Thi thể người chết nằm trên bàn giải phẫu, tôi và Đại Bảo cùng bác sĩ pháp y Cao của Công an thành phố trang phục chỉnh tề, đứng ở hai phía, Trần Thi Vũ khoác máy ảnh làm nhiếp ảnh gia cho chúng tôi.

Sau dịch bệnh, khi tiến hành mọi công việc giải phẫu, chúng tôi đều phải mặc bộ đồ bảo hộ nặng nề. Giữa mùa hè nóng nực này, kể cả là với điều kiện tốt như ở trong phòng giải phẫu có điều hòa, mà người bị bọc trong bộ đồ bảo hộ kín như bưng này, cũng vô cùng khó chịu. Có điều, dù là việc lớn ở tầm chống dịch vì đất nước, cho đến việc nhỏ là để bảo vệ sức khỏe của mình, cũng không có người nào trốn tránh vì lười.

Người chết mặc áo màu xanh sẫm và quần len dệt, một chiếc áo jacket màu xám để bên cạnh tử thi. Quan sát những chỗ da hở ra bên ngoài của người chết, không hề thấy dấu tích bị tổn thương rõ rệt, cũng không có vết máu trên quần áo, xem ra người chết hoàn toàn không có vết thương hở nào.

Trong khi Đại Bảo quan sát phần mặt, cổ và tay chân người chết, tôi kiểm tra kĩ áo khoác của anh ta. Trong túi áo khoác, ngoài một chiếc ví đựng chìa khóa, không còn gì khác. Có thể thấy, lúc đi xuống phía dưới tòa nhà, người chết cũng chỉ mang theo chìa khóa và điện thoại di động.

Tất nhiên, trong thời đại thông tin này, khi ra ngoài chỉ cần mang hai thứ này là đủ.

Tôi mở cái ví đựng chìa khóa của người chết, trong ví có mấy chiếc chìa khóa bằng đồng thông thường, còn có một chìa khóa ô tô hãng General. Trong ví đựng chìa khóa không có gì bất thường, không có vật gì khả nghi.

“Trên mặt người chết có khá nhiều bùn, kết mạc mắt của anh ta không thấy có xuất huyết rõ rệt, nhưng môi tím ngắt, móng tay tím ngắt, vẫn có một số dấu hiệu bị ngạt thở.”

“Biết đâu lại là đột tử thì sao? Dấu hiệu bị đột tử cũng không khác dấu hiệu bị ngạt thở là mấy.” Bác sĩ pháp y Cao nói.

“Trong khoang miệng khoang mũi và phần cổ đều bình thường nhỉ?” Tôi bỏ cái ví đựng chìa khóa vào một túi đựng vật chứng trong suốt, tiếp đó cho cả áo khoác vào một cái túi đựng vật chứng khác.

“Bình thường, không có biểu hiện bị tổn thương ngoài dẫn đến ngạt thở cơ học.” Đại Bảo vừa nói vừa bỏ chiếc kẹp cầm máu trong tay xuống, nắm lấy cổ tay người chết, chờ tôi phối hợp cùng.

Tôi và Đại Bảo hợp sức xoay khớp vai bị co cứng của người chết, cho hai cánh tay anh ta giơ cao lên, như vậy mới cởi được cái áo len của anh ta ra.

“Hiện tượng co cứng tử thi rất rõ rệt, chắc là đang ở giai đoạn hình thành; vết hoen tử thi đã hình thành, ấn vào thấy mờ đi; giác mạc đục ở mức trung bình.” Tôi nói, “Người chết tử vong không quá mười hai tiếng đồng hồ.”

Đại Bảo vừa rút nhiệt kế cắm ở hậu môn nạn nhân ra, vừa nói: “Môi trường ngoài trời, mùa xuân, trước khi tử vong mười tiếng, mỗi tiếng giảm một độ, ùm, anh ta tử vong vào khoảng mười tiếng đồng hồ trước.”

Tôi quay đầu nhìn đồng hồ treo tường trong phòng Giải phẫu, kim giờ chỉ đúng vào 11 giờ trưa.

“Tính như vậy, anh ta tử vong từ khoảng 1 giờ sáng.” Tôi lẩm bẩm một mình, “Có vẻ khớp với trạng thái ăn mặc, nhưng giữa đêm khuya, anh ta đi xuống phía dưới tòa nhà làm gì nhỉ?”

“Ai mà biết được? Bây giờ cậu hỏi anh ta, anh ta cũng không trả lời đâu.” Đại Bảo vừa nói vừa lấy khăn mặt ra, vệ sinh phần mặt của xác chết.

