Vạn sự khởi đầu nan.

Mỗi cuối tuần, Lâm Triều Tịch sẽ đến thư viện Hoành Cảnh, đây là lịch trình cố định của cô và Bùi Chi. Lão Lâm lúc đi cùng lúc không.

Những lúc Lão Lâm không ở đây, Lâm Triều Tịch sẽ vứt bài vở sang một bên rồi lùng sục khắp các giá sách.

Mấy giá sách cô đứng ngâm lâu nhất là dạng sách về máy tính và Toán học. Thỉnh thoảng cô cũng sẽ dạo sang khu sách viết về giao thông, đọc đống Luật giao thông, Cơ sở thi công đường cái, Cơ cấu dựng cầu vân vân để rồi choáng ngợp.

Thật ra cô cũng không rõ mình cần tìm gì.

Khi một ý tưởng mọc ra trong đầu bạn, mở cửa bước vào, cảm giác đứng trong đó và lúc đứng ngoài hoàn toàn khác nhau, bạn sẽ phát hiện ra mình đã bước vào một không gian xòe tay không nhìn rõ năm ngón.

Bởi vì quá tăm tối, mất đi khái niệm to nhỏ, cô sẽ cảm thấy bản thân càng nhỏ bé, nhỏ bé như hạt bụi; còn không gian đó thì rộng lớn vô ngần, lớn ngang với vũ trụ.

Nếu là cô của trước kia, có ý tưởng rồi cũng sẽ từ bỏ, cô sẽ không thực sự hành động. Nhưng dù sao cũng được làm lại một lần, nếu vẫn sợ thất bại mà không dám thử thì chẳng khác gì kẻ ngốc.

Những gì cô biết không nhiều, nhưng cũng gọi là biết, tuy tri thức trên đời này bao la vô hạn, nhưng đa số đều được giấu trong thư viện, bị người biết về chúng biên soạn thành sách.

Một khi bạn đã vung lưới, kiểu gì cũng vớt được vài thứ. 

Bởi vậy mỗi quyển sách trên giá đều được cô giở xem một lượt, đọc mục lục và lời mở đầu, sau đó ghi chú lại những tựa sách và thông tin cô cho là có ích.

Đây là một cách làm ngớ ngẩn, xét tổng thể thì dù đây là thư viện Hoành Cảnh, lượng sách được lưu trữ vô cùng đồ sộ, và khi thông tin đạt đến một mức độ nhất định thì sẽ rất khó để phân loại. Bởi vậy cô đã có khoảng thời gian như mắc kẹt trong đống mạng nhện, cảm thấy đọc gì cũng có ích nhưng lại không thể phân loại rõ ràng.

Cô thấy mỗi thông tin thu thập được đều có tác dụng, nhưng liệu có thực vậy không, cô không thể phân biệt.

Lúc rối bời đến cùng cực, đến những dấu “……………….” kèm sau phần mục lục cũng giống đống mạng nhện đang cuốn chặt lấy mình.

Mỗi lúc như vậy chắc hẳn trông cô đầy ưu phiền, đến mức Lão Lâm còn không nhịn được hỏi: “Gần đây con sao thế, Vi tích phân khó vậy cơ à?”

Lâm Triều Tịch giả vờ không sao: “Cũng tạm, càng học về sau càng không thấy khó đến thế.”

“Thế thì vì sao, nhiều chị gái tỏ tình với Bùi Chi quá à?”

Lâm Triều Tịch: “…”

Lão Lâm đeo tạp dề, ông dùng muôi khều khều vai cô nói móc: “Chuyện này thì bố không giúp được rồi.”

Lão Lâm càng tỏ ra cợt nhả, không hề hấn với bất cứ cái gì, Lâm Triều Tịch càng thấy lòng nơm nớp.

“Con cần vài lời khuyên.” Cô nói.

“Lời khuyên về vấn đề gì?”

Lâm Triều Tịch rất muốn nói “con muốn biết phải dùng cách gì mới cứu được bố”, nhưng đây là Lão Lâm, không chừng ông sẽ nói “không cần cứu”, còn lí do không cần cứu thì rất có thể sẽ là mấy câu kiểu như “sống chết là trải nghiệm đời người”.

Vậy nên cô cúi đầu suy nghĩ, quyết định đổi cách hỏi khác.

