Thẩm Hề nhanh chóng bưng ấm trà quay lại.

Hai người đàn ông đang cầm giấy và bút, một góc tờ báo viết chi chít tiếng Pháp và tiếng Anh.

Bác sĩ Đàm luôn nghĩ sau khi về nước sẽ dịch sách, nên hễ có thời gian là sẽ thảo luận với Phó Đồng Văn.

"Đọc hiểu không?" Bác sĩ Đàm liếc cô, "Khi tôi còn đi học, chỉ biết tiếng Anh thôi không đủ. Rất nhiều tài liệu đều viết bằng tiếng Pháp."

"Vừa rồi...Anh nói lĩnh vực giáo sư anh nghiên cứu là nhồi máu cơ tim nhỉ." Trọng điểm là từ "nhồi máu", khi rót nước nóng cô chợt nhớ tới, trong những tài liệu mình từng xem, khi đã phát bệnh rồi, thì đa số không thoát khỏi cửa chết.

"Hoá ra vì chuyện này nên mới quay lại. Tôi đã nói với cô rồi, trước mắt tình hình sức khoẻ của cậu ta ổn định, không có gì nghiêm trọng. Mà trong lĩnh vực tim mạch cô vẫn là người ngoài ngành mà thôi. Tôi chỉ lo cuối cùng tình trạng của cậu ta tới bước này," Bác sĩ Đàm cười nhìn cô, "Thật ra số cậu ta là số cậu chủ, nhường cậu ta, chiều cậu ta là được."

Thẩm Hề ngó thử, hình như là bệnh tim.

Lúc này, thỏ trắng thí nghiệm họ Phó ra hiệu rằng anh muốn uống trà.

Thẩm Hề đưa tách trà cho anh bằng hai tay, dịu dàng dặn: "Nóng đấy, anh uống chậm một chút."

Lời vừa dứt, cô là người lúng túng đầu tiên. Nói thế chẳng khác gì muốn thổi cho anh đến khi trà nguội.

Phó Đồng Văn và bác sĩ Đàm đều bật cười, người trước thì không biết phải làm sao, người sau thì lấy đó mà trêu chọc. 　

"Nói tiếp chuyện lúc nãy đi." Phó Đồng Văn giúp cô xoá tan bầu không khí xấu hổ.

"Nào, bàn tiếp cái này," Bác sĩ Đàm chỉ vào con chữ rìa tờ báo, "Đau âm ỉ, đau co giật, hay là đau đến ngạt thở?"

Phó Đồng Văn suy tư.

"Trong 'nội kinh' từng đề cập tới bệnh tim (tâm tê)...Trong một vài sách Trung y cũng nhắc tới đau tim (quyết tâm thống)," Thẩm Hề đề nghị, "Tạm thời dịch là đau quặn đi, từ đau quặn này chúng ta cũng có, 'đau quặn uống đương quy thược dược'."

"Được, vậy là đau quặn. Tôi dịch thành sách, dùng từ này." Anh ta vỗ vai Phó Đồng Văn, "Nhớ đấy, tim cậu đau quặn thắt."

Phó Đồng Văn kéo tờ báo tới tỏ ý phản đối: "Chuyện này vô cùng cấp bách, với học vấn Tây y, chúng ta vẫn phải có sách giáo dục của riêng mình. Khi về nước cậu không được chần chờ, phải bắt tay vào làm luôn."

Cô phụ hoạ: "Đàm tiên sinh, tôi có thể giúp anh."

Bác sĩ Đàm tức giận mà cười: "Trước đây chỉ có một người chỉ đạo tôi thôi, giờ thì hay rồi, tận hai người lận."

Thẩm Hề cúi đầu cười cười, ngắm nghía cây bút máy.

Phó Đồng Văn làm như không nghe thấy, đặt tách trà xuống. Anh cầm lấy tờ báo bằng một tay, đọc những con chữ in.

