“Thứ hai, chính là kho lương của huyện nha có thể giúp dân nạn ba ngày ấm no, nhưng ngân lượng để giúp đỡ dân nạn chắc chắn không nhiều.” Lộc trấn không phải trấn lớn, quan huyện chỉ là Lục phẩm, tiền bạc trong ngân khố sợ còn không nhiều bằng đồ cưới của Cầu Tam nương.

“Đúng là như thế, hơn nửa số ngân lượng trong khố phải nộp lên trên triều đình, không thể tùy ý tham ô. Bình thường nếu dân chúng địa phương gặp nạn, ít nhất vẫn có thể thu xếp cho bọn họ về quê, bất luận thế nào, ruộng đất ở quê vẫn còn. Nhưng dân chúng Ngọc Lăng tới đây, đã là tha hương, muốn thu xếp cho bọn họ quả thật rất khó khăn.” Giang Đào than thở, lắc lắc cái đầu to.

“Một đường ta đi thuyền đến đây, nhìn thấy hai ba mười dặm quanh Lộc trấn có rất nhiều đất hoang, núi xanh nước biếc không hề có dấu chân người. Không biết có phải phạm vi của châu huyện hay không?” Mặc Tử hỏi. Cổ đại hoang vu, nếu muốn dàn xếp chỗ ở, vẫn có khả năng.

“Lộc trấn không lớn, nhưng phạm vi của Lộc huyện hơn trăm dặm. Đất hoang tuy rằng không ít, núi rừng không có người ở cũng có hơn hai mươi nơi, chỉ là những nơi này phần lớn đã có chủ, còn lại là đất đai cằn cỗi, rất khó có thể trồng trọt được cái gì.” Giang Đào cũng đã nghĩ đến vấn đề này.

“Tuy đã có chủ, nhưng bỏ hoang như thế chẳng lẽ không đáng tiếc? Có thể để quan phủ ra mặt, thuê đất từ chủ nhân của những nơi đó, lại giao cho dân chạy nạn sử dụng trồng trọt. Còn những nơi đất đai cằn cỗi, có thể để người Ngọc Lăng xây nhà lập thôn, buôn bán hàng hóa. Ta nghĩ dưới tình huống như hiện nay, bọn họ cũng không dám phàn nàn gì, chỉ mong có thể sống yên phận.” Mặc Tử nói ra suy nghĩ của mình.

“Không nói những chuyện khác, chỉ nói riêng việc thuê đất, cho dù địa chủ chịu cho thuê, nhưng huyện nha lấy đâu ra bạc?” Văn sĩ trung niên ở phía sau nghe hai người nói chuyện, chỉ cảm thấy ý nghĩ kỳ lạ.

“Huyện nha dùng hình thức quan trái, tạm thời nợ lại những địa chủ đó là được.” Một danh từ lạ lẫm từ miệng Mặc Tử đi ra.

“Quan trái?” Giang Đào trừng lớn đôi mắt nhìn chằm chằm Mặc Tử, “Cô nương, xin hãy nói tỉ mỉ.”

“Lấy việc trưng thuê đất mà nói, quan trái chính là công văn cam kết mà quan phủ đồng thời gửi đến những người địa chủ, trong công văn quan trái ghi rõ: lấy địa tô làm tiền vốn, lãi hằng năm thu về năm phần, kỳ hạn là năm năm, đến kỳ hạn địa chủ có thể thông qua văn thư quan trái mà thu thêm địa tô và lợi tức từ quan phủ. Nếu như lợi nhuận của quan trái do quan phủ mang lại có thể lớn hơn lợi nhuận từ ngân trang(ngân trang: ngân hàng ở cổ đại), chắc chắn sẽ càng hấp dẫn địa chủ. Dù sao, những nơi hoang vu này để không cũng không mang lại thu nhập gì.” Mặc Tử dừng một chút, để hai người tiêu hóa khái niệm quan trái, thật ra cũng chính là ý nghĩa của “quốc trái”** trong xã hội hiện đại.

*Địa tô: phần sản phẩm thặng dư do người sản xuất nông nghiệp làm ra nộp lại cho người chủ sở hữu ruộng đất.

**Quốc trái: nợ mà nhà nước vay, dưới hình thức phát hành một loại phiếu nhận nợ, nhằm thu hút vốn cho ngân sách nhà nước.

