Văn phòng ở downtown[1] Toronto của tập đoàn kiểm toán NKT chiếm trọn toàn bộ một tòa nhà hai mươi sáu tầng bề thế trên đường Front Street. Được làm việc ở đây là ước mơ mà Vi ấp ủ suốt bao nhiêu năm qua. Ước mơ ấy của cô cuối cùng cũng đã trở thành hiện thực. Vi vẫn còn cảm thấy lâng lâng như đang trong mơ. Cô không thể ngờ rằng điểm dừng chân của cô trong cuộc hành trình tìm kiếm việc làm lại chính là ở đây, trong tập đoàn kiểm toán đa quốc gia rất nổi tiếng này… Đến bây giờ Vi mới thực sự cảm thấy quyết định chuyển sang học ngành kế toán của cô là một quyết định sáng suốt, vì đó là ngành dễ tìm việc nhất ở đất nước này so với các chuyên ngành kinh tế khác như tài chính hay marketing mà trước đây cô đã định theo học.

[1] Khu trung tâm.

Vi ngước nhìn một lần nữa biểu tượng của công ty với ba chữ NKT màu trắng giản dị, trước khi bước xuống đường, hòa vào dòng người đang tấp nập trên hè phố trong giờ tan tầm. Cô vừa nhận được quyết định tuyển dụng của công ty, trước hết với vị trí summer student[2]. Đây hoàn toàn là một khởi đầu đầy hứa hẹn, bởi nếu quá trình làm việc được đánh giá tốt, cô sẽ có nhiều cơ hội có được một công việc toàn thời gian ổn định. Cô sẽ chính thức bắt đầu làm việc ở đây trong tháng năm này.

[2] Các công ty tuyển sinh viên đủ tiêu chuẩn vào các vị trí làm việc ngắn hạn trong mùa hè, nếu làm tốt có thể được tuyển vào làm dài hạn sau khi tốt nghiệp.

Chỉ mới một tháng trước đây thôi, Vi vẫn còn mờ mịt về tương lai của mình. Hơn ai hết, cô nhất định phải tìm được một công việc để có thể tồn tại ở đây sau khi tốt nghiệp. Đó chính là yếu tố quyết định đến tương lai của cô và của cả gia đình cô nữa. Chính vì thế, hàng tháng trời nay Vi đã âm thầm chuẩn bị hồ sơ, học hỏi kinh nghiệm trả lời phỏng vấn, tích cực tham gia các công tác ngoại khóa, các buổi hội thảo… để có thể sẵn sàng cho cuộc chạy đua tìm kiếm việc làm. Cô đã cày nát các website tìm kiếm việc làm. Nhưng thật không may cho cô, thời điểm nền kinh tế thế giới đang trong giai đoạn khủng hoảng. Các công ty liên tục cắt giảm người. Hiếm hoi lắm mới có một vài vị trí mà cô nghĩ là phù hợp với chuyên ngành học của mình thì lại đòi hỏi các ứng viên phải có kinh nghiệm. Trong hoàn cảnh ấy, sinh viên mới và sắp ra trường kiếm được việc làm hẳn đã là một kỳ tích, huống hồ cô lại là một du học sinh từ nơi khác đến, ngôn ngữ, văn hóa, mối quan hệ… đều hạn chế và không phải là thế mạnh. Cô chỉ có thể trông chờ duy nhất vào điểm số, khả năng làm việc và sự may mắn mà thôi.

Giữa lúc Vi gần như mất hết hy vọng nhận được hồi đáp tích cực cho các hồ sơ mà cô đã gửi đi, thì một cơ hội bỗng mở ra cho cô. Hôm đó, khóa của cô nhận được thông báo: tập đoàn NKT sẽ có một buổi career boot camp[3] ở trường cô nhằm giới thiệu về tập đoàn và tìm kiếm những ứng viên xuất sắc cho các vị trí summer student làm việc ở Toronto. Vi không thể để lỡ một cơ hội hiếm hoi như thế. Cả đêm hôm trước cô đã ngồi rà soát lại toàn bộ hồ sơ, kiểm tra chi tiết từng thông tin, từng từ, từng chữ trong đơn xin việc, để đảm bảo bộ hồ sơ của cô được chuẩn bị một cách hoàn hảo nhất. Sáng hôm boot camp, Vi đến thật sớm để kiếm chỗ ngồi ngay hàng đầu tiên, gần với các diễn giả. Hôm nay, sau phần giới thiệu về tập đoàn, còn có hai nhân viên của NKT đến chia sẻ với các bạn sinh viên những kinh nghiệm cá nhân của họ trong quá trình được tuyển dụng và làm việc ở NKT. Vi phát hiện ra một trong hai nhân viên đang thuyết trình là người Việt, hay ít nhất cũng là người gốc Việt, căn cứ vào bảng tên đang cài trên ngực áo của người đó. Cô quyết định sẽ thử một nước cờ táo bạo.

