P9 - Chương 17
Luân nghe điện thoại của Dung: Anh rà đài Buôn Mê Thuột, có việc đấy!
Lọc qua các làn sóng, cuối cùng rồi Luân nghe được đài Buôn Mê Thuột. một người nào đó đang đọc một đoạn bằng tiếng Rađhê, Luân không hiểu. Anh chờ. Hết phần tiếng Rađhê, sau một bản hành khúc ngắn, đài phát tin tiếng Anh. Tất nhiên, đây là điều khá lạ lùng – chưa bao giờ đài địa phương có buổi phát tiếng Anh. Giọng xướng ngôn viên đúng là người Rađhê, toàn văn bản tuyên cáo của “lực lượng tự trị người Rađhê ở Nam cao nguyên Trung phần”:
“Dân tộc Rađhê sinh trưởng và làm chủ vùng cao nguyên Đăk Lăk từ rất xa xưa. Thế nhưng, mảnh đất do tổ tiên chúng ta khai phá thu hẹp dần, chúng ta phải đi sâu vào những nơi không có điều kiện sống, dân tộc chúng ta bị việt vong. Chế độ Ngô Đình Diệm bóc lột chúng ta. Chế độ của ông Nguyễn Khánh chẳng tốt đẹp gì hơn. Người Rađhê không thiếu trí thức, không thiếu sĩ quan có tài, vậy mà chúng ta luôn bị chèn ép. Người Mỹ đã kịp đến với chúng ta. Họ viện trợ cho chúng ta tất cả, gạo, muối, vải, máy điện, thuốc men. Nhưng chúng ta nhận rất ít sự viện trợ rộng lượng ấy. Các vị linh mục Tin lành của chúng ta không được tự do đi lại để giảng đạo. Người Rađhê trong quân đội, gan dạ và mưu trí, được huấn luyện tốt về làm tham mưu và chỉ huy, chưa ai được đề bạt cương vị cao, chỉ là lính đánh thuê cho người Kinh.
Phải chấm dứt nỗi bất công trên.
Chúng tôi, sĩ quan và binh sĩ Sapar, thể có Chúa Trời chứng giám, quyết không tiếc máu của mình, đòi Chính phủ ông Nguyễn Khánh phải tiến hành thương lượng, trong đó, phải thỏa mãn đòi hỏi thiêng liêng của dân tộc Rađhê là để cho người Rađhê làm chủ vùng đất Đăk Lăk là xứ sở của mình, trong khuôn khổ liên bang với Việt Nam Cộng hòa. Quan cai trị nơi đây phải là người Rađhê và do hội đồng tự trị Rađhê đề cử và bổ nhiệm, quân đội người Rađhê thì sĩ quan phải là người Rađhê và chỉ hoạt động trên địa bàn của tỉnh Đăk Lăk, mở trường đại học cho người Rađhê.
Chúng tôi tin rằng các dân tộc bạn Sêđăng, Bana, Mơnông v.v... ủng hộ chúng tôi bởi vì chúng tôi đấu tranh cho cả quyền lợi các bạn, chúng tôi muốn luôn luôn là thân hữu của người Kinh và long trọng tuyên bố sẽ không bao giờ có một hành vi kì thị nào với các bạn trên địa bàn Đăk Lăk.
Chúng tôi kêu gọi người Mỹ, ân nhân lớn của chúng tôi, ủng hộ yêu sách khiêm tốn mà rất chính đáng trên. Chúng tôi kêu gọi cộng đồng thế giới chú ý đến số phận của chúng tôi. Chúng tôi kêu gọi Hội thánh Tin Lành thế giới và nước Mỹ theo lời dạy của Chúa cao cả đứng bên cạnh chúng tôi.
Chúng tôi tạm giữ sáu mươi sĩ quan và không hề ngược đãi họ, để đề phòng sự tráo trở của Chính phủ ông Nguyễn Khánh.
Đăk Lăk, ngày 20 tháng 9 năm 1964.
Trung tá Y Nouth.”
Sau phần tiếng Anh, đài phát thanh tiếng Pháp, một số ngữ có lẽ là Sêđăng, Bana – Luân không rõ – rồi tiếng Việt.
“Màn này vừa hạn, màn kia đã vén... Tấn bi kịch quả dồn dập.” Luân trầm ngâm với các suy nghĩ.
