Ngày 23 tháng chạp, trong thôn tưng bừng náo nhiệt. Mọi người tập trung dưới bục đất trước Văn phòng thôn, phân chia thành quả thắng lợi do đấu tố địa chủ mang lại. Đồ đạc nhà địa chủ Văn Vũ được khênh đến, xếp đầy sân. Số của cải bị Thanh Dương và Băng Dương bí mật đem chôn mấy hôm trước cũng bị dân binh moi lên hết. Toàn là tài sản quý như: vàng, bạc, đồ đồng, áo khoác da lót bông, vải lụa, tiền bạc, còn có cả một chiếc đồng hồ có thằng người nhỏ tự động thò ra gõ chuông. Lúc đầu, Thanh Dương và Băng Dương không chịu nhận, bảo đồ đạc trong nhà vẫn để nguyên chỗ cũ, không hề đem chôn. Phó trưởng đoàn bần nông Hòa Thượng lệnh cho dân binh treo ngược Thanh Dương và Băng Dương lên rồi dùng roi ngựa đánh. Lúc đầu, hai người còn kêu la, bị một roi kêu một tiếng. Hòa Thượng liền lấy hai miếng vải rách nhét vào mồm họ, thế là hết nghe thấy tiếng. Đánh đến khi gà gáy, máu chảy thành vũng dưới chân hai người. Lúc lôi miếng vải nhét trong mồm ra, Băng Dương nản trước, nói với Thanh Dương:

- Anh, mình nói thôi, em không chịu nổi rồi!

Thanh Dương trợn mắt nhìn em:

- Mày là đồ hèn!

Hòa Thượng tức giận, giơ chiếc roi ngựa chỉ vào Thanh Dương nói:

- Mày thì dũng cảm chắc? Đã thế, tao không bắt nó nói mà bắt đứa anh hùng rơm như mày nói!

Nói rồi thả Băng Dương xuống, rồi lại nhét giẻ vào mồm Thanh Dương đánh tiếp. Đánh đến khi trời sáng, Hòa Thượng lại lôi miếng vải nhét trong mồm Thanh Dương ra hỏi:

- Để xem mày dũng cảm hay hèn?

Thanh Dương cũng không chịu nổi nữa, nói:

- Tôi hèn!

- Mày nói đi, của cải giấu ở đâu?

Thanh Dương đành phải khai. Mọi người lôi Thanh Dương đến chuồng ngựa, nhà bếp, hố đựng phân trong nhà xí moi hết của cải lên. Của cải được moi lên cộng với số của cải vốn có của nhà địa chủ Văn Vũ chất đầy một sân. Lương thực, quần áo, đồ dùng hàng ngày, ngựa, gia súc, cả mấy mẹt thịt lợn đông lạnh cũng xếp đầy sân. Mọi người thấy của nả nhà Văn Vũ nhiều như vậy, lại bừng bừng tức giận, thấy cần phải đấu tố địa chủ. Nông dân chúng mình thì nghèo rớt mồng tơi, còn nhà nó thì chất đầy của nả, căm giận biết chừng nào! Chỉ lương thực đã chất đầy nửa sân. Nhà nó có mỗi mười mấy miệng người, biết ăn đến tháng nào năm nào mới hết? Trong khi nhà chúng ta thường xuyên đứt bữa. Chỉ tính riêng quần áo vải vóc của vợ tên Thanh Dương đã có tới hai ba mươi bộ, nhiều thế ả ta mặc sao xuể? Áo lót của ả làm toàn bằng lụa, mà không thấy ngứa ngáy sao? Trong khi chị em chúng mình toàn phải mặc quần áo rách rưới, vá víu. Mọi người bảo nhau:

- Không đấu tố thì không biết. Có đấu tố mới biết bọn địa chủ thật đáng căm ghét!

- Phải đấu tố bọn chó má đó!

- Phải đấu tố bọn chó má đó!

- Phải đập chết bọn chó má, vứt vào rừng cho chó gặm!

Công tác viên Lão Phạm là người dẫn đầu quần chúng đấu tố địa chủ, giúp họ đổi đời và phân chia thành quả thắng lợi. Khi Lão Phạm đi qua quảng trường, mọi người đều rất kính trọng anh, mỉm cười chào anh:

- Công tác viên qua bên này nói chuyện cho vui ạ!

- Công tác viên, lát nữa, anh chia của cải cho chúng tôi nhé. Chúng tôi biết, anh sẽ chia công bằng, chúng tôi tin ở anh!