[3] Là một chương trình giới thiệu cơ hội việc làm và hướng dẫn sinh viên chuẩn bị các điều kiện cần thiết để tìm việc, thường được các công ty lớn tổ chức hàng năm ở một số trường đại học nhằm tìm kiếm các sinh viên xuất sắc cho công ty của họ.

Số cô đúng là có quý nhân phù trợ. Vi nhanh chóng tiếp cận được chàng kiểm toán viên đó trong giờ nghỉ giải lao. Chọn đúng lúc đám sinh viên bắt đầu tản ra, và Nam (tên của chàng kiểm toán viên) đang ngồi một mình trước đống giấy tờ, chăm chú nhìn vào màn hình máy tính xách tay, Vi bèn tiến lại gần, cất lời chào bằng tiếng Việt:

– Xin lỗi, em có thể hỏi anh một chút được không ạ?

Nam ngỡ ngàng ngẩng lên. Khi nhìn thấy một cô gái có ngoại hình thuần chất Việt, mái tóc đen ngang vai, khuôn mặt nhỏ nhắn và đôi mắt to với hàng mi dài rợp bóng thì anh bèn nở một nụ cười tươi rói:

– Chào em, tất nhiên là được chứ. Anh có thể giúp gì cho em?

Vi thở phào nhẹ nhõm. Đúng như cô dự đoán, anh là người Việt Nam 100%, với chất giọng Hà Nội rất chuẩn. Cô mừng rỡ mỉm cười:

– Em có thể phiền anh xem giúp CV[4] được không ạ?

[4] Sơ yếu lý lịch.

– Được chứ – Anh vui vẻ nhận lời – Em có mang theo không?

– Đây ạ.

Mừng như bắt được vàng, cô vội đưa cho Nam chiếc phong bì đựng CV và thư xin việc. Anh lướt nhanh qua tập hồ sơ, rồi ngẩng lên nhìn cô:

– Có một vài chỗ cần sửa lại và viết thêm. Email cho anh CV và cover letter[5] của em, anh sẽ góp ý chi tiết. Bây giờ chắc không đủ thời gian, sắp hết giờ nghỉ giải lao rồi.

[5] Thư xin việc.

Anh vừa nói vừa liếc đồng hồ đeo tay, sau đó mở ví, rút ra một tấm danh thiếp, rồi anh nhặt cây bút trên bàn lên hí hoáy viết thêm vào đó mấy chữ số trước khi đưa cho cô:

– Trong này có địa chỉ email và số điện thoại liên lạc của anh. Nếu cần hỏi gì thêm, em cứ gọi.

Vi nhận tấm danh thiếp từ tay anh, cẩn thận cất vào góc trong cùng của chiếc ví như cất bảo bối, miệng líu ríu cảm ơn. Cô đã định quay lưng bước đi thì bỗng giật mình nghe thấy tiếng anh nói:

– Tốt nhất là gửi ngay trong tuần này anh mới có thời gian xem cho Vi, tuần sau anh đi công tác rồi.

– Vâng ạ, em sẽ gửi ngay chiều nay. Em cảm ơn anh!

Vi bỗng nhiên bối rối. Chỉ liếc qua CV của cô có mấy giây mà anh đã nhớ tên cô. Đúng là con mắt kiểm toán viên có khác!.

– Không có gì – Anh mỉm cười đáp lại nụ cười ngượng nghịu của cô.