Hôm qua, Thiếu tướng Lâm Văn Phát gửi cho Luân một thư, công nhận việc làm của anh ta ấy nửa vời, bỏ lỡ thời cơ nhưng cho biết “đây chỉ là một keo, một khúc dạo đầu” hi vọng sau này sẽ bàn kĩ với Luân, “trên một tầm chính trị rộng hơn, với yêu cầu liên quan đến vận nước chứ không chĩa vào vài cá nhân, nhất là loại cá nhân thực tế sẽ bị Mỹ loại bỏ chẳng bao lâu nữa”
- Anh ta đĩnh đạc dần! – Luân kết luận và đốt bức thư của Lâm.
Luân cũng được thư của Nguyễn Thành Động:
“Tụi ông Đức, ông Lâm ‘chọc cứt không nên lỗ,’ ‘vừa địt vừa run’ thì ra cái con mẹ gì! Trong đội ngũ lại tạp nham đủ thứ tào lao... Nói thiệt, ai cũng trông chờ đại tá! Làm một phát ra hồn coi! Hễ phất cờ thì kêu gọi thanh niên xuống đường, mà cũng mí mí cho thấy mình không ưa Mỹ... Thằng Động này bàn những việc này với đại tá chẳng qua là đụng đâu nói đó, đại tá là sư phụ của tụi này. Vừa gặp thằng Phụng nó chửi ông Đức, ông Lâm tàn tệ...”
“Vẫn còn lực lượng, vẫn còn người dám hành động. Động bạt mạng song có suy nghĩ...”
Luân đang đốt thư Động thì chuông điện thoại reo: Thủ tướng Nguyễn Khánh mời Luân vào ngay Phủ Thủ tướng.
Nguyễn Khánh niềm nở khác thường, biểu lộ ngay trong cái bắt tay Luân.
- Anh Luân này, có việc cần anh đây... - Khánh mời Luân ngồi và vào đề ngay.
Việc mà Khánh cần, Luân đoán khi nhận được điện thoại, chắc chắn là vụ lực lượng đặc biệt Sapar.
Quả vậy!
- Anh đã nghe qua vụ nổi loạn ở Sapar chưa? – Khánh vừa hỏi vừa đùa về phía Luân mấy bức điện.
- Tôi nghe đài Buôn Mê Thuột!

- Vậy sao? – Khánh kêu thảng thốt – Tôi chưa nghe... Nó nói giống gì?
Luân tóm tắt tuyên cáo của Y Nouth.
- Lớn chuyện đa! – Nguyễn Khánh nói giọng rầu rĩ – Thằng Y Nouth là thằng nào?
- Tôi chưa biết, song cũng dễ biết thôi. Nếu trung tướng cần, cho tôi vài mươi phút...
- Cần chớ! Anh gọi điện cho Tổng ủy tình báo hay Bộ Quốc phòng, hay Tổng nha cảnh sát?
- Không, tôi gọi cho James Casey... Y đang ở Buôn Mê Thuột.
- Liên lạc với Buôn Mê Thuột chậm. Có nơi nào mau hơn không?
- Có... Xin phép tôi dùng điện thoại của văn phòng...
- Anh dùng điện thoại của tôi, ngay đây...
- Cám ơn trung tướng...
- Anh đừng xưng hô Thủ tướng, trung tướng với tôi. Ta là bạn của nhau mà...
- Hello! Nguyễn Thành Luân đây... Xin gặp Thiếu tướng Jones Stepp... May quá! Chào tướng quân...
Năm phút sau, Luân gọc ghi chép trong tờ giấy cho Khánh nghe.
- Y Nouth sinh năm 1931, người Buôn Hồ, dân Rađhê. Tốt nghiệp trung học ở Sài Gòn, theo lớp đào tạo sĩ quan ở Đà Lạt khóa 4, ra trường năm 1955. Năm 1957, bổ túc ở Okinawa về pháo binh. Năm 1958, tu nghiệp ở căn cứ Clack, Phi Luật Tân, tập sự chống du kích vùng núi đến năm 1961. Hàm đại úy từ 1959, năm 1961 thăng thiếu tá, cuối năm 1963, trung tá, biệt phái làm chỉ huy trưởng Trường Đào tạo Lực lượng Đặc biệt Sapar, quan hệ chặt chẽ với James Casey, Ymơ Eban, Đoàn Chí Khoa, Kossem của Miên. Có ba vợ, một người Rađhê, một người Việt lai Âu và một người Hoa, theo đạo Tin Lành truyền nối nhiều đời. Bố của Y Nouth là tộc trưởng một tộc thanh thế ở Buôn Hồ. Vợ người Hoa của Y Nouth đang ở Chợ Lớn, chủ hiệu buôn vàng lớn. Tất cả Y Nouth có sáu con, bốn trai hai gái... Nói tiếng Pháp giỏi hơn tiếng Anh.