Lão Phạm chắp tay sau đít đi đi lại lại, thấy vẻ mặt rạng ngời hân hoan của quần chúng, biết đã thật sự phát động được quần chúng, Lão Phạm cảm thấy trong lòng rất thư thái, cũng mỉm cười trả lời mọi người:

- Lát nữa, đoàn bần nông sẽ chia của cải cho bà con. Chúng ta đều là người trong một nhà, ai thiếu gì thì báo cái đó. Sau đó mọi người sẽ cùng thảo luận để chia, nhất định sẽ chia thật công bằng. Nhưng xin bà con đừng vì chuyện chia của cải mà quên mất gốc. Cuộc đấu tranh của chúng ta vẫn còn tiếp diễn. Tới đây còn phải đấu tố Bố Đại và Tiểu Thốc, cũng mong bà con tích cực tham gia!

Mọi người nhao lên:

- Xin công tác viên cứ yên tâm. Chúng tôi vẫn sẽ tích cực tham gia các cuộc đấu tố sau này!

- Đánh đổ thêm một người, là lại được chia của cải. Tội gì không tích cực!

Lại có người nói:

- Công tác viên, anh cũng chia lấy một phần cho mình đi chứ!

Lão Phạm lại cười:

- Tôi đến để giúp bà con đổi đời, chứ tôi không lấy phần cho riêng mình. Bà con chia thịt lợn, bột mỳ để Tết đến gói bánh cảo. Tôi sẽ đến nhà bà con ăn bánh cảo!

Mọi người thi nhau nói:

- Anh đến nhà tôi nhé!

- Đến nhà tôi!

- Tôi mời anh đến nhà uống rượu!

Lão Phạm mỉm cười đáp lời mọi người. Lúc này, Thích Vị len qua đám đông đến bên cạnh Lão Phạm. Sau khi giết chết Văn Vũ, Thích Vị hoảng hốt mấy ngày liền, lúc nào cũng nghĩ đến vũng máu dưới đầu Văn Vũ, cứ đến bữa ăn là nôn thốc nôn tháo. Ban đêm không ngủ được, vừa chợp mắt là lại mơ đến ác mộng, thấy Văn Vũ cầm lựu đạn đuổi theo đập anh ta. May mà Lão Phạm không trách cứ anh ta nhiều. Nhưng trong một buổi họp của đoàn bần nông, Lão Phạm nói:

- Lần sau phải chú ý, không được lấy lựu đạn đập người ta. Đầu người chứ có phải là quả dưa hấu đâu!

Hòa Thượng nói:

- Đúng quá, nếu cứ như thế, địa chủ đều bị anh đập chết hết cả thì chúng ta còn đấu tố cái gì!

Một lần lên huyện, Lão Phạm cũng đem việc này báo cáo với chủ tịch huyện. Chủ tịch huyện cũng nói:

- Không thể để mỗi chuyện một tên địa chủ bị chết làm ảnh hưởng đến đại cục, kìm nén nhiệt huyết của quần chúng. Cách mạng, chứ không phải cô gái thêu hoa. Cô gái thêu hoa còn khó tránh khỏi những lúc kim châm vào tay, huống hồ cách mạng. Trước đây, bọn địa chủ giết bao nhiêu dân nghèo thì sao?

Thế nên khi về đến thôn, Lão Phạm cũng không phê bình Thích Vị thái quá. Không bị sức ép lớn về tư tưởng, nên chỉ qua vài hôm, Thích Vị đã bình thường trở lại. Lúc này, hắn ta lại còn có chút đắc ý, vỗ vỗ vào hai quả lựu đạn bên hông nói:

- Thế nào, chẳng phải mày muốn bật lại sao? Chỉ cần một quả lựu đạn tao đã đập mày chết tươi. Thế mà tao chẳng hề phải đền mạng!

Bây giờ chia đồ đạc ở sân, Thích Vị đến bên cạnh Lão Phạm. Hôm nay, Thích Vị mặc một bộ quần áo mới, đeo thắt lưng vũ trang, trên đó treo lủng lẳng quả lựu đạn, trông rất oai vệ. Anh ta nhìn đám đông rồi nói với Lão Phạm:

- Công tác viên, mọi người đã đến đủ rồi. Chia luôn chứ ạ?

Lão Phạm gật đầu:

- Chia theo phương tức tự mình trình báo, tập thể quyết định. Cho chia đi!

- Trước khi chia, tôi có một đề nghị!

- Anh muốn đề nghị gì?

