cậu vui vẻ sờ chiếc áo khi ngồi trên tàu. Nhưng giờ đây, nghe thấy từ yến rưỡi gạo, yến rưỡi, không hiểu sao cậu sướng run người. Khẩu phần gạo hiếm hoi phân phát cho cả cậu và Setsuko tính ra chưa được nửa rá, vậy mà hai anh em phải ăn trong năm ngày.

Quanh Manchitani toàn nhà nông.

Bà cô góa nhanh chóng quay về ôm theo túi gạo, đổ đầy vào chiếc lọ cổ rộng vốn đựng mơ muối của Seita, phần còn lại cho vào thùng gỗ để gạo của gia đình mình. Hai, ba ngày đầu, hai anh em được ăn no nê, nhưng ngay sau đó lại quay về ăn cháo. Khi cậu tỏ ra bất bình, bà cô nói, “Seita, cháu đã lớn rồi, phải nghĩ đến việc giúp đỡ lẫn nhau. Đã không góp chút gạo nào thì đòi ăn cái gì, không chấp nhận được.”

Dù chấp nhận hay không, bà ta vẫn vui vẻ chuẩn bị hộp cơm trưa cho con gái và cơm nắm cho người khách trọ bằng phần gạo đổi từ những chiếc kimono của mẹ Seita, trong khi chỉ cho hai anh em ăn khô dầu đậu tương.

Setsuko vừa được gợi lại mùi vị của cơm nên không còn muốn ăn món này nữa.

“Sao cô lại nói như vậy, đây là gạo của chúng cháu!”

“Cái gì, ý cháu là cô đang lừa mấy đứa? Nói hay quá nhỉ, cô đã cho hai đứa mồ côi đến ở rồi mà còn bị oán trách thì cô không chăm sóc cho nữa. Được, vậy chúng ta ăn riêng ra, hết phàn nàn rồi chứ? Mà này Seita, ở Tokyo cháu cũng có người thân đấy thôi, cái người nào đó ở đằng ngoại ấy, sao không viết thư cho họ? Biết đâu rồi Nishinomiya cũng sẽ bị ném bom.” Tuy không bảo Seita đi ngay nhưng bà ta đã nói huỵch toẹt suy nghĩ của mình.

Cũng không phải vô lý hai anh em cậu cứ bám mãi ở đây nhưng dẫu sao họ cũng chỉ là nhà vợ em họ của bố. Đúng là cậu còn họ hàng gần hơn ở Kobe, nhưng mọi thứ đã cháy hết nên không liên lạc được với họ.

Seita ra tiệm tạp hóa mua cái muôi làm bằng vỏ sò gắn thêm cán dài, một nồi đất, lọ đựng nước tương, và một cái lược bằng gỗ hoàng dương giá 10 yên cho Setsuko.

Buổi sáng và tối, cậu nấu cơm bằng bếp than đi mượn, rau thì có rau mầm, rau bí luộc lên, còn có món ốc bắt dưới ao đem hầm tương và mực khô ngâm nước rồi hầm.

“Cứ ngồi thoải mái, không cần nghiêm chỉnh quá đâu.”

Setsuko ngồi quỳ như vẫn được dạy, mặt hướng về chiếc bát đặt sơ sài trên chiếu, không có khay đựng.

Ăn xong, Seita lười biếng nằm ưỡn người ra.

“Anh sẽ biến thành con bò đấy,” Setsuko nhắc nhở.

Seita cảm thấy thoải mái khi tách riêng ăn uống, nhưng cậu không chu toàn được mọi việc. Không biết Setsuko bị lây ở đâu mà khi chải tóc cho cô bé bằng chiếc lược gỗ hoàng dương, chấy và trứng chấy rơi lả tả. Rồi khi giặt giũ cậu sơ suất phơi quần áo ra ngoài, “Máy bay địch sẽ phát hiện đấy!” Bà cô góa gắt gỏng. Cậu đã rất cẩn thận khi phơi quần áo nhưng không hiểu sao vẫn bị dính bẩn.