"Daily Mail" số tháng một đều là những tin tức cũ thời gian trước. Giáng sinh năm ngoái, quân Đức, Anh và Pháp ở mặt trận phía tây (1) tạm thời ngừng bắn, tổ chức đấu bóng trên chiến trường để ăn mừng ngày lễ lớn này.

Phó Đồng Văn chỉ liếc mắt mấy cái đã đọc xong: "Cuộc đấu bóng này nước nào thắng?"

Bác sĩ Đàm kéo tờ báo qua, cũng lật xem: "Không viết sao?"

"Nước Anh thắng," Thẩm Hề trả lời, "Một tờ báo khác có viết."

"Suy nghĩ kĩ lại thì, ai thắng cũng thế." Anh đáp.

Chiến trường khốc liệt, những người đá đến cuối cùng đều không sống sót. Phó Đồng Văn gấp tờ báo lại, đặt bên tay mình. Một mình anh rời khỏi: "Tôi đi bàn một vụ làm ăn nhỏ."

Trên chuyến đi này thì bàn được vụ làm ăn gì? Thẩm Hề đoán hết cả một buổi sáng.

Buổi chiều hôm ấy rốt cuộc có đáp án.

Trên boong tàu riêng của họ có thêm một kẻ bắn tỉa, là do Phó Đồng Văn hỏi mua từ những thương nhân trên tàu. Người nọ có vóc dáng thấp bé, không hay nói chuyện với bọn họ, mỗi khi đi qua mặt cô, cô đều chú ý đến đôi ủng bóng loáng màu đen dưới chân y, là ủng cảnh sát. Y cũng thích hút thuốc, nhưng không hề lịch sự, luôn dùng đế giày để dập tắt đầu thuốc, mỗi lần như vậy đều được quản gia tạm thời hoặc phục vụ mang đầu thuốc đi. Cứ như vậy, bọn họ có thêm một người bạn đồng hành ngắn hạn.

Ban đêm trước khi ngủ, Thẩm Hề đã chuẩn bị kỹ càng.

Bác sĩ Đàm từng nói, Phó Đồng Văn làm việc và nghỉ ngơi rất có quy luật, vì vậy cô quyết định sau khi anh ngủ say mới lên giường. Để che giấu, cô còn chuyển toàn bộ sách của bác sĩ Đàm vào phòng riêng.

Kim đồng hồ nhích cực kì chậm chạp, đi về phía chín giờ.

Cô lật sách, để ý anh đang dùng khăn sạch trắng tinh lau tay trong phòng vệ sinh. Tay cô chống lên sau tai, ngón út vô thức quấn lọn tóc mình, mau đi ngủ đi, mau đi ngủ đi.

Giày da của Phó Đồng Văn bước qua, chợt khựng lại, không vào phòng ngủ nữa mà đi tới chỗ cô.

"Có phải Khánh Hạng nói với em, chín giờ đúng hàng ngày tôi sẽ nằm trên giường, thế nên em mới chuẩn bị những cuốn sách này," Anh lật sang trang cho cô, "Nói xem, định mấy giờ ngủ?"

"Em quen đọc sách rồi," Thẩm Hề ngước nhìn anh, vô cùng thành khẩn, "Có khi ngẩng đầu lên, trời đã sáng từ bao giờ."

Phó Đồng Văn gấp sách lại thay cô.

Thẩm Hề giải thích thừa thãi: "Em nói thật mà."

Anh cười: "Đọc sách chuyên ngành mãi cũng thấy chán, tôi có mang theo cuốn "Nhân học" (2), em muốn đọc không?

Tác phẩm của Đàm Tự Đồng (3), là sách cấm.

Cô bất ngờ: "Em từng nghe Cố Nghĩa Nhân nói, chỉ xuất bản bản tiếng Nhật, không lẽ còn có bản tiếng Trung?"

"Tôi kêu người lén in" Anh giải thích.

Thứ quý giá như thế, đương nhiên phải xem rồi.

Phó Đồng Văn lấy một cuốn sách ở tầng dưới tủ quần áo, ném lên giường: "Lên giường đọc đi."