Vi vội quay người bước nhanh vào đám đông sinh viên đang đổ về hội trường sau giờ nghỉ giải lao, thầm cảm ơn thần may mắn đã mở ra cho cô một cơ hội để tới gần hơn với công việc mà cô hằng mơ ước.

Buổi chiều hôm đó, sau khi về đến nhà, Vi lập tức gửi ngay CV và cover letter đến địa chỉ email của Nam. Suốt từ lúc đó cho đến hơn bảy giờ tối, Vi dính chặt luôn vào chiếc máy tính, chốc chốc lại mở email ra kiểm tra xem đã có hồi âm của anh chưa, nhưng vẫn không thấy. Sốt ruột vì chờ đợi, lại thêm lo lắng rằng cô đã sơ suất gõ nhầm địa chỉ email, hay internet có vấn đề gì mà email của cô không tới được tay anh, nên cuối cùng cô đành đánh liều rút tấm danh thiếp ra, quyết định bấm số điện thoại trong đó gọi cho anh. Đầu dây bên kia bắt máy và ngay lập tức Nam nhận ra giọng cô.

– Anh nhận được email của em rồi, nhưng giờ mới xong việc. Đợi lát nữa về đến nhà anh sẽ xem cho em ngay – Giọng anh đầy vẻ áy náy.

Vi cũng vội vàng xin lỗi đã làm phiền anh, chỉ vì cô muốn xác nhận xem thư đã đến đúng địa chỉ chưa nên mới phải gọi cho anh vào giờ này. Nhưng anh trấn an cô:

– Phiền gì đâu, anh quen rồi. Nếu em muốn làm kiểm toán thì phải chuẩn bị tinh thần dần đi là vừa. Sau này còn có những lúc làm đến một, hai giờ sáng nữa đấy.

Rồi anh hỏi cô đã nghĩ kỹ chưa, sức khỏe và tinh thần có tốt không mà lại muốn tìm một công việc vừa vất vả vừa khắc nghiệt như vậy.

– Em chỉ cần tìm được việc là may rồi ạ. Sinh viên mới ra trường, lại là du học sinh như em thì làm gì có sự lựa chọn – Cô cười đáp.

Vậy là câu chuyện chuyển sang đề tài thông tin cá nhân giữa hai bên. Vi được biết hoàn cảnh của anh trước đây cũng hoàn toàn giống như cô, là một du học sinh sang đây học đại học, rồi sau đó anh may mắn được nhận vào làm việc ở tập đoàn kiểm toán này. Nhân tiện không khí có phần cởi mở, thoải mái, Vi bèn nhờ anh chỉ giúp thêm những kinh nghiệm và kiến thức cần phải chuẩn bị để có thể lọt vào mắt xanh của nhà tuyển dụng. Hẳn nhiên tình đồng hương là một lợi thế đối với Vi, cô được anh hứa sẽ tận tình giúp đỡ.

Ngay tối hôm đó, anh đã email lại cho Vi bản CV và cover letter của cô với những điểm cụ thể mà anh thấy cô cần phải sửa đổi hay bổ sung. Anh cũng gọi điện chỉ bảo cô cặn kẽ từng đường đi, nước bước, cách trả lời phỏng vấn như thế nào, những vấn đề nào nên tránh, những vấn đề nào cần nhấn mạnh… Không những thế, anh còn gửi cho cô một lô tài liệu tham khảo về tập đoàn và công việc tương lai để cô tiện nghiên cứu trước. Anh cũng cho cô biết những người nào có khả năng sẽ là người phỏng vấn của mỗi vòng, đồng thời cung cấp cho cô các thông tin (cả chính thống lẫn truyền miệng) về lý lịch việc làm, thói quen, tính cách, sở thích cá nhân của từng người, yêu cầu cô phải nghiên cứu cho kỹ để chuẩn bị sẵn cách nói chuyện cũng như một số câu hỏi “phỏng vấn lại người đang phỏng vấn mình”, nhằm gây ấn tượng tốt đối với họ. “Điều này là đặc biệt quan trọng – Anh nhấn mạnh – Em có biết ấn tượng về một người nằm trong mười giây giao tiếp ban đầu không? Ấn tượng đó sẽ chi phối hành vi và thái độ của họ đối với em. Vì vậy, phải cố gắng hết sức để khiến họ thấy rằng em đã tìm hiểu rất nghiêm túc về công ty và công việc mà em đang muốn xin vào, cũng phải chứng tỏ cho họ thấy kết quả của việc tìm hiểu đó là em có thể chỉ ra được một vài vấn đề mấu chốt trong công việc, những tồn đọng cần phải cải tiến hay đề xuất được những giải pháp tốt hơn”.