Chuyện hệ trọng hơn cả là hai anh em không được dùng nhà tắm nữa, ba ngày mới được vào một lần và phải tự mang nhiên liệu đến.

Sau một thời gian, Seita cảm thấy thật phiền toái. Ban ngày, cậu mua tạp chí phụ nữ mẹ hay đọc ở tiệm bán sách cũ trước ga Shukugawa về, nằm lăn ra đọc.

Còi cảnh báo vang lên, đài thông báo một đội hình máy bay quy mô lớn đang đến. Cậu không muốn chui xuống cái hầm tránh bom sơ sài của nhà nên kéo Setsuko trốn vào hang sâu đối diện bờ ao. Cũng lại “nhờ ơn” bà cô góa, hai anh em bị những người hàng xóm đàm tiếu. Họ vốn đã chán ngán bọn trẻ mồ côi do chiến tranh, bảo bằng tuổi của Seita lẽ ra phải hăng hái tham gia hoạt động phòng cháy chữa cháy của người dân mới phải. Nhưng với một người đã tận tai nghe tiếng bom rơi, tận mắt thấy tốc độ lửa lây lan như Seita, một hay hai chiếc máy bay thì còn được chứ cả một đội hình thì cậu không muốn đối mặt.

Mùng 6 tháng Bảy, giữa cơn mưa còn sót lại của mùa mưa, những chiếc B29 tấn công Akashi.

Từ trong hang, Seita và Setsuko lơ đễnh nhìn mưa rơi tạo ra những gợn sóng lăn tăn trên mặt ao. Setsuko ôm con búp bê vẫn thường mang theo, “Em muốn về nhà, em không muốn ở nhà cô nữa.” Trước đó cô bé không kêu ca gì mấy, nhưng giờ nói giọng như sắp khóc.

“Nhà chúng ta cháy hết rồi, không còn gì nữa.”

Nhưng đúng là hai anh em không thể ở nhà bà cô góa lâu hơn.

Tối đến Setsuko nằm mơ khóc toáng lên, bà cô góa ập đến như đã rình sẵn, “Con trai và con gái nhà này đều phải làm việc vì tổ quốc, cậu làm gì cho nó hết khóc đi, ồn ào thế này ai ngủ được!”

Bà ta đóng sập cửa. Setsuko càng nức nở to hơn vì thái độ hung hăng ấy, Seita đành bế con bé ra đường.

Những con đom đóm vẫn còn đó, trong thoáng chốc cậu nghĩ giá không có Setsuko ở đây. Trên lưng cậu, cô bé nhanh chóng rơi vào giấc ngủ. Có lẽ là tưởng tượng, nhưng cậu cảm thấy Setsuko nhẹ bẫng đi, muỗi đậu đầy mặt và tay con bé, nếu gãi nhất định sẽ mưng mủ.

Bà cô góa vừa rời nhà, Seita liền mở đàn organ cũ của con gái bà ta ra, ngập ngừng chơi Cờ cá chép, bài hát đầu tiên cậu học, và hát cùng Setsuko.

“A bê xê là xề bánh đúc, u cờ úc là cục mắm tôm, ô mờ ôm là nơm bánh dày...” Sau khi chuyển sang chế độ trường Quốc dân, a bê xê được cải biên thành a bờ cờ.

“Đủ rồi, thời buổi chiến tranh mà chúng mày làm gì thế, rồi cô chúng mày lại ăn mắng thôi, ngu xuẩn!” Không biết bà cô góa về từ lúc nào, tức giận đùng đùng, “Thật đúng là cái đồ xúi quẩy, nhà bị ném bom thì sao, chẳng được tích sự gì. Không tiếc mạng mình thì vào hang mà sống đi!”