Đoạn này có vài từ ngữ chuyên môn nên đọc qua sẽ cảm thấy hơi khó hiểu, nhưng đọc từng chữ thật ra cũng khá dễ hiểu.

Lúc này văn sĩ trung niên cúi đầu suy nghĩ, nhưng Giang Đào lại phản ứng nhanh hơn, “Như vậy, sau kỳ hạn năm năm, quan phủ sẽ xử lý làm sao với chỗ bạc còn nợ kia?”

“Đồng thời, quan phủ sẽ đem những chỗ đất thuê được này cho người Ngọc Lăng sử dụng, năm thứ nhất là thời gian cho mọi người ổn định xây dựng lại cuộc sống, cho nên có thể không thu hoặc thu ít thuế. Sau đó, căn cứ vào tình trạng sản xuất và tình huống nghề nghiệp, từng năm tăng thuế lên. Hơn một vạn người này, nếu như có thể an cư lập nghiệp ở Lộc huyện, chưa đến vài năm sẽ trở thành dân chúng nộp thuế bình thường, lúc này quan phủ sao còn lo chuyện thiếu bạc? Hơn nữa, vẫn còn một phương pháp đặc biệt có thể cam đoan thu hồi bạc. Quan phủ có thể trực tiếp cho người dân vay tiền, cung cấp vốn cho những người muốn làm ăn, lợi tức thu được chắc chắn cao hơn quan trái. Một bên cho vay, một bên thu lợi, lợi nhuận thu được chắc chắn nhiều hơn, chậm rãi là có thể hoàn vốn, thậm chí trở thành một cách thu tiền khác của ngân khố. Đương nhiên, số tiền cho vay này không thể tùy tiện, phải cân nhắc đến năng lực trả nợ của người vay, nếu không sẽ thành khoản nợ khó đòi. Hơn nữa, quan này cũng không thể là tham quan, bằng không lợi tức thu được chỉ bỏ vào túi tiền của mình, mà đối với địa chủ lại quỵt nợ, như thế rất phiền toái. Biện pháp này, phải làm công bằng, các khoản phải rõ ràng. Bố trí riêng sổ sách cứu trợ Ngọc Lăng, có quan viên chuyên môn giám sát việc đặt quan trái và khoản cho vay, hàng tháng, hàng năm phải kiểm kê đối chiếu sổ sách, không được có sai lệch.” Nếu như thành công, chính là mô hình ngân hàng quốc gia sớm nhất. Nếu như không thành, nàng đã cung cấp cho người tâm thuật bất chính một cái đường tắt kiếm được một khoản tiền không đếm xuể. Nhưng ngoại trừ phương pháp này, thật sự là năng lực có hạn, nàng không nghĩ thêm được gì khác.

Chỉ có thể nói rằng, chủ ý kia, giống như một viên thuốc, cho dù hiệu quả tốt, cũng không thể đảm bảo không có tác dụng phụ. Việc cấp bách hiện tại là phải dàn xếp cho những người dân chạy nạn ngoài kia và cuộc sống sau này của bọn họ, quan phủ không đứng lên giải quyết, sẽ càng có nhiều chuyện bất bình xảy ra. Gian thương khắp nơi, Chu Bái Bì* cũng rất nhiều.

*Chu Bái Bì là một địa chủ bóc lột nổi tiếng của Trung Quốc.

Lúc này, ngay cả Giang Đào cũng phải cúi đầu suy nghĩ.

Mặc Tử biết những khái niệm này với những người đọc sách mà nói, nhất định rất khó hiểu, nàng vốn cũng chỉ là muốn tâm sự với bọn họ một chút mà thôi. Sức lực của một người quá nhỏ bé, ít nhất có thể suy nghĩ một chút cho những người khốn khổ ngoài kia, trong lòng nàng đã dễ chịu hơn nhiều.

“Hai vị, ta đi trước.” Không muốn hao tổn tâm trí với hai vị kia, Mặc Tử bước nhanh hòa vào trong đám người.