- Một số hộ lạc hậu, như nhà Thường Lão Quải, nhà Vương Điện Khuê, đấu tố địa chủ thì chẳng thấy mặt mũi đâu, nhưng nay chia thành quả thì cũng mò đến. Ta có chia cho bọn họ không?

- Họ cũng là bần nông, cũng chia cho họ đi. Lần này họ không tích cực, nhưng được chia của cải, lần sau họ sẽ tích cực!

- Lần trước tôi đánh chết Văn Vũ, tên Thường Lão Quải còn bóng gió, rằng: “Đợi đấy, đấu tố địa chủ không tiếp tục được nữa rồi. Xảy ra án mạng rồi. Ông Mã trên phòng tư pháp huyện sẽ xuống bắt người ngay!”. Làm cho tôi sợ mất một ngày không dám ngo ngoe. Lần này có chia, thì cũng chỉ chia cho hắn in ít thôi!

Lão Phạm cười nói:

- Có thể chia cho anh ta ít hơn một chút. Dù sao, đây cũng là một bài học cho anh ta!

Thích Vị rất phấn khởi, liền nhảy lên bục, đứng cùng bọn Hòa Thượng, bắt đầu điều hành việc phân chia của cải cho bà con. Chia của cải áp dụng biện pháp của Lão Phạm là tự mình trình báo, tập thể quyết định. Ai thiếu lương thực thì lấy lương thực. Thiếu quần áo thì lấy quần áo. Thiếu thịt lợn thì lấy thịt lợn. Nhưng gia súc thì hơi khó chia một chút, đành chia theo số chân gia súc, nghĩa là cứ 4 hộ thì được chia một con gia súc. Đến buổi chiều, đã chia được tương đối. Nhà Lão Quải và Điện Khôi quả nhiên được chia ít hơn. Thích Vị nói:

- Ai bảo nhà các anh không tích cực? Lại còn xót thay địa chủ. Đã xót xa cho địa chủ, sao lại còn đến chia chác tài sản của địa chủ? Đem thành quả đấu tranh của người khác chia cho các anh một ít là đã nhân nhượng lắm rồi. Để lần sau xem các anh còn ăn nói bóng gió nữa không!

Bọn Lão Quải ngượng chín mặt, đành cầm số đồ đạc ít hơn những người khác về nhà, trong khi người khác trong thôn ai nấy đều sướng đến phát điên. Có người về nhà liền băm thịt lợn làm nhân, cả nhà ngồi gói bánh cảo. Đến tối, cả làng thơm phức mùi thịt.

Ngưu Đại Cá, người làm thuê dài hạn cho gia đình Văn Vũ bây giờ đã công khai trở thành đoàn viên đoàn bần nông. Văn Vũ đã chết, Đại Cá không sợ nữa, cũng đồng ý hoạt động công khai. Đoàn bần nông xét thấy Đại Cá có công trình báo, nên chia cho anh ta nhiều của cải hơn một chút. Đặc biệt, số của cải này ưu tiên cho anh ta chọn. Đại Cá chọn một chiếc yên ngựa, bộ dây cương và một chiếc roi. Trước khi mọi người chia của cải, Lão Phạm gọi Đại Cá đến, dẫn anh ta đi một vòng quanh đống đồ đạc chất trong sân, hỏi:

- Anh ở trong nhà địa chủ Văn Vũ đã lâu, anh xem số của cải này đã đủ chưa. Còn cái nào bị chôn không? Còn cái nào bọn Thanh Dương và Băng Dương chưa khai không?

Đại Cá lại chắp tay sau đít đi lại trong sân, rồi quay về nói với Lão Phạm:

- Tôi thấy thế là cũng tương đối rồi!

Lại nói:

- Trước đây tôi nghe nói, nhà họ Lý có rất nhiều nhẫn vàng. Lúc con gái Văn Vũ đi lấy chồng, còn đeo nhẫn vàng cả ở ngón chân. Sao số đào được lại ít thế nhỉ?

Điều này khiến Lão Phạm cảnh giác. Anh ta nói:

- Chắc chắn bọn Thanh Dương và Băng Dương đã không khai báo thành khẩn!

Hôm ấy, chia của cải xong, Lão Phạm lại gọi Thích Vị đến Văn phòng thôn bảo:

- Thanh Dương và Băng Dương có khả năng chưa khai báo hết, phải tiếp tục thẩm vấn, nhất định phải đánh đổ tận gốc bọn địa chủ.

Thích Vị nói:

- Bây giờ tôi đi tìm Hòa Thượng, bảo anh ta tối nay tiếp tục thẩm vấn!