“Đã thế đây sẽ là nhà của anh em mình nhé. Ở trong hang này không còn ai đến làm phiền nữa, anh cùng Setsuko hai người muốn làm gì cũng được.” Hang động được đào sâu vào trong, cột chống to chắc, chỉ cần mua một ít rơm từ nông trại về rải và mắc màn thì không phải lo gì nữa, nghĩ vậy Seita bị kích thích, phần nào cảm thấy như chơi trò mạo hiểm đúng với lứa tuổi. Khi còi cảnh báo tắt, cậu yên lặng thu dọn đồ đạc, “Xin lỗi đã làm phiền cô trong thời gian dài, chúng tôi sẽ chuyển đến một nơi khác.”

“Nơi khác? Nơi nào?”

“Chúng tôi cũng chưa biết.”

“Vậy sao? Thôi thì đi cẩn thận nhé. Tạm biệt bé Setsuko.” Bà ta cười miễn cưỡng rồi chui tọt vào nhà.

Seita cố gắng mang theo hòm quần áo, hộp tro cốt của mẹ cùng giỏ mây, chăn đệm, màn và đồ dùng nhà bếp.

Nhìn kĩ lại, nơi này chỉ là một cái hốc, phải sống ở đây cũng thật buồn. Cậu xin được ít rơm, mua được ít hành lá, củ cải ở một nông trại cậu xông đại vào. Nhưng hơn tất cả là Setsuko nô đùa nhảy nhót, “Đây là bếp, đây là cửa ra vào...” Đột nhiên có vẻ bối rối, “Nhà vệ sinh ở đâu?”

“Đừng lo, ở đâu cũng được hết, anh sẽ đi cùng em.”

Setsuko nhẹ nhàng ngồi xuống đống rơm. Seita nhớ bố từng nói, “Con bé này chắc chắn sẽ trở thành một người đẹp tinh tế.” Seita không hiểu từ tinh tế nghĩa là gì nên hỏi lại bố. “Ừm, có thể nói là tao nhã.” Đúng là cô bé rất tao nhã, hơn nữa còn giàu lòng trắc ẩn.

Tuy đã quen với việc hạn chế đèn đuốc, nhưng bóng tối trong căn hầm vào buổi đêm như nhuộm đen mọi thứ. Mắc dây màn lên cây cột chống, hai anh em chui vào trong, nghe tiếng muỗi bay vo ve thành đàn bên ngoài màn, vô thức xích lại gần nhau. Seita ôm hai chân trần của em vào bụng, đột nhiên lòng trào lên xót xa, bèn vô thức ghì cô bé chặt hơn.

“Anh ơi, đau!” Setsuko kêu lên sợ hãi.

“Đi dạo không?”

Không ngủ được, hai anh em dắt nhau ra ngoài đi tiểu. Trên đầu chúng, đèn hiệu xanh đỏ của máy bay Nhật nhấp nháy, hướng về phía Tây.

“Đặc công đấy.”

“Ừm,” Setsuko gật đầu mà chẳng hiểu gì cả, “Nhìn như đom đóm ấy.”

“Ừ nhỉ.” Seita bỗng nảy ra ý tưởng bắt đom đóm thả vào trong màn để sáng hơn một chút. Không hẳn là bắt chước Xa Dận*, nhưng cậu cũng tóm lấy những con đom đóm trong tầm tay mình thả vào màn. Năm hay sáu con bay lượn tạo nên ánh sáng lập lòe rồi đậu lên màn nghỉ lấy sức.

Seita bắt được hơn trăm con, không đủ nhìn rõ mặt nhau nhưng cũng cảm thấy yên tâm hơn. Dõi theo chuyển động nhẹ nhàng của bầy đom đóm, hai anh em dần chìm vào giấc mơ về những vệt sáng đom đóm.