Thẩm Hề nghe thấy câu này mới sực hiểu ra, anh dùng cách này để phá vỡ sự mập mờ như có như không giữa hai người. Luôn có một lý do hợp lẽ để cô lên giường, nếu không, có lẽ cô thật sự sẽ thức đến ngày mai...

Cô lừng khừng trong phòng vệ sinh mười mấy phút mới ra ngoài, đèn treo đều đã tắt. Hai ngọn đèn tường, một trái một phải, gắn trên đầu giường.

Phó Đồng Văn vẫn mặc áo sơ mi, tựa người đọc sách. Lúc mới lên tàu dọn quần áo, cô nhìn thấy anh có mang đồ ngủ, vậy mà tối nay lại mặc áo sơ mi. Nhưng không phải cô không sợ có hiểu lầm, nên không dám thay váy ngủ, chỉ chọn chiếc váy liền thân mùa hè mỏng nhất cho có lệ.

Thẩm Hề cũng trèo lên giường, lật chăn lên, cầm quyển "Nhân học". Quả nhiên không có tên hiệu xưởng in, là sách lén in.

Sách là sách quý. Nhưng suy nghĩ của cô đã bay ra tận bên ngoài xa xôi. Phó Đồng Văn lúc này mang theo sự lười nhác bệ rạc. Cô đang nghĩ, khi anh còn học ở London, phải chăng cũng là nét mặt và dáng vẻ này, nhàn nhã tựa dưới gốc ngô đồng (4). Nghĩ một lát, rồi cô lặng lẽ xoá mấy suy nghĩ này, cố gắng tập trung đọc sách.　

Bên Phó Đồng Văn đúng lúc lật xong trang cuối cùng, anh khép sách lại.

Mặc áo sơ mi đi ngủ là một chuyện rất phiền, cơ thể và cánh tay đều bị bó buộc trong một lớp vải chỉnh tề, cử động không thoải mái. Anh hơi mệt, sách cũng đã đọc xong, vì vậy không có việc gì làm, cứ như vậy mà ngắm cô. Đêm nay cô mặc một bộ váy liền thân bằng nhung tơ, để lộ cánh tay trắng trẻo, không mang bất cứ trang sức nào, mộc mạc hơn nhiều so với những tiểu thư quý tộc, phu nhân thương nhân trên tàu. Trên thuỳ tai chỉ đeo hai viên ngọc nhỏ, không phải đồ thật, nhưng khá đẹp. Anh rất ít khi dùng từ "đẹp" với con gái, ngoài miệng không nói ra, trong lòng cũng cảm thấy không đáng.

Còn cả dây buộc tóc nữa, màu sắc khác nhau, viên ngọc cài nghiêng cũng là đồ giả. Xem ra bao nhiêu tiền của đều dùng cho nghiệp học hết rồi.

Phó Đồng Văn đặt cuốn sách lên đầu giường, tắt đèn tường, tuyên bố kết thúc "hội đọc sách đêm". Cô ngồi trong chỗ sáng, nhìn anh trong bóng tối: "Anh đọc xong rồi ư?"

"Đâu cần phải đọc xong trong tối nay."

"Cũng phải."

Cô lại hỏi: "Để em kiểm tra rồi mới ngủ nhé?"

"Tôi rất khoẻ." Anh trả lời.

Yên lặng trong giây lát.

Hai người cùng bật cười, Phó Đồng Văn nói: "Được rồi, nằm xuống đi."

Thẩm Hề chui vào trong chăn bông.

Anh cười lắc đầu, xuống giường, kéo lệt xệt đôi dép lê vòng từ đuôi giường lên, đi tới bên kia chiếc giường, tắt đèn tường. Trong bóng tối, cô thấy anh thay quần ngủ dài, đi chân trần.