Thích Vị đi đến nhà Hòa Thượng. Mẹ Hòa Thượng đang gói bánh cảo ở nhà. Hòa Thượng lại mở một bình rượu lê chua. Thích Vị nói ý tứ của Lão Phạm cho Hòa Thượng nghe. Hòa Thượng ngáp vặt nói:

- Không để cho người ta nghỉ ngơi một chút à? Lần trước thẩm vấn vào ban đêm, làm tôi sùng sục cả đêm không ngủ được, mệt ơi là mệt. Anh xem, mắt đến giờ vẫn còn sưng đây này! Thế mà tôi cũng chẳng được chia thêm tài sản!

- Những vẫn cứ phải tiếp tục thẩm vấn. Cộng tác viên nói rồi, không được lơ là cảnh giác!

Hòa Thượng ra vẻ bất mãn:

- Thì tôi cũng có bảo là không thẩm vấn tiếp đâu? Nhưng cũng phải đợi ăn bánh cảo, uống rượu xong cái đã!

- Tôi cũng không bảo anh không được ăn bánh cảo. Tóm lại, kiểu gì tối nay anh cũng phải thẩm vấn bọn chúng!

Nói xong rồi ra về. Hòa Thượng ở nhà ăn bánh cảo, uống rượu. Ai ngờ, hắn ta quá chén, say đến tận sáng hôm sau. Vừa ngủ dậy, sực nhớ chuyện Thích Vị giao cho hôm qua, sợ bị công tác viên phê bình vì tội say rượu cả đêm, hốt hoảng bò dậy, không kịp cả đi đái, vội vội vàng vàng ra khỏi nhà. Đợi tập hợp dân binh xong, rồi đưa đội thẩm vấn đến chiếc sân nhỏ phía nam nhà họ Lý, rồi đi đến chuồng bò bắt bọn Thanh Dương và Băng Dương. Nào ngờ, trong chuồng bò chỉ còn lại đàn bà, trẻ con nhà họ Lý. Thanh Dương và Băng Dương đã bỏ trốn vào ban đêm.

Hòa Thượng sợ toát mồ hôi hột, giận mình hôm qua uống rượu quá chén. Nhưng lỗi ở mình, chẳng biết trách ai, vò đầu bứt tai gục xuống đất khóc hu hu.

Buổi sáng, Lão Phạm triệu tập cuộc họp đoàn bần nông tại Văn phòng thôn, bàn về việc Thanh Dương và Băng Dương bỏ trốn. Trước tiên là phê bình Hòa Thượng đêm qua uống rượu quá chén, lơ là cảnh giác. Địa chủ vẫn chưa bị đánh đổ hoàn toàn, chúng ta đã lơ là cảnh giác, để bọn chúng trốn thoát, khác nào thả hổ về rừng? Của cải vẫn chưa đào hết lên, địa chủ đã bỏ chạy, giờ thì chúng ta đào kiểu gì? Hòa Thượng lại khóc, mắt đỏ hoe. Lúc này, Lão Phạm nói:

- Anh không phải khóc. Khóc thế chứ khóc nữa cũng chẳng tìm được hai tên Thanh Dương và Băng Dương về. Lần sau xét hỏi Bố Đại hay Tiểu Thốc, anh đừng có uống rượu!

Hòa Thượng lau nước mắt gật đầu.

Lão Phạm hỏi:

- Bọn Thanh Dương và Băng Dương có thể chạy đi đâu?

Mọi người trả lời:

- Còn chạy đi đâu được nữa? Lại vào thảo nguyên thôi. Nghe nói Tiểu Vũ cũng dẫn tàn Quân quốc dân đảng ẩn náu ở đó!

Lão Phạm trấn an:

- Thế thì chẳng có gì ghê gớm cả. Mọi người đừng nản chí. Hòa thượng bỏ chạy nhưng chùa vẫn còn đó. Bây giờ, bộ đội ta đang bàn bạc phương án tiễu trừ thổ phỉ. Mấy ngày nữa bộ đội sẽ đến đây, xem mấy thằng tàn quân và bọn địa chủ trốn vào đâu? Thanh Dương và Băng Dương đã bỏ chạy, chúng ta tạm thời không quan tâm đến bọn chúng nữa. Mấy hôm nữa bộ đội bắt được bọn chúng, chúng ta lại tính sổ với chúng sau. Bây giờ, chúng ta hãy nghiên cứu công việc tiếp theo là triển khai buổi đấu tố mới như thế nào, xử lý Bố Đại và Tiểu Thốc như thế nào?

