Một lý do khác để tham gia trò chơi chống lại cái tôi khác của bản thân là trò đó rất thú vị, hơi bất ngờ nhỉ. Nó khá là thú vị khi bạn “ghi một điểm” trong trò chơi này bằng cách, chẳng hạn, vượt qua được một nỗi sợ. Các triết gia Khắc kỷ đã nhận ra điều này. Epictetus, như ta thấy ở chương 7, nói về cái lạc thú có được từ việc bản thân chúng ta từ chối nhiều thú vui. Tương tự thế, Seneca nhắc chúng ta rằng mặc dù việc chịu đựng một điều gì đó có thể là khó chịu, nhưng nếu chịu đựng được thì ta sẽ hài lòng về bản thân.
Khi tôi tham gia đua thuyền, nhìn bên ngoài có vẻ như tôi đang cố gắng đánh bại những tay chèo khác, nhưng trên thực tế tôi đang tham gia vào một cuộc đua quan trọng hơn rất nhiều: cuộc đua với cái tôi khác của tôi. Anh ta không muốn học cách chèo thuyền. Anh ta không muốn tập luyện, thay vào đó anh ta thích dành thời gian vào buổi sáng tinh mơ để ngủ nướng trên một chiếc giường ấm áp. Anh ta không muốn chèo thuyền đến điểm xuất phát của cuộc đua. (Thật vậy, trên đường tới đó, anh ta liên tục than vãn về việc anh ta cảm thấy mệt mỏi ra sao.) Trong suốt cuộc đua, anh ta muốn bỏ chèo và để các tay chèo khác giành chiến thắng. (“Chỉ cần anh bỏ cuộc,” anh ta sẽ nói bằng một giọng quyến rũ nhất có thể, “mọi đau đớn thể xác sẽ chấm dứt. Thế thì tại sao lại không từ bỏ? Nghĩ xem anh sẽ cảm thấy dễ chịu biết nhường nào!”)
Thật kỳ lạ, nhưng các đối thủ của tôi trong một cuộc đua lại đồng thời cũng là đồng đội của tôi trong một cuộc đua quan trọng hơn nhiều với cái tôi khác của tôi. Để tranh đua với nhau, chúng ta đồng thời đều đang đua với chính mình, mặc dù không phải tất cả chúng ta đều ý thức được mình đang làm việc này. Để tranh đua với nhau, chúng ta phải chiến thắng được bản thân mình - chiến thắng những nỗi sợ, tính lười biếng của chúng ta, sự thiếu kỷ luật bản thân của ta. Và người ta hoàn toàn có thể thất bại trong cuộc đua với những tay chèo thuyền khác - thực sự về chót - nhưng trong quá trình nỗ lực lại giành được chiến thắng trong cuộc đua với cái tôi khác của anh ta.
Như chúng ta đã thấy, các nhà khắc kỷ khuyên ta đơn giản hóa lối sống. Cũng giống như các chương trình tự nguyện chịu khổ khác, đơn giản hóa lối sống là một quá trình tốt nhất là nên dành cho những người Khắc kỷ đẳng cấp cao. Như tôi đã lý giải, một người mới làm quen với chủ nghĩa Khắc kỷ có lẽ sẽ muốn tránh thu hút sự chú ý. Nếu bạn bắt đầu ăn mặc tuềnh toàng, mọi người sẽ để ý. Tương tự thế, người ta sẽ chú ý nếu bạn vẫn đang lái chiếc xe cũ kĩ đó hoặc - kinh dị! - bỏ xe hơi để đi xe buýt hay đạp xe đạp. Người ta sẽ nghĩ tới những tình huống xấu nhất: sắp phá sản, hay có lẽ bạn đang ở giai đoạn đầu của bệnh tâm thần. Và nếu bạn giải thích với họ rằng bạn đã vượt qua được cái ham muốn gây ấn tượng với người khác, những người bị thu hút bởi cái vỏ bên ngoài của con người, bạn sẽ chỉ khiến cho vấn đề trở nên tệ hơn.
Khi tôi bắt đầu thử nghiệm lối sống đơn giản, tôi phải mất một thời gian mới quen dần với việc này. Chẳng hạn, khi một ai đó hỏi tôi về chiếc áo thun mà tôi đang mặc mua ở đâu và tôi đáp rằng tôi mua nó ở cửa hàng đồ cũ, tôi thấy có chút xấu hổ. Sự cố này khiến tôi đánh giá cao cách ứng phó của Cato trước những cảm giác như vậy. Như chúng ta đã thấy, Cato ăn mặc lập dị như một dạng bài tập huấn luyện: Ông ta muốn dạy bản thân “chỉ xấu hổ trước những điều đáng xấu hổ.” Do đó ông đã phá lệ khi làm những việc sẽ khiến bản thân ông thấy xấu hổ, đơn giản để ông ta có thể luyện tập vượt qua những cảm giác như thế. Dạo gần đây tôi đang cố gắng thi đua với Cato về điều này.
Kể từ khi trở thành người khắc kỷ, những ham muốn của tôi đã thay đổi chóng mặt: Tôi không còn thèm muốn nhiều thứ mà trước đây tôi từng xem là điều thiết yếu để sống một cách đàng hoàng. Hồi xưa tôi ăn mặc chải chuốt, lịch lãm bao nhiêu thì giờ đây tủ quần áo của tôi, nói một cách dễ hiểu nhất, lại rất thực dụng: Tôi có một chiếc cà vạt và một chiếc áo khoác thể thao mà tôi có thể tặng cho ai đó nếu họ cần; may là họ ít khi xin. Tôi từng ước mình tậu được một chiếc xe hơi mới, nhưng khi chiếc xe hơi 16 tuổi của tôi gần đây bị hỏng, tôi đã thay nó bằng một chiếc xe có tuổi đời 9 năm, một việc mà một thập kỷ trước tôi chẳng thể nào tưởng tượng nổi mình có thể làm. (Nhân đây tôi xin nói luôn, chiếc xe hơi “mới” có hai thứ mà chiếc xe cũ của tôi thiếu: một cái khay giữ cốc nước và một đài phát thanh còn hoạt động được. Mừng thay!) Có một thời tôi hiểu được tại sao ai đó lại muốn sở hữu một chiếc đồng hồ Rolex; còn bây giờ hành vi ấy như đánh đố tôi. Tôi thường có ít tiền hơn nhu cầu của mình; bây giờ điều này không còn là vấn đề nữa, một phần bởi vì tôi muốn rất ít thứ mà tiền có thể mua được.
Tôi đọc được rằng nhiều đồng bào Mĩ của tôi đang gặp rắc rối về tài chính. Đáng tiếc là họ có khuynh hướng tiêu xài hết hạn mức thẻ tín dụng và khi điều này vẫn không thỏa mãn được ham muốn mua sắm của họ thì họ vẫn cứ tiếp tục tiêu xài. Ai đó có thể cho rằng nhiều người trong số họ sẽ trở nên giàu có thay vì bị khánh kiệt - và sẽ hạnh phúc hơn rất nhiều nếu như họ phát triển được khả năng tận hưởng những niềm vui đơn giản của cuộc đời.

........(Còn tiếp ...)

Vui lòng đọc tiếp đầy đủ trên ứng dụng truyện TYT (iOS, Android).
Trải nghiệm nghe truyện audio, tải truyện đọc offline, đặc biệt hoàn toàn miễn phí.