* * *

Từ ngày ấy, mười mấy đêm liên tiếp, cô đều bị bóng đè. Trong mơ, người đàn ông đó đến lấy mạng, nói rằng, dù y có sai bao nhiêu, thì cô cũng không có tư cách giết y. Mỗi lần gặp ác mộng hơi thở của Thẩm Hề đều rất dồn dập, trằn trọc bất an. Phó Đồng Văn luôn kiên nhẫn ôm cô cách một lớp chăn bông, nhẹ nhàng nói chuyện trong khi cô nửa tỉnh nửa mê, kéo cô từ vực sâu trở về hiện thực. Có đêm, trong bóng tối cô nghe anh nói rằng, anh và đầu bếp trên thuyền thảo luận về lẩu, người ta không hiểu gì, nhưng lại nhận ra đây là món nấu thập cẩm, là mỹ thực mà Lý Hồng Chương (5) mang theo khi tới Mỹ, một thời thịnh hành ở Mỹ.

"Nếu muốn ăn, ngày mai anh ba bảo người làm cho em." Anh cúi người xuống, vén gọn mái tóc đen tuyền bên gối. Lọn tóc mềm mại, vấn vít quanh ngón tay anh. Lần này anh không cố kéo, mà gỡ ra bằng vẻ vô cùng kiên nhẫn, không làm đứt sợi tóc nào của cô.

Sau đêm nay, cuối cùng cô không còn lặp lại một cơn ác mộng. Bởi vậy, hành trình của họ coi như đã thật sự bắt đầu rồi.

Sáng sớm, Phó Đồng Văn sẽ dậy sớm hơn cô nửa tiếng đồng hồ, mỗi lần đều dùng cách kéo rèm cửa sổ ra để đánh thức cô. Ban ngày họ sẽ nói chuyện với nhau ở boong tàu riêng, hai quý ông này học sâu biết rộng, chưa bao giờ làm cô cảm thấy tẻ nhạt, từ chiến tranh đến kinh doanh, sau đó đến y học, còn cả triết học Phó Đồng Văn từng học, cuối cùng dừng lại ở vở kịch của Shakespeare và vấn đề tôn giáo.

Có điều để đảm bảo an toàn, phạm vi hoạt động của cô rất hẹp.

Buổi tối hai người cùng có suy nghĩ "đọc sách", đều tựa vào đầu giường, tự lật sách của mình, thỉnh thoảng nói chuyện câu được câu chăng, giọng nói đều được đè xuống rất thấp. Ở lâu với anh, cô sẽ để ý trên boong tàu riêng anh là người tuỳ tiện thành tính, mở cửa ra là cậu ấm lông bông, đóng cửa lại, trong phòng chỉ có một người đọc sách lôi thôi lếch thếch. Mới đầu mọi người còn giữ kẽ với nhau, sau dần, anh cũng thoải mái hơn.

Hai ba ngày liền anh sẽ không cạo râu, để người ta đưa cơm vào tận trong phòng, nếu không ra ngoài gặp gỡ người khác thì sẽ không sửa soạn cho mình. Mỗi khi về phòng, cô luôn nhìn thấy anh mặc áo sơ mi quần dài, để chân trần, một tay chống lên bàn, người tựa vào ghế, đang đọc một xấp giấy, phía trên là thứ gì đó anh mới viết mấy ngày trước.

Lúc cô nhìn anh, anh đang vò tóc mình, cười giễu cợt: "Nhìn tôi làm gì?"

Tiếp sau đó, một tờ bản thảo bị vứt vào thùng rác, không hề do dự.

* * *

Một tháng trôi qua.

Trong mắt người ngoài, Thẩm Hề luôn là một phu nhân thời đại cũ, không rời Phó Đồng Văn nửa bước.

Phó Đồng Văn đối xử với cô vô cùng săn sóc, mỗi sớm mai tỉnh giấc, cô sẽ chầm chậm kéo gối anh tới, áp mặt mình lên, nghĩ rằng, bọn họ như vậy cũng không khác vợ chồng thật là bao.

Một đêm, cô xuống giường uống nước, nhìn anh đang ngủ say ở nửa kia chiếc giường, trong mơ màng, anh cởi áo mình ra. Khi cởi đến chiếc cúc thứ tư thì bị vấp, hơi cau mày lại.