Trong lễ duyệt binh Hải quân tháng Mười năm 1935, một màn trình diễn ánh sáng hình con tàu được tổ chức trên sườn núi Rokko. Nhìn từ đây, hạm đội liên hợp và tàu sân bay trên vịnh Osaka trông như những cái que lớn nổi trên mặt nước. Trên mũi tàu chiến, người ta căng bạt trắng. Bố lúc đó lên tàu tuần dương Maya, Seita ra sức tìm kiếm nhưng không thấy bóng dáng chiếc tàu nổi bật với đài chỉ huy dốc đứng như vách đá đâu. Tiếng nhạc Khúc quân hành của hải quân vọng lại đứt quãng, có lẽ là ban nhạc kèn đồng của Đại học Thương mại Osaka trình diễn. Những pháo đài sắt nổi trên mặt nước sẽ không bao giờ lùi bước trong bất cứ trận chiến phòng thủ hay tấn công nào.*

Seita băn khoăn không biết bố đang chiến đấu ở đâu, tấm ảnh đã lốm đốm vết đen do thấm mồ hôi. Cậu so sánh đạn chiếu sáng bắn ra từ máy bay địch pằng pằng pằng với ánh lửa đom đóm, đúng rồi, đạn chiếu sáng của pháo cao xạ cậu thấy trong trận ném bom đêm 17 tháng Ba hệt như những con đom đóm bay lơ lửng trong gió rồi bị nuốt chửng vào trời đêm. Đạn bắn thế có trúng không nhỉ?

Sáng ra, phân nửa số đom đóm chết rơi xuống sàn, Setsuko chôn xác chúng ở cửa hầm.

“Em đang làm gì đấy?”

“Em đang làm mộ cho đom đóm!” Cô bé vẫn cúi gằm, “Mẹ cũng đang ở dưới mộ mà.”

Seita không biết phải nói gì.

“Em hỏi cô, cô bảo mẹ đã chết rồi và đang ở dưới mộ.” Lần đầu tiên Seita khóc, mặt lem luốc nước mắt, “Khi nào đó chúng ta sẽ đi thăm mộ mẹ. Em nhớ không Setsuko? Em đã từng đến nghĩa trang Kasugano gần Nunobiki rồi đấy, mẹ đang ở đó.” Trong một ngôi mộ nhỏ dưới cây long não. Phải rồi, nếu không để khúc xương này ở đó, có lẽ mẹ sẽ không siêu thoát được, Seita nghĩ.

Người dân địa phương đã trông thấy Seita đi lấy nước và đổi kimono của mẹ cho nông dân để lấy gạo, họ nhanh chóng biết hai anh em đã đến sống trong hang động, nhưng không ai lại gần.

Seita nhặt cành cây khô để thổi cơm, cơm không đủ mặn thì đổ ít nước biển vào, tuy dọc đường đi lấy nước trở thành mục tiêu của máy bay P51, nhưng nhìn chung là những ngày thanh bình. Tối đến hai anh em được đom đóm trông nom nên dần quen với cuộc sống trong hang.

Seita bị chàm giữa các ngón ở cả hai tay. Setsuko cũng ngày càng suy yếu. Hai anh em thường đợi đến tối mới lần ra hồ trữ nước, Seita vừa tắm cho em vừa nhặt ốc trong hồ. Xương vai và xương sườn Setsuko ngày một trơ ra.

“Em phải ăn nhiều hơn mới được.” Seita định bắt mấy con ễnh ương nên đưa mắt nhìn xung quanh, tiếng kêu ầm ĩ mà không thấy con nào. Tuy bảo em phải ăn nhiều hơn, nhưng số kimono có thể đổi lương thực của mẹ đã hết. Ở chợ đen bán 3 yên một quả trứng, 100 yên gần 2 lít dầu, 20 yên chưa được 4 lạng thịt bò, 250 yên cân rưỡi gạo, nhưng nếu không biết đường đi nước bước thì khó mua như bắt sao trên trời.

Sống gần thành phố, mấy người nông dân dần khôn ra, không bán gạo lấy tiền nữa, nên chẳng bao lâu hai anh em đành quay lại ăn cháo đậu tương.