Nghe Lão Phạm nói, mọi người đã lấy lại bình tĩnh, nhao nhao lên:

- Phải đấy, bọn nó bỏ trốn cũng chẳng có gì ghê gớm!

- Đợi bắt được bọn chúng hẵng hay!

Sau đó, bắt đầu nghiên cứu nên đấu tố Bố Đại và Tiểu Thốc như thế nào. Ý mọi người là, cuộc đấu tố Văn Vũ đã tích lũy được một số kinh nghiệm, có thể áp dụng đối với buổi đấu tố Bố Đại và Tiểu Thốc. Phát động quần chúng trước, để quần chúng “hồi ức” tội ác của địa chủ, sau đó tập hợp chỉnh lý, chọn ra nợ máu, khi đấu tố sẽ tập trung tố cáo nợ máu của địa chủ với nhân dân. Đấu tố xong sẽ tịch thu tài sản, đuổi địa chủ ra khỏi nhà. Sau đó, Hòa Thượng sẽ thẩm vấn tiếp bọn chúng. Chẳng phải Văn Vũ đã bị đánh đổ như thế sao? Áp dụng kinh nghiệm này để đấu tranh với Bố Đại và Tiểu Thốc là đúng quá rồi. Nhưng mọi người vẫn còn bất đồng về việc đấu tố Bố Đại trước hay Tiểu Thốc trước. Một số người tán thành việc đấu tố Tiểu Thốc trước, và đề nghị đấu tố thêm anh trai của Tiểu Thốc là Mã Trách (vốn là chân loong toong của Bố Đại). Tên Mã Trách này trước kia đã từng mượn gió bẻ măng, làm không ít việc xấu xa. Một số người khác lại tán thành việc đấu tố Bố Đại trước. Bởi Bố Đại vừa là địa chủ, vừa là ngụy trưởng thôn, vừa có tài sản, vừa có tội ác. Đánh đổ hắn ta có thể tịch thu tài sản, chia cho người nghèo, kích thích được tính tích cực của quần chúng. Tiểu Thốc mặc dù cũng gây tội ác, nhưng hắn ta chỉ là một tên tướng cướp, chẳng có đồ đạc gì, bây giờ nhà hắn cũng nghèo rớt mùng tơi, đánh đổ hắn ta phỏng ích lợi gì? Lão Phạm lại giải thích với mọi người, rằng đấu tố địa chủ, đấu tố ác bá không chỉ đơn thuần là để phân chia tài sản. Điều quan trọng hơn là nhằm đánh đổ bọn chúng về mặt chính trị. Mặc dù có một số ác bá, tài sản không nhiều, nhưng nếu không kịp thời đánh đổ chúng, không trừng trị thói hung hăng của chúng, vẫn để chúng lộng hành tại địa phương thì quần chúng vẫn chưa được đổi đời thật sự. Ví như Tiểu Thốc chẳng hạn. Bây giờ, hắn ta dám hắt rượu vào mặt trưởng đoàn bần nông. Lần trước Lão Giả về làm cải cách ruộng đất, hắn ta còn dám chiếm một khoảnh đất đẹp cho riêng mình trên gò Thanh Long. Anh trai của nó cũng chiếm một khoảnh. Nếu không trừng trị thói hung hăng của chúng, quần chúng vẫn còn sợ bọn chúng, thế thì làm sao dám đứng dậy đổi đời? Bọn chúng chia nhau đất ở gò Thanh Long, nhưng những bần nông chân chính lại không được chia đất ở đó, vậy thì cải cách ruộng đất làm sao có được kết quả tốt đẹp... Mọi người nghe Lão Phạm giảng giải, thấy có lý quá, đều nói:

- Vậy thì đấu tố Tiểu Thốc trước!

Thế là quyết định đấu tố Tiểu Thốc trước. Mọi người ra về chuẩn bị cho buổi đấu tố dự định diễn ra ba ngày sau đó. Trong ba ngày này, mọi người khẩn trương phát động quần chúng, tập hợp tội ác của Tiểu Thốc. Nhưng sáng sớm hôm sau, Lão Phạm vừa ngủ dậy, Thích Vị đã hớt hải chạy đến Văn phòng thôn, nói:

- Công tác viên, hỏng rồi!

- Có việc gì vậy? Anh cứ nói thong thả!

- Tiểu Thốc và Bố Đại đêm qua đã bỏ trốn!

- Hả?

Lão Phạm giật mình, vội vàng mặc quần áo, cùng Thích Vị chạy ra ngoài xem sự thể thế nào.