Thẩm Hề im lặng quỳ xuống trước người anh, muốn giúp anh nhưng lại không dám chạm vào cúc áo. Dù đã tự giải thích cho mình rằng "chăm sóc người bệnh," nhưng cô cũng khó tiến thêm một bước.

Xương quai xanh, cần cổ của anh, và cả một khoảng da thịt trần trụi hiện lên trước mắt, làm cô không dám nhìn tiếp. Cô lo anh bị lạnh, nên giúp anh kéo cao góc chăn lên, che "cảnh xuân" đi.

Đêm nay, cô ngủ không ngon giấc.

Vừa muốn giúp anh cởi phứt chiếc áo sơ mi vướng víu, lại nghĩ liệu anh có bị lạnh hay không.

Sáu giờ sáng, Phó Đồng Văn chống khuỷu tay lên, lười nhác tựa vào đầu giường, thấy cô dậy trước, bèn nghiêng đầu hỏi: "Ngủ không ngon sao?" Cổ họng sau một đêm không hoạt động, giọng nói khàn khàn chạm tới tai và tim cô.

Cô "ừ" một tiếng mang theo giọng mũi, kéo chăn bông lên nửa khuôn mặt, nhắm mắt không nhìn anh.

Phó Đồng Văn chỉ nghĩ con gái tỉnh dậy sẽ cáu ngủ, nên cười cười, đẩy chăn bông ra, lẹt xẹt dép lê vào phòng vệ sinh.

Khi anh ra ngoài, Thẩm Hề đã nằm bò trên chăn, kê gối của cả hai người xuống dưới cánh tay, nhìn bầu trời bên ngoài.

"Anh ba nhìn xem, bên ngoài lại mưa rồi."

Trên biển một ngày mây một ngày mưa, bên ngoài mây trôi qua, rồi mưa kéo tới. Không hiểu sao mỗi ngày phải có mấy cơn ập tới. Cô đang tự lẩm bẩm với mình.

Phó Đồng Văn thong thả vòng ra sau cô: "Tôi thay quần áo."

"Vâng." Cô trả lời.

Phó Đồng Văn cởi quần áo ra, đứng quay lưng về phía cô, sống lưng nhẵn nhụi rắn chắc, mang theo sự dịu dàng và rực rỡ trong ánh mai.

Thẩm Hề nghe thấy tiếng quần áo được vắt lên ghế, sau đó là tiếng anh lấy quần áo từ trong tủ. Cô chán nản vùi mặt mình vào trong gối. Thị lực bỗng nhiên tốt như thế đúng là chết người.

Anh mặc quần dài vào, cũng nhìn cô.

Cô gái này hoàn toàn không biết mình đang dùng gối của anh, cũng không che hết cơ thể mình, hai bắp chân đều lộ hết ra ngoài nổi bật trong chiếc chăn trắng như tuyết. Anh biết, ngắm cô từ góc độ này rất không có đạo đức, cũng không hề lịch sự. Ở cùng phòng với một cô gái không danh không phận lâu như vậy, lại còn ngủ cùng giường, là do tình hình bắt buộc, cũng là kế tạm thời. Tiếc thay, lòng người không cách nào nắm bắt được, bao gồm cả lòng anh.

"Muốn đến boong tàu chung không?" Anh bất ngờ đề nghị, "Chỗ ấy có tầm nhìn rất đẹp."

"Có thể đến ư?" Thẩm Hề mừng rỡ quay đầu lại.

Anh vẫn để trần nửa thân trên, trong tay cầm áo sơ mi.

Cô sững người.

Anh làm như không có vấn đề gì, tiếp tục mặc áo trong im lặng. Thẩm Hề trượt xuống giường, ôm quần dài đã chuẩn bị sẵn bên cạnh gối lên: "Em vào phòng vệ sinh thay, anh cứ mặc tiếp đi," nói rồi chạy vào phòng vệ sinh, nhưng vẫn còn y đức nhắc nhở anh tận tình: "Anh mặc nhiều một chút, hôm nay có mưa gió."