Đến cuối tháng Bảy, Setsuko nổi ghẻ. Tối đến Seita có cố làm sạch đống bọ chét bám trên người Setsuko đến mấy, thì sáng hôm sau chúng sẽ lại bám tầng tầng lớp lớp trong nếp áo cô bé. Những con chấy màu tro nổi điểm đỏ như màu của máu. Cho rằng đó là máu Setsuko, Seita điên tiết vặt từng cái chân bé tí của chúng ra, tra tấn đến chết. Nhưng những nỗ lực của cậu cũng không giải quyết được vấn đề, cậu thậm chí còn nghĩ xem đom đóm có ăn được không. 

Chẳng mấy chốc, Setsuko chắc phải kiệt sức lắm nên khi cậu đi ra biển, cô bé chỉ bảo “Em sẽ đợi ở đây” rồi ôm lấy con búp bê, nằm vật ra.

Hễ ra ngoài, Seita lại thó trộm mấy quả dưa chuột hay cà chua xanh mới bằng ngón tay út từ vườn rau nhà dân cho Setsuko ăn. Lần nọ, thấy một cậu bé năm hay sáu tuổi đang gặm thứ gì tròn như quả táo, cậu liền giật lấy chạy về, “Setsuko, anh có táo cho em ăn đây!”

Đúng như cậu mong đợi, cô bé sáng mắt, cắn một miếng, nhưng rồi lập tức bảo đây không phải táo. Seita cắn thử, đó là một củ khoai sống đã gọt vỏ.

Vui mừng quá thất vọng nhiều, Setsuko ứa nước mắt.

“Khoai cũng tốt chứ sao, ăn nhanh lên không là anh lấy đấy.” Seita mạnh miệng thế thôi chứ bản thân cũng nghẹn ngào.

Cậu không biết hoạt động phân phối thức ăn hiện nay thế nào, hồi trước họ từng nhận được diêm, muối hạt và gạo. Thỉnh thoảng đọc trên báo thấy tin về việc phân phối lương thực, nhưng những thứ này hai anh em không nhận được vì không phải dân địa phương. Những thứ lấy trộm từ vườn rau nhà dân không đủ cho hai người nên tối đến, Seita lại bới trộm ruộng khoai hay nhổ trộm mía ở các nông trại để lấy nước cho Setsuko uống.

Tối 31 tháng Bảy, Seita đang bới ruộng thì còi cảnh báo hú vang, cậu bất chấp tiếp tục đào khoai, nhưng ngay cạnh đấy có một căn hầm ngoài trời, nông dân đang trú bên dưới phát hiện ra và đánh cậu một trận nên thân.

Khi còi cảnh báo kết thúc, cậu bị lôi về hang của mình. Dưới ánh đèn pin, người nông dân bắt quả tang nắm lá khoai cậu để dành định hầm ăn, một chứng cứ không thể chối cãi.

“Cháu xin lỗi, xin hãy tha cho cháu.” Trước mặt Setsuko đang run rẩy, Seita chắp tay xin lỗi nhưng người nông dân không tha. “Em gái cháu đang ốm, nếu cháu không ở đây nó sẽ không sống nổi mất.”

“Dù với lý do gì thì bới ruộng trộm rau thời chiến vẫn là tội nặng.” Ông ta đá cậu ngã sấp, tóm lấy lưng, “Đi nhanh lên, họ sẽ tống mày vào tù.”

Thế nhưng, viên cảnh sát trong đồn lại rất từ tốn.

“Có vẻ trận ném bom đêm nay nhằm vào Fukui,” anh ta xoa dịu người nông dân đang kích động và giáo huấn Seita một bài nhưng rồi thả ngay.

Khi cậu ra khỏi đồn, không biết bằng cách nào, Setsuko đã đứng đó. Hai anh em quay trở lại hang động, Setsuko xoa lưng Seita đang khóc nức nở không thôi, gặng hỏi, “Anh đau ở đâu à? Không được rồi, phải gọi bác sĩ đến tiêm thôi.” Setsuko nói với giọng điệu giống hệt mẹ.

Tháng Tám, những chiếc máy bay đậu trên tàu sân bay đến tấn công liên tục, Seita đợi khi có báo động ném bom mới ra ăn trộm.