Vũ trang đầy đủ như vậy, cộng với một bảng điểm đẹp, lại thêm kinh nghiệm làm việc nhóm từ các hoạt động ngoại khóa, cuối cùng cô cũng chứng tỏ được tiềm năng của mình và lọt qua được vòng phỏng vấn đầu tiên. Ngay khi biết kết quả, cô không nén được vui mừng, vội gọi điện báo cho Nam biết. Anh cười ha hả trong điện thoại, chúc mừng cô nhưng cũng không quên nhắc cho cô nhớ về hai vòng phỏng vấn sắp tới, “đó mới là những cửa ải khó vượt qua”.

Vòng phỏng vấn thứ hai cũng diễn ra tương đối suôn sẻ. Cô đã “phỏng vấn ngược” rất đúng lúc vị giám khảo của mình và nhận được những cái gật gù tán thưởng kèm theo cả nụ cười mỉm hài lòng. Trực giác mách bảo rằng cô đã hoàn thành tương đối tốt vòng phỏng vấn này. Mặc dù vậy, cô vẫn thấp thỏm mất ngủ suốt một tuần chờ đợi kết quả. Mãi đến khi nhận được thông báo tiếp tục vào vòng phỏng vấn sau, cô mới có thể thở phào nhẹ nhõm. Lần này thì Nam chủ động gọi cho cô để chúc mừng việc cô đã lọt qua cửa ải thứ hai. “Chỉ còn một bước nữa thôi là em sẽ trở thành đồng nghiệp của anh. Bây giờ nghĩ lại vẫn còn kịp – Anh cười trêu cô – Còn nếu mà vẫn muốn đưa lưng cho tư bản bóc lột thì cố gắng lên nhé”. “Bóc lột cũng được, em tự nguyện mà” – Cô cũng cười đáp lại.

Tuy tỏ ra là một người thích đùa, nhưng trong công việc Nam hết sức nghiêm túc. Trước vòng phỏng vấn cuối cùng, anh còn gọi điện cho Vi dặn dò thêm lần cuối, thậm chí còn tư vấn cho cô cả về cách ăn mặc sao cho vừa lịch sự, vừa gây ấn tượng. Không biết cô sẽ gây được ấn tượng với người phỏng vấn mình như thế nào, nhưng anh thì chắc chắn đã gây cho cô một ấn tượng khó quên bằng màn tư vấn rất đúng kiểu “chuyên gia thời trang” này. May cho Vi, vị partner[6] phỏng vấn cô hôm đó chính là một trong số những người mà cô đã “nghiên cứu” từ trước. Ông đã từng có nhiều năm làm kiểm toán ở một số nước đang phát triển, trong đó có Việt Nam. Theo hướng dẫn và kinh nghiệm của Nam, cô biết rằng lọt được đến vòng này, khả năng và kiến thức chuyên môn không phải là điểm mấu chốt nữa (vì đã được thẩm định ở hai vòng trước), mà điều quan trọng là làm sao gây được ấn tượng tốt cũng như thiện cảm đối với vị giám khảo cao cấp kia. Cố gắng thể hiện một thái độ tự tin nhất, cô khéo léo lái câu chuyện sang những cải tiến về hệ thống làm việc mà ông đã thiết lập được trong những ngày đầu sang các nước Đông Nam Á. Câu chuyện về nền kinh tế Việt Nam: quá trình phát triển và những hệ lụy của nó, cũng như cơ hội cho ngành kiểm toán trong bối cảnh này đã nhanh chóng trở thành chủ đề khiến cả hai thích thú. Ba mươi phút phỏng vấn trôi qua trong nháy mắt. Trước khi bắt tay chào tạm biệt cô, vị partner đó đã tỏ ý khen ngợi sự chuẩn bị chu đáo của cô, và Vi đã coi đó như một dấu hiệu tốt lành.

