1. Đầu độc
Lúc Hương Duyên Tử nhìn thấy Thẩm Cấu, chàng đang nghỉ ngơi trong thư viện bên bờ Tây Hồ.
Hôm ấy, Vương An Thạch, bạn cũ của Thẩm Cấu, từ Biện Kinh tới, đi ngang qua Hàng Châu, chàng tụ tập văn nhân nhã sĩ Hàng Châu mở tiệc đón An Thạch, mời họ ngâm vịnh xướng họa trong thư viện, mình thì trộm nhàn sang sảnh đường ven hồ, nằm nghiêng trên sập mây, mặt nghênh hướng mười dặm gió sông bên ngoài sảnh, gối lên một chồng thi thư chợp mắt. Lá sen lớp lớp, khói sóng thuyền hoa, thơ ca liên miên giữa đất trời dường như đều chẳng liên quan đến chàng. Rèm mi chàng buông rủ bóng mờ, khóe miệng khẽ nhếch, biểu lộ sự ngạo mạn chừng rất quen thuộc của chàng đối với phong cảnh người vật nơi đây.
Mắt mày chàng tươi đẹp, song so với bảng nhãn lang bên Kim Minh Trì trong trí nhớ của Hương Duyên Tử thì lại như gần như xa. Nàng xách hộp đồ ăn vào, lặng lẽ dừng chân chăm chú nhìn hồi lâu rồi mới mở miệng gọi chàng “Thẩm tri châu”.
Chàng chậm rãi mở mắt nhìn nàng, một thoáng hồ nghi nhàn nhạt vụt lướt, ẩn trong con ngươi, chàng thong dong ngồi dậy, rũ ống tay áo thẳng lưng ngay ngắn, mi mày mang vẻ ung dung điềm tĩnh như trên công đường.
Hương Duyên Tử thi lễ nói: “Thiếp họ Trần, tên Dẫn Hương. Mộ Vân tỷ đã về nhà chuẩn bị hôn sự, chưởng quản phòng bếp nói về sau, bánh trái tri châu dùng sẽ do thiếp tiếp quản. Hôm nay trời nóng, thiếp làm canh cam thảo băng tuyết và đu đủ dầm kính biếu tri châu, mong tri châu nếm thử, xua tan nóng bức.”
Đoạn mở hộp đồ ăn, lấy thức lạnh món ngọt ra dâng lên từng bát. Thẩm Cấu nhận lấy, ngửi thử cả hai món, hỏi: “Nước dùng bánh trái ta ăn hai ngày nay có vẻ khác trước, thoang thoảng ngậm hương, đều là cô làm?”
Hương Duyên Tử đáp: “Vâng. Thiếp dùng lá trúc, lá lúa, lá long não hoặc lá quýt vo sạch phơi khô rang lên, thêm nước nấu sôi, để nguội rồi lọc lấy nước rót vào lọ sành, treo xuống giếng sâu ướp lạnh, dùng để làm thức uống là sảng khoái nhất, rất lợi cho tiêu nóng.”
“Đó là cách pha nước của Đông Kinh phải không?” Thẩm Cấu lại hỏi, “Cô nương là người phủ Khai Phong?”
“Không ạ, nguyên quán của thiếp ở Hàng Châu.” Hương Duyên Tử lập tức phủ nhận, thoáng trù trừ rồi giải thích thêm, “Chỉ là từng ở Đông Kinh mấy năm.”
Thẩm Cấu cười cười, không hỏi nữa, cầm bát canh cam thảo băng tuyết uống một hơi cạn sạch dưới ánh mắt chăm chăm của nàng.
“Cô cho ta uống cái gì?” Một tháng sau, Thẩm Cấu hỏi Hương Duyên Tử, gương mặt lạnh lùng tái nhợt, trong mắt lấp lóe băng giá.