“Nhìn thấy chưa? Trên người anh ta vẫn có dấu hiệu bị tổn thương.” Bác sĩ pháp y Cao chỉ vào những vệt đỏ dài ở phần ngực, bụng của người chết, “Chỉ là, tổn thương có vẻ không nghiêm trọng.”

Phần ngực, bụng và tứ chi của người chết có những vệt đỏ mờ, nếu không quan sát kĩ, đúng là không dễ phát hiện thấy. Xem ra, bác sĩ Cao lần đầu tiên ra hiện trường cũng rất nghiêm túc, tỉ mỉ. Nếu sơ suất không phát hiện ra những vết tổn thương này, rất có khả năng vụ án sẽ được coi là một vụ đột tử thông thường và bị bỏ qua, mặc dù bây giờ chúng tôi vẫn chưa rõ nguyên nhân tử vong của người chết rốt cuộc là gì, nhưng dẫu sao đã có tổn thương, là có điểm khả nghi lớn.

Một bác sĩ pháp y cấp thành phố, mỗi năm phải khám nghiệm hai ba trăm xác chết tử vong bất thường, mà trong số những người chết đó, có khả năng không tiềm ẩn các vụ án mạng, cũng có khả năng chỉ có một vài trường hợp cá biệt, điều này khiến các bác sĩ pháp y luôn phải cảnh giác, mới không để cho người chết bị hàm oan.

“Giải pháp cồn thần kỳ đến đây!” Lúc này Đại Bảo đã cầm một chai cồn tinh khiết bước đến. Sử dụng cồn lau vùng tổn thương không rõ rệt trên da người chết, cồn có tính chất bay hơi nhanh có tác dụng làm mất bớt nước ở da, làm tăng độ trong rõ của da, những tổn thương nhẹ dưới da sẽ trở nên rõ ràng hơn.

Sau khi lau cồn, những vết đỏ nhạt trên người nạn nhân dần dần lộ ra hình dạng thật.

“Trúc đánh trong không.” Tôi nói.

“Trúc đánh trong không”, hay còn gọi là tổn thương dạng đường ray hoặc tổn thương trong không gian, là một loại tổn thương đặc trưng hình thành do những vật dài hình trụ tròn đánh từ trên xuống vào những bộ phận cơ thể có nhiều tổ chức mềm. Biểu hiện là hai vệt xuất huyết dài song song với nhau, ở giữa là một khoảng trắng nhợt. Loại tổn thương này có thể phản ánh rất rõ độ rộng hẹp, đường kính hoặc đặc điểm hình dạng của loại gậy gây ra thương tích. Nguyên lý chủ yếu là sau khi gậy đánh vào bộ phận bằng phẳng, máu trong mao mạch ở bộ phận bị thương sẽ nhanh chóng tụ sang hai bên, dẫn đến vỡ mao mạch của tổ chức mềm hai bên bề mặt tiếp xúc, tạo thành hai vệt xuất huyết song song dưới da. Căn cứ vào đặc điểm này, có thể thấy hung khí có khả năng là một loại gậy hình trụ tròn.

Trên ngực, bụng và cánh tay, đùi của người chết đều có thể thấy những tổn thương dạng trúc đánh trong không, đếm sơ qua, có hơn hai mươi vết. Tôi lấy thước ra, đo khoảng thiếu máu trắng nhợt ở giữa chỗ bị tổn thương rồi nói: “Đây là một cái gậy tròn đều đường kính khoảng 4 cen-ti-mét, qua nhiều những vết tổn thương như thế này, có thể thấy, cái gậy rất thẳng, không có cạnh mấp mô, cho nên khó có thể là những vật như cành cây gì đó, chắc phải là công cụ chuẩn được tạo ra sẵn.”

Ở hiện trường có rất nhiều cây cối, nên phải dựa vào tình hình bị tổn thương của nạn nhân để loại trừ khả năng sử dụng công cụ ngay tại hiện trường.

“Nhưng, điều này chỉ có thể cho thấy anh ta bị đánh một trận bằng gậy, không nghiêm trọng, đều là xuất huyết nhẹ dưới da, không coi là nguyên nhân dẫn đến tử vong được.” Đại Bảo nói, “Nếu là xuất huyết rộng dưới da, thì còn có thể cân nhắc đến hội chứng vùi lấp hoặc sốc do chấn thương, nhưng loại xuất huyết dưới da nhẹ như thế này, không thể dẫn tới nguyên nhân gây tử vong ở trên được.”