“Cuộc đời bố đã bao giờ gặp phải những lúc mất phương hướng chưa?”

“Không hiểu con đang nói gì.”

“Ví dụ như hồi bố còn học tiểu học có từng quyết tâm chinh phục một bài toán cực kì cực kì khó, khó như Các bài toán thiên niên kỷ ấy, sau đó bố chợt nhận ra mình lạc mất phương hướng, trở thành một người si nói mộng.”

“Các bài toán thiên niên á? Thật ra tích lũy nghiên cứu của các tiền nhân thì không đến mức mất phương hướng, cùng lắm là phải tốn thời gian mày mò thôi.”

“Thế bố chưa bao giờ đối diện với đề bài siêu to khổng lồ, trước mắt tối tăm mờ mịt đến luống cuống không biết phải làm sao à?”

“Có đó.”

“Là khi nào thế?”

“Lúc bố biết mình có một đứa con gái.”

Lão Lâm vô cùng điềm nhiên.

Thời tiết rất ấm áp, họ ngồi dưới dàn hoa, cỏ cây trong sân vườn tươi tốt, Lâm Triều Tịch thấy đầu mũi chua xót: “Bố đừng có đột kích sến súa!”

“Thật mà.”

Lão Lâm nói xong liền quay người vào bếp nấu ăn, mồm vẫn lẩm bẩm: “Hơn nữa càng nuôi càng khổng lồ.”

——

Về sau Lâm Triều Tịch nghĩ, hình như Lão Lâm nói không sai.

Với một đứa con gái từ trên trời rơi xuống như cô, có lẽ còn khó xử lí hơn cả đống đề Toán khó nhằn kia.

Cô phiền phức, ăn thì nhiều, không những cần ông nuôi dạy, còn suốt ngày đòi hỏi giúp đỡ. Chuyện tỏ tình hay học hành, thậm chí mỗi ngày ăn gì cô cũng đều bám dính lấy ông. 

Tuy Lão Lâm không nói gì, nhưng một lần nọ trong lớp dạy thêm cuối tuần, Lão Lâm bảo học sinh ngồi gần cửa sổ kéo rèm vào. Lớp học mới lắp thêm máy chiếu, bước vào thời đại đổi mới.

Màn chiếu hạ xuống, màn hình sáng dần, mọi người kinh ngạc khi biết Lão Lâm thực sự định mở video cho họ xem.

“Hôm nay chúng ta không phải học sao thầy Lâm, được xem phim ạ?” Đám học sinh kích động hò reo.

“Học chứ, xem video cũng là học, đây là một buổi học đánh thẳng vào tâm hồn.” Lâm Triều Tịch loay hoay với đống thiết bị một hồi, màn hình xuất hiện một hàng chữ.

“Waoo, thầy ăn chơi quá!” 

“Bắt kịp thời đại, bắt kịp thời đại.”

Lão Lâm ngồi cuối lớp, trong tia sáng lờ mờ, ông dựa lên bảng, hai tay khoanh trước ngực, đầu ngẩng nhìn màn chiếu.

Màn chiếu bóng đen ngòm, chỉ xuất hiện một chiếc máy đếm nhịp đang chuyển động, Lâm Triều Tịch biết đoạn video này đã bắt đầu.

Ban đầu cô không biết video này nói về gì, cho đến khi nghe được giọng nói thẹn thùng của người thuyết minh.

——Có lẽ cách tốt nhất để tôi mô tả trải nghiệm nghiên cứu Toán học là bước vào một căn nhà tối. Bởi khi con người trong ngôi nhà tối tăm, xòe tay không nhìn rõ năm ngón, sẽ lảo đảo đụng phải đồ dùng trong nhà, dần dần bạn sẽ định vị được chỗ của từng món đồ, sáu tháng sau cuối cùng bạn cũng tìm ra cửa chính, bật đèn lên. Ánh sáng rọi khắp ngôi nhà, bạn sẽ nhìn rõ vị trí mình đang đứng.

Đó là một lời tự thuật rất dài.

Xung quanh trở nên yên tĩnh, sau khi kéo rèm cửa, lớp học chỉ còn lại chút tia sáng yếu ớt. Đám học sinh ngẩng đầu theo dõi câu chuyện trên màn chiếu.