Hương Duyên Tử cười khẩy: “Canh cam thảo băng tuyết, nước đậu tuyết xốp, cao vải ướp lạnh, đậu nành ngâm băng tuyết… Đều là thức uống lạnh tri châu thích ăn mùa này còn gì.”
“Đều dùng nước pha có hương cỏ cây của Đông Kinh?” Giọng Thẩm Cấu chậm chạp nhẹ bẫng, chợt phất tay áo, bình nước trên bàn rơi xuống đất.
“Mấy ngày nay ta váng đầu hoa mắt cả ngày, tinh thần uể oải, thậm chí còn mất sức tứ chi, nôn mửa liên tục. Đi khám mấy đại phu rồi đều không tìm ra nguồn cơn sinh bệnh, may mà gặp được một vị cao tăng, vừa trông sắc mặt ta đã hỏi ngay ăn uống có gì khác thường không. Bấy giờ ta mới nhớ đến nước pha của cô, đem ra cho cao tăng xem, ông ấy tra ra trong đó, ngoài lá trúc, lá lúa, lá long não, lá quýt mà cô nói, còn có mấy vị thảo dược, phối hợp với nhau sẽ thành độc dược tính âm, dùng lâu dài sẽ trúng độc bỏ mạng. Mỗi ngày cô thêm một liều lượng nhỏ thứ này vào thức uống của ta là muốn thần không hay quỷ không biết dồn ta vào chỗ chết?”
Hương Duyên lặng im không nói. Thẩm Cấu lại tiếp: “Cô mai danh ẩn tính, lẻn vào dinh tri châu, làm thị nữ phòng bếp hơn nửa năm mới lấy được cơ hội hạ độc hôm nay, có thể nói trăm phương ngàn kế. Mà ta với cô không oán không thù, cô hại ta như vậy là bị ai xúi giục?” Thoáng dừng lại, thấy nàng vẫn chẳng chịu hé răng, không kìm được khẽ nhếch khóe miệng, gọi thẳng tên thật của nàng: “Hương Duyên Tử!”
Cái tên này khiến nàng giật mình nhảy dựng, cấp tốc đưa mắt nhìn chàng.
Phản ứng của nàng nằm trong dự liệu của chàng, ánh mắt chàng soi vào con ngươi nàng tựa một mũi dao sắc nhọn, đâm thẳng vào lòng nàng: “Ta biết cô họ Viên, từng là thị nữ của Duyện quốc công chúa, công chúa đặt tên cho cô là Hương Duyên Tử.”
Hương Duyên Tử đúng là một trong tứ đại thị nữ của Duyện quốc công chúa, vào cung từ nhỏ, bầu bạn cùng công chúa trưởng thành, tình cảm với công chúa như chị em.
Triều Nhân Tông đông đúc nhân tài, công chúa vén rèm trộm ngó. Áo mũ đầy sân chẳng ai không phải tuấn kiệt đương thời. Công chúa vốn chan chứa hi vọng phu quân cũng là một trang tài hoa trác việt, dung mạo phong nhã, mà Nhân Tông hoàng đế tuy yêu thương Duyện quốc công chúa, song lại vì bày tỏ tưởng niệm và bồi đắp cho mẹ ruột Lý thần phi, quyết định gả công chúa cho con trai Lý Vĩ của Lý Dụng, đệ đệ Lý thần phi.
Sau mối tình tàn lụi với cháu trai Tào hoàng hậu, Tào Bình thiếu niên anh tuấn, văn võ song toàn, công chúa nản chí ngã lòng, tuân mệnh xuất giá. Nhưng Lý Vĩ tướng mạo xoàng xĩnh, xuất thân tầm thường, hay bị cung nhân nhạo báng là nhà giàu mới nổi, tính cách hắn lại hiền lành ít nói, có phần hơi đần độn, công chúa buồn bực tột độ, đối xử lạnh nhạt với Lý Vĩ, giữa hai người chẳng mảy may vắt nổi mảnh tình.