“Đúng thế, quá trình tử vong cũng không khớp.” Tôi nói, “Nếu gây ra hội chứng vùi lấp, sẽ cần một quá trình, không thể tử vong luôn từ khi anh ta chưa về nhà.”

“Cho nên, vẫn là đột tử vì bệnh tiềm ẩn phát tác do tổn thương bên ngoài?” Đại Bảo hỏi.

“Theo như tình hình hiện giờ, khả năng này là lớn nhất, có điều, nếu đúng là có loại bệnh này, trước khi có kết quả mô bệnh học, chúng ta quan sát các bộ phận trong cơ thể người chết, là có thể đưa ra được phán đoán sơ bộ.” Tôi nói, “Cho nên, giải phẫu vẫn là nhiệm vụ quan trọng đầu tiên.”

Nói xong, tôi cầm dao phẫu thuật lên rạch liền mạch da bụng và ngực của người chết, còn bác sĩ pháp y Cao thì dùng một cái kéo xén tóc cao tóc cho xác chết.

Rạch da, tách cơ, cắt xương sườn, tách khớp xương ức, kẹp gãy xương sườn thứ nhất, sau một loạt thao tác, chúng tôi lấy xương ức của người chết ra, mở ổ bụng, để lộ các cơ quan nội tạng trong bụng, ngực của người chết.

“Ái chà, tổng thể bên ngoài các cơ quan nội tạng này xem chừng không giống như có bệnh.” Đại Bảo cau mày.

Tôi lấy kéo cắt màng tim theo hình chữ “nhân^[*]”, để tim của người chết lộ ra. Đó là một quả tim rất mạnh khỏe, ngoài chóp tim có điểm xuất huyết ra thì kích cỡ to nhỏ, độ dày thành tim, van tim và động mạch vành đều bình thường, nhìn chung không có đặc điểm của một quả tim có thể dẫn đến đột tử.

“Chóp quả tim có điểm xuất huyết, nội tạng tụ máu, vẫn có dấu hiệu bị ngạt thở.” Đại Bảo cau mày nói.

“Cái này rất kỳ quặc, không có tổn thương có thể dẫn đến ngạt thở, nhưng lại có dấu hiệu bị ngạt thở.” Tôi cũng không hiểu ra làm sao.

“Sao? Không tìm ra được nguyên nhân tử vong?” Bác sĩ Cao nói.

“Xem ra không có dấu hiệu bị ngộ độc ở tử thi, kết hợp với tình hình điều tra hiện trường, khó có khả năng bị ngộ độc.” Tôi nói, “Anh đừng có nói, tôi quả thật thấy rất khó hiểu.”

“Mở hộp sọ ra xem thế nào đã.” Lúc này bác sĩ Cao đã tách xong da đầu, bật cưa điện mở sọ và nói, “Không có chuyện kỳ cục thế đâu, biết đâu đáp án lại ở ngay trong hộp sọ! Ồ, đúng rồi, da đầu và xương sọ đều nguyên vẹn, không bị tổn thương.”

Tôi khẽ gật đầu, từ vết mở sọ dọc theo cổ, đưa dao phẫu thuật đến dưới cằm người chết, lách dao dọc theo xương cằm, cắt đứt cơ ở cằm. Như vậy, phần dưới khoang miệng của người chết có thể thông với phần cổ. Sau đó, tôi cho ngón tay đưa từ phía dưới cằm vào khoang miệng người chết, lôi lưỡi ra, cắt cơ phía sau cuống lưỡi, túm lưỡi kéo xuống, dùng dao phẫu thuật tách màng gần phía dưới cơ quan tổ chức. Tách cho đến đoạn giữa khí quản, lại kéo mạnh, hai bên phổi bị kéo rời khỏi khoang ngực. Đây chính là phương pháp giải phẫu “lôi lưỡi” mà các bác sĩ pháp y thường nói, sử dụng cách này, thứ nhất có thể lấy được các cơ quan tổ chức ở phần ngực và phần cổ, thứ hai có thể làm cho phía sau của khí quản, thực quản lộ ra nguyên vẹn, tiện cho việc khám nghiệm. Cuối cùng, tôi cầm một cái kéo, theo cuống lưỡi, cắt rời thực quản ra trước.

“Ồ, đây là cái gì?” Tôi lấy kéo nhấc một dị vật trong thực quản của người chết lên, bảo: “Tiểu Lông Vũ, qua chụp ảnh đi.”