“Chủ ý của cô nương, thoạt nghe thì thực sự làm cho người ta cảm thấy hồ đồ, nhưng cẩn thận suy ngẫm thì thật sự là ảo diệu vô cùng, tiểu sinh được mở rộng đầu óc rất nhiều. Cũng muốn thử một lần, chỉ là không biết ta có thể làm đúng như thế hay không.” Đầu to lắc qua lắc lại, “Nghe lời nói của cô nương, chắc chắn không phải người bình thường, có thể cho tiểu sinh một cái địa chỉ, để sau này tiểu sinh tới cửa thỉnh giáo hay không?”

Vừa ngẩng đầu, bóng người trước mắt đã mất hút.

“Sư gia, sư gia!” Giang Đào vội vàng túm lấy tay áo của văn sĩ trung niên, “Cô nương kia đâu?”

Văn sĩ trung niên bị gọi là sư gia còn thất thần suy nghĩ hơn Giang Đào, nghe hắn gọi thì kinh ngạc nhìn bốn phía, “Đi rồi sao?”.

“Chẳng lẽ là Bồ Tát hiển linh, hóa thân thành một cô nương, đặc biệt hạ phàm chỉ điểm bến mê cho chúng ta?” Giang Đào vỗ đầu, “Sư gia, ông nói xem, có người nào tùy tiện đi dạo trên đường, lại có thể nghĩ ra biện pháp kỳ diệu như thế không? Hơn nữa còn là một cô nương tuổi chỉ khoảng đôi mươi.”

“Đại nhân, lời này của ngài ở trong hoàn cảnh bình thường, tiểu nhân chắc chắn không tin. Có điều hôm nay đúng là có chút thần kỳ. Lời nói của cô nương kia, thật sự là chưa từng nghe thấy.” So với Giang Đào, sư gia kia càng tin là có thần tiên cứu giúp, “Đại nhân, bằng không chúng ta nhanh đi đến miếu làm lễ khấu tạ?”

“Khâu tạ thì đương nhiên phải làm, có điều không phải hiện tại.” Chuyện gì cũng có nặng nhẹ, Giang Đào xoay người đi nhanh, “Sư gia, ông mau trở về viết thiệp mời, mời tất cả địa chủ lớn nhỏ của Lộc huyện đến phủ nha, ta thật muốn áp dụng thử phương pháp quan trái này. Còn nữa, sai người mở sạp phát cháo miễn phí ở bờ sông, không thể để dân chúng Ngọc Lăng tiếp tục đói khát.” Cô nương kia nói đúng, thêm ba ngày là có thêm cơ hội.

“Nhưng đại nhân, triều đình phía trên ——” Nếu như thật sự tiến hành quan trái, còn mở kho phát lương, như thế phải nói như thế nào với châu nha bên trên?

“Bây giờ ta đi lấy ngựa, tự mình đến gặp Tri phủ đại nhân. Ta thấy chủ ý quan trái này thật sự có thể áp dụng, dù sao cũng không cần dùng đến bạc trong ngân khố, mà có thể thu xếp cho nhiều người như vậy, có lẽ Tri phủ đại nhân sẽ đồng ý. Nếu như không được, ta sẽ đi đến chỗ của Thứ Sử đại nhân. Cùng lắm thì, ta dâng thư lên Hoàng Thượng. Cô nương kia nói đúng, tổ tiên của Ngọc Lăng cũng là con dân Đại Chu, vốn một mạch tương truyền, sao có thể nhắm mắt làm ngơ? Hơn nữa, là người của Thủy trại thả cho bọn họ vào trước, có truy tố cũng không đến lượt chúng ta gánh tội. Nếu đã vào được, tốt nhất là phải đối xử tử tế với bọn họ. Lộc trấn của chúng ta gần Ngọc Lăng nhất, nếu Đại Cầu đã nuốt trọn Ngọc Lăng, rồi quay sang đánh chúng ta, thật sự phái kháng địch, thêm một đôi tay là thêm một phần sức mạnh. Nếu hiện tại không giúp bọn họ, tương lai sao bọn họ có thể quay ra giúp chúng ta?” Bồ Tát nói thật sự rất đúng.

“Ta thấy chuyện này rất khả thi. Đại nhân quả nhiên là quan phụ mẫu của dân chúng. Những người dân chạy nạn này tới đây đúng lúc đại nhân nhậm mệnh, đúng là phúc khí của bọn họ.” Sư gia cảm khái, có nịnh hót cũng có lòng thành.

Hai người vừa đi vừa nói chuyện, chốc lát đã không thấy bóng dáng.