- Cám ơn anh! Anh hỏi thì văn phòng của tướng Jones Stepp mới hé, tôi hỏi thì chớ hòng!
Giọng Khánh vừa rầu rĩ vừa pha chút ganh tị:
- Người Mỹ họ nắm sĩ quan của ta chặt quá!
Và, Luân hơi bỡ ngỡ khi Nguyễn Khánh gọi điện cho Bộ Tổng tham mưu:
- Nguyễn Khánh đây, cho tôi gặp sĩ quan phụ trách nhân sự. Này cho tôi biết về Trung tá Y Nouth, chỉ huy trưởng lực lượng đặc biệt Sapar ở Buôn Mê Thuột... Không biết gì hết à? Tên lạ hoắc à?
Khánh dằn máy, trở lại chỗ ngồi, bóp trán:
- Hỏi thật anh, nếu không có nguồn tin của tình báo quân sự Mỹ, anh đã hiểu gã Y Nouth này chưa?
Khánh hỏi Luân theo kiểu sát hạch.
- Tất nhiên, với nhiệm vụ thanh tra, tôi ít nhiều biết về các sĩ quan từ cấp úy trở lên... Nhưng, hồ sơ của Mỹ đầy đủ hơn...
- Thôi, ta sẽ bàn sau việc lập hồ sơ các sĩ quan. Bây giờ, tôi muốn trao đổi với anh về cách thương lượng với Y Nouth... Anh từng cùng Ngô Đình Nhu đi thuyết Ymơ Eban... Ta nên bắt đầu từ đâu?
- Anh quyết định thương thuyết? – Luân hỏi và đổi cách xưng hô.

- Chớ còn con đường nào khác? Mỹ muốn vậy.
- Điều kiện ra sao?
- Tôi cũng chưa biết... Điều kiện của Y Nouth thì đã rõ...
- Anh có quyền thỏa mãn các yêu sách của họ không?
Khánh không trả lời Luân, anh ta như ngó vào chỗ mông lung. Câu hỏi của Luân đánh trúng tâm trạng của Khánh, người cách đây vài hôm hò hét cách chức một loạt tướng tá, đột nhiên thấy bơ vơ.
- Anh có cho rằng những vụ liên tiếp xảy ra là dấu hiệu của một cái gì đó? – Khánh hỏi lại Luân.
Luân không thường gặp Khánh và các lần gặp Khánh lại luôn ở trong tư thế pha một ít kịch, cho nên lần đầu Luân thấy Khánh đúng là Khánh. Khánh tránh trả lời Luân đặc biệt chữ “có quyền” mà Luân dùng. Nếu Khánh từ chối thương lượng, Mỹ sẽ bảo: Đấy, ông ta không thể đoàn kết quốc gia, yêu cầu sinh tử để chống Cộng hiệu quả. Nếu Khánh thỏa thuận theo điều kiện của Y Nouth thì vẫn không tránh khỏi một chẳng kém nghiệt ngã và vẫn của người Mỹ - của phán xét khác, người Mỹ song được ai đó phát ngôn: Đấy, ông ta bán rẻ lãnh thổ quốc gia, làm suy yếu tiềm lực chống Cộng, làm tan nát kỉ cương quân đội...
- Về nghĩa nào? Tôi muốn hỏi anh cái dấu hiệu kia. – Luân làm ra vẻ muốn sáng tỏ ý nghĩ của Khánh.
- Ví dụ, những tiết mục trình diễn theo một chương trình lập sẵn...
- Tôi chưa dám đoán vội vàng... Nhưng theo cái nghĩa tình hình xấu khuyến khích bao nhiêu đột biến thì tôi cho đây là một trong các dấu hiệu đáng lo ngại.
- Nghĩa nào cũng không ổn đối với chúng ta phải không?
Luân không gật đầu. Chữ “chúng ta” của Khánh hoàn toàn không chính xác – trong phòng chỉ có hai người và đại danh từ “chúng ta” không phản ánh nội dung chật chội của nó.
Dù sao, Luân cũng rút được một nhận xét bổ ích: Khánh dao động.
- Anh có quen má Bảy của tôi không? – Khánh lại hỏi một câu không ăn nhập với việc hai người đang trao đổi.
Tất nhiên Luân biết tiếng nữ nghệ sĩ lẫy lừng Trương Phụng Hải, tức cô Bảy Phùng Há và biết đối với quan hệ gia đình của Nguyễn Khánh với nữ nghệ sĩ này.
- Quen thì không, nhưng ai mà không biết cô Bảy – Luân trả lời đẩy đưa. Anh muốn tìm nguồn gốc thật sự câu hỏi không vô tình của Khánh.