“Tôi kinh nhất là phương pháp “lôi lưỡi” của các anh, quá thô bạo.” Trần Thi Vũ cau mày đi từ phòng Quan sát sang phòng Giải phẫu, nói. Mặc dù nói vậy, nhưng khi chụp ảnh, cô vẫn giữ được sự ổn định rất chuyên nghiệp. Cứ như vậy, Tiểu Lông Vũ đã quen thuộc với các thao tác của bác sĩ pháp y.

“Dị vật màu đen, còn mấy chỗ nữa cơ.” Đại Bảo nói, “Nhưng cái này cũng khó nói lên điều gì, có dính dị vật ở thành trong thực quản là chuyện hết sức bình thường, mà cậu ngửi thử xem, người chết trong trạng thái say rượu, có nôn mửa cũng rất bình thường.”

“Đúng thế, vợ anh ta nói tối hôm đó anh ta đã đi uống rượu ở bên ngoài, chưa biết chừng còn lái xe sau khi uống rượu.” Bác sĩ pháp y Cao nói.

“Trong thực quản có dị vật là chuyện rất bình thường, nhưng trong khí quản có, thì lại không bình thường, đúng không nào?” Nói dứt lời, tôi dùng kéo cắt rời khí quản.

Cắt một nhát, tôi phát hiện thấy không đơn giản như vậy.

Thành trong khí quản của người chết có dấu tích sung huyết rõ rệt, cũng kèm theo một số tạp chất màu đen, còn có chút ít bọt khí. Tôi ngẫm nghĩ giây lát rồi ấn mạnh vào vùng phổi của người chết, lực ấn xuống lại có chút bọt khí trong khí quản trào ra.

“Thế là sao? Ý cậu là chết đuối à?” Đại Bảo thấy động tác của tôi, lập tức hiểu dụng ý của tôi, liền nói, “Không thể nào, phổi của người chết không có dấu tích bị xương sườn ép xuống, có một ít bọt khí như vậy, cùng lắm là bị sặc mấy ngụm nước vào thôi. Còn nữa, trong dạ dày của người chết có không ít dưỡng chất, đều khô, không thể nào là chết đuối được.”

“Tôi cũng biết sặc nước nhẹ như vậy thì không thể nào chết đuối được, nhưng anh không thể phủ nhận quá trình sặc nước của người chết lúc còn sống, đúng không?” Tôi nói, “Còn những tạp chất màu đen này, anh nghĩ đến gì rồi?”

Đại Bảo ngước mắt suy nghĩ.

“Bên trong hộp sọ bình thường, ngoài ra phần đá của xương thái dương có xuất huyết nhẹ, những chỗ khác đều bình thường không có tổn thương ngoài.” Bác sĩ pháp y Cao nói.

“Có toàn bộ các biểu hiện của ngạt thở vì đuối nước, lại có phản ứng sặc nước, cũng phải cân nhắc đến quá trình này chứ.” Tôi nói.

“Nhưng, sặc nước kiểu như vậy, có thể coi là nguyên nhân tử vong được không?” Trần Thi Vũ hỏi.

“Khi chúng ta uống nước bị sặc, hoặc khi bơi sặc nước, đều có khả năng xuất hiện những biểu hiện như vậy. Trong tuyệt đại đa số các trường hợp, những biểu hiện này không thể coi là nguyên nhân tử vong.” Tôi trả lời, “Nhưng, không phải không có trường hợp đặc biệt! Còn nhớ câu hỏi cuối cùng trong cuộc thi kiến thức của mọi người hôm nay không?”

“ARDS.” Đại Bảo nói.

“Cái hội chứng suy hô hấp cấp gì đó?” Trần Thi Vũ ra sức nhớ lại.

“Đúng thế, hội chứng suy hô hấp cấp tiến triển, Đại Bảo, anh biết hết từ viết tắt tiếng Anh, nhưng lại không biết vận dụng đúng không?” Tôi cười trêu Đại Bảo.

“Cái... cái này chả phải chưa từng gặp bao giờ à? Đấy là chuyện có xác suất rất thấp.”

Tôi khẽ gật đầu, nói: “Tôi còn nhớ đã từng có một tin thời sự quốc tế xuất hiện trên Weibo của chúng ta, nói là có một đứa nhỏ lúc ra ngoài đi bơi không có vấn đề gì, sau khi về nhà thì có triệu chứng sốt, khó thở, người nhà chăm sóc, chữa trị theo kiểu bị cảm, cuối cùng đứa trẻ đã chết. Tác giả bài Weibo đó gọi hiện tượng này là “đuối nước cạn”.”