[6] Cấp bậc cao nhất trong các công ty.

Cuối cùng những nỗ lực của cả cô và Nam cũng được đền đáp. Giờ phút mong đợi của cô bất ngờ đến dưới dạng một email thông báo với nội dung chúc mừng cô đã vượt qua vòng phỏng vấn thứ ba, chính thức trở thành summer student của tập đoàn NKT. Ngày nhận được kết quả, cô mừng đến rơi nước mắt. Cô gọi điện ngay cho Nam để cảm ơn. Anh đã nồng nhiệt chúc mừng cô qua điện thoại, nồng nhiệt tới mức như thể chính anh chứ không phải cô đã vượt qua những vòng phỏng vấn khổ ải một cách kỳ diệu. Nhưng anh vui mừng cũng đúng thôi, vì nếu nhìn nhận một cách công bằng, chiến thắng của cô có đến một nửa là công sức của anh. Mặc dù không có mặt ở Toronto để ăn mừng cùng cô vì anh đang ở Mỹ trong một chuyến công tác kéo dài hai tháng, nhưng anh bảo khi nào về lại Canada, cô sẽ phải khao anh một chầu thật hoành tráng. “Em nhớ nhé, khi nào về anh sẽ đến đòi nợ” – Anh nói qua điện thoại. “Vâng, so với việc em được trở thành đồng nghiệp của anh, khao chỉ là chuyện nhỏ. Em vẫn còn tưởng em đang nằm mơ đây” – Cô sung sướng hứa hẹn như thể chính cô mới là người được anh khao vậy.

Không thể tin là may mắn đã mỉm cười với cô. Mối lo lắng đã từng khiến cho cô mất ăn mất ngủ cuối cùng đã được giải quyết ổn thỏa. Vậy là trước mắt, cô chỉ cần chuẩn bị cho lễ tốt nghiệp nữa mà thôi.

Ba chữ “lễ tốt nghiệp”, đối với Vi, vừa là một dấu chấm hết cho quãng thời gian bốn năm đại học dài đằng đẵng, vừa là sự khởi đầu của một giai đoạn mới trong cuộc đời. Vi như có thể nhìn thấy con đường tương lai thênh thang đang rộng mở trước mắt cô… Bất chợt, hình ảnh Quân hiện ra trong đầu Vi với một dấu chấm hỏi to tướng: Quân, anh sẽ chiếm giữ vị trí như thế nào trong cái tương lai mà cô đang xây đắp?

Vi khẽ lắc đầu. Tâm trạng tươi vui lúc trước đã bay biến đi đâu mất không để lại một chút dấu vết nào. Thay vào đó là cảm giác nặng nề và u ám. Bài toán khó đó Vi đã không thể trả lời suốt hai năm nay. Cô đã cố tình trốn tránh, cố tình lần lữa cho đến tận bây giờ, cho đến khi không thể trì hoãn hơn được nữa… Vi hít một hơi dài, chợt nhận ra bước chân vô thức đã đưa cô đến trước Harbour Front. Cô chậm chạp ngồi xuống một chiếc ghế đá ven hồ.

Hoàng hôn đã buông xuống từ lúc nào. Ráng chiều phủ lên mặt hồ một màn sương mờ huyền ảo. Vi ngồi im lìm trên chiếc ghế đá nhìn ra mặt hồ lộng gió. Một nghệ sĩ đường phố đang kéo một khúc nhạc buồn. Tiếng vĩ cầm réo rắt bỗng chạm vào nỗi nhớ… Hai năm trôi qua như một cái chớp mắt. Quá khứ chợt hiện về trong cô, rõ ràng như thể cô đang xem một cuốn phim quay chậm… Cũng chính tại nơi đây, Quân đã nắm chặt tay tiếp thêm cho cô sức mạnh, cũng chính tại nơi đây anh đã lắng nghe cô, đã động viên, an ủi cô trước nỗi đau quá sức mà lúc đó cô đang phải gánh chịu… Nhưng trong cuốn phim ký ức này, màu trắng lạnh lẽo của tuyết hoàn toàn lấn át các màu sắc khác. Đó là màu của mùa đông, của một mùa đông hai năm về trước…