- Tôi mới thăm bà... Bà khuyên tôi nên cẩn thận...
Cánh cửa hé từ từ.
- Cẩn thận như thế nào? – Luân hỏi.
- Bà không nói... Anh chắc biết tôi xem bà như mẹ. Phải có nguyên có gì đó bà mới nhắc tôi.
- Tại sao anh không hỏi kĩ?
- Bà lắc đầu: con lớn rồi, con tự suy nghĩ. Chiến tranh chỉ làm đồng bào mình đau khổ mà thôi... Bà bảo có bấy nhiêu.
Luân chợt bừng sáng trong đầu: Nữ nghệ sĩ Phùng Há quan hệ rộng, bạn bè nhiều, thân nhất có các ông Năm Châu, Ba Vân, Ba Du, Tám Danh, Tám Củi, bà Thanh Loan, ông Tư Trang... Các ông Năm Châu, Ba Vân đang ở Sài Gòn, họ chắc chắn không phải người xấu nếu không nói họ liên quan đến cách mạng từ rất lâu, trong hồ sơ Tổng nha, Năm Châu bị liệt vào danh sách “Cộng sản nằm vùng.” Các ông các bà khác hoặc ở Hà Nội, hoặc trong thu giải phóng. Kể thêm, còn ông Chín Châu, Ba Thừa Vĩnh, Triệu Vân...
- Ta trở lại vụ Sapar... - Luân bình thản trao đổi với Nguyễn Khánh. Thâm tâm, Luân tự trách mình đã quên một khả năng có thể gọi là khá độc đáo để tiếp cận tướng Khánh.

- Chúng ta lên Buôn Mê Thuột, sẽ tính toán tại chỗ.
- Tôi chưa biết tôi sẽ cùng đi với anh...
Nguyễn Khánh cười:
- Tôi dùng chữ “chúng ta” giữa lúc chỉ có mỗi tôi và anh. Anh không đi, làm sao “chúng ta” được.
- Nhưng từ đầu tới giớ, chưa bao giờ anh nói điều đó với tôi.
- Thôi mà! Anh cần gì tranh chấp thủ tục hình thức... Anh sửa soạn, ta lên đường trong ngày hôm nay...
- Đi bằng máy bay?
- Trực thăng...
Rồi mặt Nguyễn Khánh dàu dàu:
- Trực thăng riêng, đảm bảo...
- Tôi hỏi để biết chứ không phải sợ máy bay nổ như ở Đà Nẵng đâu! – Luân nói, hơi hài hước.
- Anh không sợ, còn tôi, tôi sợ... Nói thiệt với anh, chưa bao giờ tôi ớn các cú đâm lén bằng lúc này.
Theo Luân, Nguyễn Khánh linh cảm một số phận đen tối đang chờ anh ta. Không ít tiền lệ ở Việt Nam về lối “vắt chanh bỏ vỏ” của Mỹ. Nhưng, mặt khác, Khánh lại là con người háo danh, hám địa vị, thích quyền uy...
- Tại sao anh đích thân đi mà không cử một tướng khác?
- Tôi phải đi! – Khánh gằn giọng – Tôi phải ọi người biết tôi đủ sức giải quyết các vụ phức tạp... Chính tôi, chứ không phải ai khác!
Khánh vừa nói vừa trỏ ngón tay cái vào ngực mình. Luân bỗng nhớ Tôn Thất Đính, trong cuộc họp báo sau khi lật đổ Ngô Đình Diệm đã có một cử chỉ y hệt như vậy.
- Vụ Ymơ Eban, chính Ngô Đình Nhu lên tận sào huyệt của Fulro kia mà!
Khánh quả quyết. Tất nhiên, Luân hiểu Khánh chẳng có gì cả so với Nhu - Nhu gặp Ymơ Eban vì lí do chính trị chung chứ không để tự quảng cáo: sau này, gần như Nhu không một lần nhắc “cuộc đi săn” ở bản làng heo hút kia.
*
Trực thăng hạ cánh trong tiếng gầm rú của hàng tốp máy bay chiến đấu và trực thăng bảo vệ; mặt đất được canh phòng nghiêm ngặt. Tướng tư lệnh vùng, tỉnh trưởng đón Nguyễn Khánh và hộ tống về biệt thự.
Dọc đường, Luân không thấy quân của Y Nouth. Thật ra, lực lượng đặc biệt đã rút về trại, vẫn con tin và chiếm đài phát thanh.
Nghe báo cáo tình hình xong, Khánh chỉ thị:
- Giành lại đài phát thanh nhanh gọn!