Một cánh cửa, ngăn cách hai người.

Trong phòng vệ sinh có một ô cửa sổ nho nhỏ, cô chắp hai tay lên đầu, nhìn biển, trong đầu đều là bóng hình anh. Cô nhớ tới du học sinh ở New York cũng được chia thành hai phái, một phái là bảo thủ, nhưng cũng dạt dào nhiệt tình thể hiện tình cảm của mình bằng tiếng Anh, phái còn lại thẳng thắn hơn, vì muốn thoát khỏi sự quy chụp lạc hậu, cứng nhắc, thủ cựu dành cho người phương Đông mà bạo dạn thể hiện tình cảm từ cử chỉ đến ngôn ngữ. Đến đại học, những cô gái chưa từng trải qua yêu đương sẽ rất chán nản, đặc biệt là những cô gái đến từ Đức và Pháp, họ sẽ nghĩ rằng mình không có sức quyến rũ nên mới nhận được sự lạnh lùng. Nhiều người cũng sẽ tỏ tình các kiểu với người làm, lái xe trong nhà, hoặc với những người đàn ông chưa kết hôn. Đó cũng là những du học sinh thuộc phái cởi mở do bị ảnh hưởng.

Tuy Thẩm Hề là sinh viên y, không lạ lẫm gì với cấu tạo con người, nhưng tâm lý vẫn luôn bảo thủ. Cô tự nhận mình thuộc phái bảo thủ.

Lúc nãy anh chỉ mặc một chiếc quần dài, toàn bộ đã bị cô nhìn thấy hết. Sự điềm tĩnh của anh làm cô cảm thấy mình mới là kẻ háo sắc.

Thẩm Hề rầu rĩ không thôi, đáng lẽ nên bình tĩnh hơn, không nên dùng cách chạy trốn, phải thản nhiên như không, giống một bác sĩ...Đâu phải chưa từng thấy xác chết...Khi cô thay xong chiếc quần lụa, ra khỏi phòng vệ sinh, Phó Đồng Văn đã không còn trong phòng. Cô đi tới trước bàn trang điểm, chọn bông tai, mới nhận ra có thêm bông tai và dây chuyền mới bằng ngọc trai. Không phải là đồ giả, là ngọc trai màu vàng kim thuần khiết từ thiên nhiên.

Không chỉ bởi vì món quà từ trên trời mang tới này, mà còn có rất nhiều điều liên quan tới anh, tất cả đều thấm vào mạch máu cô, chảy tới nơi sâu nhất trong tim. Cô chỉ còn một suy nghĩ, nếu cô là người vợ chưa cưới thanh mã trúc mã ấy, đừng nói đến Pháp định cư, dù bảo cô đến Đức xưng đế, cô cũng tuyệt đối không bị cám dỗ mà rời khỏi Trung Quốc.

Thẩm Hề cất gọn những món đồ trên bàn, vẫn đeo một món không đáng giá, chỉ thay kiểu dây buộc tóc khác.

Bên ngoài phòng, Phó Đồng Văn đang chờ cô trên hành lang. Thấy cô ra ngoài, anh không hỏi cô về ngọc trai, cô cũng không nhắc tới.

Khi hai người đến boong tàu chung, gió rất to. Chỗ này ở ngoài trời, nơi nơi đều có nước đọng. Thẩm Hề bước lên phía trước, túm góc váy ở cổ chân lên, buộc đơn giản để váy ngắn đi mấy centimet, tránh dính phải nước bẩn. Cô đứng thẳng dậy, chú ý đến vệ sĩ đứng trong góc đang chằm chằm nhìn họ. Cô hỏi thầm: "Mất bao nhiều tiền để mời anh ta vậy?" mà y tận tâm với công việc thế.