Mọi chuyện bắt đầu từ ba đến bốn trăm năm trước, nhà Toán học Fermat bịa một câu chuyện cười.

Trong lúc Fermat đọc quyển “Thuật toán”, cũng giống số phận những quyển sách trong thư viện trường Đại học Tam Vị, ông viết rất nhiều ghi chú vào phần trống trên sách. Ở viền trang thứ tám, ông viết một câu vô cùng ngắn gọn, về sau câu đó trở thành bài Toán chép tay khó giải nhất trần đời.

Nói đơn giản là sau quá trình quan sát, ông nhận định rằng, ngoài định lí pi-ta-go, tức x^2+y^2=z^2, thì không tồn tại bất kì số nguyên n nào khiến x^n+y^n=z^n.

Thậm chí ông còn nghịch ngợm chú thích một câu: “Về vấn đề này, tôi tin chắc mình đã tìm ra cách chứng minh kì diệu, chỉ tiếc chỗ trống ở đây còn quá ít nên không viết thêm được nữa.”

Về sau khi Andrew Wiles, cũng chính là nhân vật chính của bộ phim tài liệu mà họ đang xem, đã thực sự chứng minh phỏng đoán đơn giản này, lúc đó người ta mới biết rằng chú thích Fermat để lại có thể chỉ là một trò lừa bịp. Bởi trình độ phát triển của Toán học thời đó không đủ để họ tìm ra cách giải “kì diệu” kia. 

Nội dung đoạn sau tương đối phức tạp, đương nhiên đạo diễn phim tài liệu cũng đã cố gắng khiến quá trình chứng minh trở nên đơn giản dễ hiểu hơn, vậy nên ông chỉ nói về phương thức kết cấu, phác họa quá trình khó khăn của Andrew Wiles trong chứng minh định lý cuối cùng của Fermat, nhưng các thuật ngữ Toán học vượt xa tầm hiểu biết vẫn khiến mọi người hoang mang.

Lớp học rì rầm nói chuyện.

Rất nhiều học sinh đặt câu hỏi “đây là cái gì” hoặc “kia là cái gì” … 

Họ không biết rốt cuộc những thứ đó là gì, nhưng lại rất rõ ràng đằng sau thứ giống như kết cấu họ đang xem là một vấn đề phức tạp hơn những gì họ tưởng.

Nhưng khi quá trình chứng minh ngày càng gặp nhiều thách thức, nhà Toán học vẫn đứng trước bảng đen kể lại toàn bộ quá trình chứng minh của mình cho hơn 200 nhà toán học khác, phòng học nhỏ của họ lại trở nên hoàn toàn tĩnh lặng.

Đó là ngày 23 tháng 6 năm 1993 tại trường Đại học Cambridge, nhà toán học không ngừng viết các công thức tính toán lên bảng, sau nửa tiếng, ông buông viên phấn rồi nói: “Tôi đã chứng minh xong, tôi nghĩ là mình đừng lại được rồi.”

Tôi dừng lại được rồi.

Đề bài khó lưu truyền hàng trăm năm, dừng lại ở đó.

Tất cả những gì còn lại là một bức ảnh và tiếng những tràng pháo tay như sấm.

Tuy rằng sau này vẫn gặp phải trắc trở trong việc chứng minh, nhưng phòng học lúc đó vô cùng yên tĩnh, chỉ còn lại tia sáng từ máy chiếu, bụi bay tứ tung, phát ra những đốm sáng lập lòe.

Nhìn nhà Toán học đứng cạnh bảng cười rạng rỡ, Lâm Triều Tịch bỗng nghĩ rằng, đó có lẽ là thời khắc mà mỗi nhà Toán học đều ao ước.

Đề bài Andrew Wiles thời thơ ấu đặt ra trong thư viện trùng hợp giúp phát hiện định lí lớn Fermat. Từ đó cho đến 30 năm về sau, ước mơ của ông là giải quyết nó, và ông cũng thực sự làm được. 

Lâm Triều Tịch không khỏi nghĩ rằng, trong suy nghĩ của Lão Lâm có phải cũng tồn tại một vấn đề khiến ông hằng mong mỏi, và nếu có thì là gì?

Cô quay đầu nhìn người đàn ông phía cuối lớp, chợt nhận ra cô chưa bao giờ biết đến những thứ này.