Cũng chẳng nổ súng, lực lượng đặc biệt “trao trả” đài phát thanh, lên xe nổ máy, chạy xuyên thị xã về trại, không tỏ vẻ hối hả mà cốt phô trương thanh thế.
Khánh mất bình tĩnh:
- Bao vây trại Sapar, cắt mọi nguồn tiếp tế, cả nước và điện...
Lần này lệnh của Khánh không được thi hành.
- Tôi nhắc lại: bao vây... - Khánh bật dậy, thét.
- Thưa trung tướng, trong trại có đến ba mươi sĩ quan Mỹ... Không thể thực hiện các điều đó.

Khánh giống cầu thủ mất đà khi lao theo bóng, ngồi phịch xuống ghế. Bao nhiêu hào khí bốc hơi trong nháy mắt.
- Vậy thì phải làm sao? – Khánh hỏi, yếu ớt.
Không ai trả lời.
- Anh Luân có ý kiến gì?
Luân như đắn do một lúc:
- Tôi xin phép vào trại Sapar, gặp Trung tá James Casey.
- Muốn gặp Trung tá James Casey thì không cần vào Sapar. Chiều nào ông ta cũng uống rượu ở bar và đêm ông ngủ tại một biệt thự gần ngay đây thôi... Có lẽ, bây giờ, ông đang chơi bài hay uống rượu tại biệt thự. - Tỉnh trưởng Đăk Lăk báo cáo.
- Cho tôi nói chuyện với Trung tá James Casey, nếu ông ở nhà... - Luân đề nghị.
James Casey ở nhà.
- Tôi muốn gặp trung tá! – Luân nói và cả phòng đều nghe.
- Chào đại tá, người bạn quý của tôi... Nhưng vì việc công hay tư?
- Tất nhiên, tôi lên đây với trung tướng, Thủ tướng Chính phủ...
- Nghĩa là vì việc công. Nếu thế, tôi xin tiếp đại tá trong trại Sapar.
- Bao giờ?
- Tùy đại tá...
- Tôi sẽ thông báo trong vòng vài phút...
Luân che máy, thuật lại lời của James Casey.
- Họ muốn cái gì? – Khánh hỏi.
Luân nhún vai.
- Anh hẹn chiều nay đi... Thử coi. Tôi nghĩ chẳng có gì nguy hiểm đâu.
Luân trả lời James Casey.
Chiếc xe Jeep chở Luân đến cổng doanh trại Sapar, cách thị xã 4 cây số. Doanh trại trên ngọn đồi, bao bọc chiến hào, rào kẽm gai và tường cao, nhiêu lô cốt, thoáng nhìn, có thể đánh giá khu doanh trại khá rộng.
James Casey đón Luân, đưa xe anh vào trong. Các tốp lực lượng đặc biệt đi lại rầm rập. Ngôi nhà hai tầng dành cho cố vấn Mỹ mới xây xong, nơi James Casey tiếp Luân. Vài sĩ quan Mỹ chào Luân rồi lẩn mất.
- Giờ này, các cố vấn lên lớp lí thuyết ở các toán... - James Casey giải thích. Y mời Luân chọn rượu.
- Trại Sapar là trung tâm lớn nhất cao nguyên đào tạo lực lượng đặc biệt người Thượng - James Casey vừa nhấp Cognac pha Soda vừa trình bày – Tại đây, mỗi khóa sáu tháng, với gần năm trăm học viên... Khung huấn luyện gồm sáu mươi sĩ quan và hạ sĩ quan Việt Nam, ba mươi sĩ quan Mỹ. Bộ chỉ huy lực lượng đặc biệt sắc tộc Rađhê đóng ngay trong trại mà người cầm đầu, như đại tá biết, là Trung tá Y Nouth... Hiện, dưới quyền ông ta đã có bốn tiểu đoàn hoạt động từ Tuyên Đức lên đến Kontum. Cuối năm này, tiểu đoàn thứ năm sẽ xuất quân. Đại tá hẳn đã đánh giá được hiệu lực của lực lượng đặc biệt từ nhiều năm nay. Y Nouth là một sĩ quan học vấn cao, giỏi tổ chức, thông minh và uy tín...
James Casey không đi vào nội dung việc thương lượng, Luân cũng không nhắc.
- Ta đi một vòng, đại tá đồng ý? - James Casey mời.
Luân cùng James Casey ngồi chung trên xe của Luân, chạy theo các con đường trải đá đỏ, qua những dãy nhà cất theo lối trại lính lợp tôn tương đối rộng và không quá tồi tàn. Xen kẽ các dãy trại lính, những ngôi nhà khang trang hơn, lính ngồi trên bàn nghe giảng.