Anh đút hai tay vào túi quần, đưa mắt ra hiệu vệ sĩ kia, bảo y cách xa một chút: "Trên đường anh ta và chủ thuê có ít xung đột, tôi tới hỏi thăm, họ liền giao cho tôi. Vậy nên phí phiếc không cao lắm, dẫu sao tàu đã rời cảng, anh ta cũng cần một công việc trên biển."　

Gió biển đột ngột nổi lên.

Thẩm Hề giữ chặt dây buộc tóc trên đầu mình, Phó Đồng Văn đi về phía sóng biển: "Đưa em đi ngắm Đại Tây Dương."

Gió cuốn đi lời anh nói.　

Trên mặt biển phía xa xa cuộn trào con sóng to lớn, mưa bão sắp đến rồi. Nhóm thuỷ thủ trên boong tàu đang bận bịu chuẩn bị cho tất cả, vệ sĩ bắn tỉa đứng trong góc mở to mắt nhìn xung quanh, bác sĩ Đàm đứng trong nơi trú mưa hút thuốc, tất cả mọi người làm chuyện của mình, chỉ có họ nhàn nhã không làm gì đứng tận cuối boong tàu.

Mây đen kéo tới, sấm chớp rạch lên bầu trời màu xám tro.

Thẩm Hề ngước đầu: "Ở đây sẽ bị sét đánh đến sao?"

"Nói sai rồi," Anh đưa tay phải ra cho cô. "Nếu không thì thử xem, một lần hai mạng, cũng coi như là chuyện để đời."

Cơ thể người dẫn điện ư? Cô nghĩ anh đang trêu vui, nhưng khi thật sự nắm tay, chỉ còn tiếng tim đập nhanh khi hai làn da cọ xát, từ ngón tay trượt xuống lòng bàn tay, mỗi tấc da đều có điện. Cuối cùng tay hai người đan vào với nhau.

"Vẫn còn gan dạ lắm." Phó Đồng Văn cười nói.

Gió quăng nước biển lên không trung, như pháo hoa rực rỡ, như hạt cát li ti, rơi xuống khắp người cô. Tận cùng trong ánh sáng còn sót lại là bóng hình anh. Phó Đồng Văn, cậu ba Phó, cậu ba, anh ba...Đồng Văn. Đồng Văn.

(1) Mặt trận phía Tây trong chiến tranh thế giới lần thứ nhất là mặt trận phía Tây giữa liên quân Pháp - Anh chống lại quân Đức, mặt trận này có vai trò chính yếu quyết định số phận chiến tranh vì ở đây tập trung binh lực lớn nhất có chất lượng cao nhất của cả hai phía.

(2) Nhân học là ("Renxue"), tác phẩm của Đàm Tự Đồng hoàn thành 1896, thể hiện quan điểm chính trị và triết học của ông, một người thuộc phái cải lương nửa sau thế kỉ 19 ở Trung Quốc. Tư tưởng trong sách là một loại tư tưởng pha tạp kinh tế, chính trị, xã hội phương Tây với tư tưởng Nho, Lão, Phật của phương Đông.

(3) Đàm Tự Đồng: Đàm Tự Đồng (1865 - 1898), hiệu là Tráng Phi; là nhà văn, nhà thơ, nhà cách mạng Trung Quốc thời cận đại. Ông là thành viên nòng cốt của phái Duy Tân.

(4) Câu thơ được trích trong bài thơ "Thanh Bình Nhạc - Xuân tới thu qua" của tác giả thời Tống Án Thù.

(5) Lý Hồng Chương: (1823 - 1901), là một đại thần triều đình nhà Thanh trong lịch sử Trung Quốc. Ông là người tỉnh An Huy, xuất thân gia đình quan lại. Trong cuộc đời quan trường của mình ông đã thành lập Hoài quân tham gia cùng với Tăng Quốc Phiên, Tả Tông Đường trấn áp phong trào Thái Bình Thiên Quốc. Vì có công lao to lớn, ông được bổ nhiệm làm tổng đốc Hồ quảng, tổng đốc Trực Lệ kiêm Bắc dương đại thần, Tổng đốc Lưỡng Quảng, Túc nghị nhất đẳng bá.