Mọi người khiếp sợ đống máy bay nhấp nháy đèn trên bầu trời mùa hè, nhìn thì ở tít xa nhưng bất cứ lúc nào cũng có thể rải đạn lên đầu mình, nên ai nấy đều rúm ró dưới hầm. Seita thừa cơ luồn vào bếp nhà người ta bằng cửa chính đang mở toang, vơ mọi thứ trong tầm tay.

Đêm mùng 5 tháng Tám, khu vực trung tâm Nishinomiya bị thiêu rụi làm người dân Manchitani đang sống an bình trước đó cũng sợ run, nhưng với Seita đây lại là cơ hội tốt.

Giữa màn âm thanh hỗn độn khủng khiếp xen lẫn tiếng bom nổ, cậu lẻn vào một khu phố vắng ngắt, không cả người lớn lẫn trẻ con, như nơi cậu đã bắt gặp hôm mùng 5 tháng Sáu. Cậu lấy một bộ kimono để đổi gạo, bỏ qua ba lô, không thể cầm hết đi vì còn phải phủi tàn lửa vương vãi rồi nấp dưới nắp cống bằng đá, khom mình tránh dòng người ào ạt chạy nạn.

Trên bầu trời đêm, khói bay ra từ những đám lửa trôi lờ lững, đội B29 bay về phía núi. Seita không còn sợ nữa, thậm chí muốn giơ tay hướng ra biển vẫy gọi, “Này!”

Lợi dụng lúc hỗn loạn, cậu chọn lấy chiếc kimono sặc sỡ xem chừng đổi được nhiều thức ăn hơn. Hôm sau, cậu không có gì để bọc lại, đành giấu chiếc kimono tay dài màu sắc hoa lệ dưới áo và trong quần mình, cứ bước đi nó lại tụt xuống, trông như cái bụng phệ của con ếch. Hai tay cậu ôm lấy phần bụng phình ra, mang nó đến hộ nông dân. Nhưng năm nay hình như không được mùa, mọi người bắt đầu có xu hướng không bán gạo.

Seita sợ bị dân trong vùng để ý nên phải tìm đến tận Nigawa ở Nishinomiya Kitaguchi, nơi đồng lúa la liệt những hố bom, dù vậy cũng chỉ đổi được ít cà chua, đậu nành lông và đậu cô ve.

Setsuko bị tiêu chảy không dứt. Nửa người bên phải trắng nhợt đến trong suốt, nửa bên trái mưng mủ đầy vảy ghẻ.

Khi Seita đem em ra biển tắm, cô bé cứ khóc rấm rứt không thôi. Cậu mang bé đến bác sĩ ở trước nhà ga Shukugawa.

“Cần bổ sung dinh dưỡng nhé,” bác sĩ đặt ống nghe lên ngực Setsuko khám qua loa, cũng không kê thuốc gì cả.

Dinh dưỡng có nghĩa là thịt cá trắng, lòng đỏ trứng, bơ, có thể cả thức uống bổ sung dinh dưỡng nữa. Trước đây đi học về cậu thường ăn sô cô la sản xuất ở Thượng Hải bố gửi qua bưu điện, khi bụng dạ ậm ạch sẽ nạo táo, lấy gạc vắt nước uống.

Nghe qua tưởng như đã là chuyện rất xa xưa, nhưng thật ra cách đây hai năm, anh em cậu có mọi thứ, mà không, chỉ mới hai tháng trước thôi mẹ vẫn ninh đào với đường và mở hộp thịt cua rồi bánh thạch cho hai anh em, nhưng Seita không ăn vì không thích đồ ngọt. Cậu còn vứt cả hộp cơm nấu từ gạo Indica mẹ làm trong ngày “Vì sự nghiệp chấn hưng Châu Á”* bởi thấy nó có mùi rất kinh, rồi cả những món cậu nuốt không trôi khi ăn lần đầu như đồ chay chán ngắt của chùa Obakusan Manpuku, bánh canh bột mì.