Bởi nhân duyên mình ê chề nên công chúa rất quan tâm đến chung thân đại sự của thị nữ, thả cho phần lớn thị nữ về nhà lấy chồng, hi vọng họ có bến đỗ hạnh phúc. Tuổi tác cha mẹ Hương Duyên Tử đã cao, nàng lại chẳng có anh em, chị gái đã xuất giá hết cả, thế nên cũng tự xin về nhà. Công chúa lập tức đồng ý, còn ban cho nàng rất nhiều trang sức tiền bạc, dặn nàng ngày sau kén chồng ở rể, cùng hầu hạ song thân.
Nghe ý Thẩm Cấu, tựa hồ chàng biết rất rõ những chuyện này, Hương Duyên Tử bất giác truy hỏi: “Ngài biết từ lúc nào?”
Thẩm Cấu mỉm cười: “Cô phạm vào việc lớn như vậy, đương nhiên ta phải điều tra cô rõ ràng rồi.”
Vậy tức là chàng vẫn chưa nhớ ra nàng… Hương Duyên Tử thở phào nhẹ nhõm, lại bỗng dậy lên chút phiền muộn không cách nào ngăn trở.
Nàng khôi phục vẻ mặt trấn tĩnh, cũng chẳng sợ hãi, nhìn thẳng vào mắt chàng: “Tri châu đã tra rõ lai lịch tôi rồi thì cần gì phải hỏi lại tôi nguyên nhân. Tôi nhà tan cửa nát, lưu lạc tới nông nỗi này, tất cả đều do tri châu ban tặng, tri châu há lại không biết?”
Thẩm Cấu nín thở ngồi thẳng dậy, nói ra đáp án chàng cân nhắc: “Là vì Nhậm Khang Ngao?”
Thẩm Cấu xuất thân Thẩm thị đất Tiền Đường, từ thời Ngô Việt đến quốc triều Đại Tống, Thẩm thị đều có người vào triều làm quan, có thể nói là dòng dõi trâm anh mấy đời. Thuở thiếu thời, Thẩm Cấu nhậm một chức quan nhỏ gọi là “giao xã trai lang” theo chế độ bổ ấm. Nhưng quốc triều tôn sùng học trò, quan viên toàn triều đa số là thư sinh đỗ đạt khoa cử, không có xuất thân tiến sĩ chẳng thể lên được chức cao, hoạn lộ của kẻ làm quan dựa vào bổ ấm có hạn, lại hay bị đồng liêu xuất thân tiến sĩ chế giễu. Bởi thế, năm Hoàng Hựu thứ nhất, Thẩm Cấu hai mươi hai tuổi khóa sảnh từ quan, tham gia cống cử.
Sau kỳ thi đình, tiến sĩ đứng nhất mà quan khảo thí và hoàng đế chọn vốn là Thẩm Cấu, song lại có đại thần chỉ ra, trước kia Thẩm Cấu từng làm quan bổ ấm, theo thông lệ, “người từng làm quan không được đứng trước chúng sĩ”, không thể chọn chàng làm trạng nguyên, vì vậy nên hoàng đế khâm điểm Phùng Kinh làm trạng nguyên, Thẩm Cấu thành bảng nhãn năm đó.
Sau đó, thoạt đầu, Thẩm Cấu làm thông phán Giang Ninh phủ, mãn hạn hồi kinh, tham gia triệu thí vào quán các, chàng chọn thử viết sách luận, soạn nên thiên “Bản trị luận”. Hoàng đế xem xong rất tán thưởng, nói: “Gần đây người hiến văn cứ động cái là viết thi phú, lại chẳng chân thực khả dụng bằng thiên văn này.” Nhờ đó, Thẩm Cấu thuận lợi vào quán các nhậm chức tập hiền giáo lý, không bao lâu sau thì được thăng làm tu khởi cư chú rồi tri chế cáo tương tự trạng nguyên Phùng Kinh. Tiếc rằng sau nữa, phụ thân Thẩm Phù phạm phải chút chuyện, chàng bèn tự xin bổ nhiệm ra ngoài, trước tri Việt Châu, sau tri Hàng Châu.