Tất cả đều như giấc mơ.

Setsuko không còn cả sức để giữ con búp bê vật bất ly thân. Nó nằm trong tay cô, đầu lắc lư theo nhịp chân. Chân tay lấm lem bụi đất của búp bê trông còn mũm mĩm hơn Setsuko.

Seita ngồi bệt xuống bờ đê sông Shukugawa.

Ngay cạnh đó có người đàn ông và chiếc xe kéo chất một cây đá lạnh, ông ta đang dùng cưa kèn kẹt cưa nhỏ nó ra.

Seita nhặt những mảnh đá vụn, chấm ướt môi Setsuko.

“Đói rồi phải không?”

“Ừm.”

“Em muốn ăn gì nào?”

“Tempura này, sashimi này, mì thạch nữa.”

Hồi xưa, khi nhà nuôi con chó tên Bell, Seita không thích tempura nên hay lén lút chừa lại, vứt cho nó ăn.

“Hết chưa?”

Gọi là muốn ăn, thật ra chỉ là nhớ lại mùi vị của các món, thế cũng tốt chán. Xem kịch ở Dotonbori xong, trên đường về, hai anh em được mẹ cho ăn lẩu cá ở Maruman. Mỗi người được một quả trứng nhưng mẹ đã nhường cho hai anh em phần của mình.

Seita còn được bố cho đi cùng đến chợ đen khu Nankin* ăn món Trung Hoa. Cậu kéo ra một sợi dài từ củ khoai hầm với nước đường và tương, thắc mắc “Có phải nó bị thiu không nhỉ?” làm mọi người bật cười. Cậu từng móc lấy một viên kẹo ngậm từ bọc đồ thăm hỏi lính ra trận, xỉa chút sữa bột của Setsuko, trộm quế trong cửa hàng kẹo, khi đi tham quan cùng lớp còn chia táo cho cậu bé nghèo chẳng có gì ngoài viên ngậm và kẹo Glico*.

Đang suy nghĩ về những thứ đó, Seita bỗng quay lại thực tại. Phải rồi, cần cho Setsuko ăn nhiều dinh dưỡng hơn. Cậu bồn chồn không yên, bế cô bé lên quay về hang.

Nhìn Setsuko nằm ôm con búp bê lơ mơ ngủ, Seita đã nghĩ hay cắt ngón tay cho cô bé uống máu. Mà không, chỉ thế thôi chưa đủ, còn phải bắt ăn cả thịt trên ngón tay nữa.

“Setsuko, tóc em bù xù quá.”

Chỉ mỗi mái tóc là đầy sức sống, mọc rất dày.

Seita nâng em dậy để tết tóc, vừa luồn tay qua tóc tay đã bám đầy chấy.

“Cảm ơn anh.” Khi tóc được tết gọn lại, hai hốc mắt hõm xuống sâu hoắm của cô bé lại càng nổi bật. Không biết Setsuko đang nghĩ gì mà nhặt hai viên đá gần tầm tay lên, “Mời anh.”

“Gì cơ?”

“Anh có muốn ăn cơm hay uống trà không?” Đột nhiên cô bé trở nên hoạt bát, “Để em lấy cho anh bã đậu xào nữa nhé,” và xếp mấy cục đất đá lại như chơi đồ hàng, “Mời anh, anh không ăn à?”

Trưa ngày 22 tháng Tám, Seita đi bơi ở hồ trữ nước về thì Setsuko đã tắt thở.

Cô bé gầy xơ xác, chỉ còn da bọc xương, tắt tiếng từ hai hay ba ngày trước, kiến bò lên mặt cũng không đủ sức phủi đi, nhưng đến tối mắt cô bé dường như động đậy, dõi theo ánh lửa đom đóm.

“Chúng bay lên, bay xuống, a, dừng lại rồi,” Setsuko thều thào yếu ớt.

Một tuần trước, khi Nhật Bản tuyên bố thua trận, Seita bất giác hét lên, “Hạm đội liên hợp sao rồi?”