Một ngày nọ, Thẩm Cấu vời quan lại Hàng Châu đến dự tiệc xuân ở Vọng Hồ Lâu. Bấy giờ, dân chúng Hàng Châu không ai không biết đến đại danh Thẩm lang đất Tiền Đường, nghe nói chàng làm cỗ trên lầu, phàm là người cưỡi ngựa đi lại, đến trước Vọng Hồ Lâu đều sẽ xuống ngựa đi bộ qua, tỏ ý tôn kính. Chỉ duy có một kẻ sĩ là ngoại lệ, cưỡi một con ngựa cao to, nghênh ngang giơ roi thúc cương phóng qua trước Vọng Hồ Lâu.
Thẩm Cấu trên lầu nhìn thấy, hỏi thân phận người này, có người đáp: “Là danh sĩ Nhậm Khang Ngao, thiện ngâm vịnh, có tài danh, tác phẩm ‘Bạc mị’ từng lưu truyền một thời trong thành, người đời đều biết. Bởi vậy mà tâm cao khí ngạo, tự cho rằng mình chính là trạng nguyên một khoa, thế nên thường có hành vi cuồng vọng.”
Thẩm Cấu tức thì đập bàn, lệnh bắt Nhậm Khang Ngao lại áp giải tới dưới lầu, còn bảo người mang bút mực tới, viết bài từ phán tại chỗ: “Bữa nay gặp mặt Thẩm Tử Vi, thôi ngâm Bạc mị cùng Thôi Huy (*). Cung trăng chuyến này ba ngàn dặm, lại để phong trần nhuốm bố y.”
Viết xong ném bút, sai binh lính đẩy Nhậm Khang Ngao ra ngoài, xử quyết ngay dưới lầu.
(*) Tên một ca kỹ phủ Hà Trung thời Đường. Lúc vị quan sứ Bùi Kính Trung từ Hưng Nguyên Mạc đi công vụ tới Bồ Châu từng chung chạ với Thôi Huy vài tháng. Bùi Kính Trung công vụ xong xuôi trở về, Thôi Huy không thể đi theo nên sầu hận, bệnh không dậy nổi. Có vị họa sĩ tên Khưu Hạ thiện tài vẽ người, nàng bèn nhờ vẽ cho mình một bức chân dung gửi cho Kính Trung, chuyển lời: “Nếu không gặp được người trong họa thì người ấy đã chết vì lang quân”. Sau, Thôi Huy ôm hận mà chết. Người đời sau dùng tên nàng để chỉ những thiếu nữ xinh đẹp đa tình hoặc có tài hội họa.
“Người ngài giết không chỉ là Nhậm Khang Ngao.” Hương Duyên Tử nói, “Tôi nhận ân điển của Duyện quốc công chúa, được cho về nhà hầu hạ song thân. Cha mẹ mang tôi trở về cố hương Hàng Châu vừa là để an hưởng tuổi già, vừa là vì một tâm nguyện: Hàng Châu địa linh nhân kiệt, mong có thể kiếm cho tôi một tấm chồng tài sĩ để tương lai vợ con được hưởng tước ấm, làm rạng rỡ cửa nhà.”
Thẩm Cấu giễu cợt: “Sau cùng họ kiếm được Nhậm Khang Ngao.”
“Phải.” Hương Duyên Tử trợn mắt trừng Thẩm Cấu, nghiến răng, “Ngày ấy Nhậm Khang Ngao vừa tới nhà tôi hạ sính lễ, nhất thời mừng rỡ, tới Vọng Hồ Lâu quên xuống ngựa, tuy ngông cuồng nhưng nào đến nỗi phải chết?”
Thẩm Cấu lạnh nhạt nói: “Tạm chưa bàn đến hắn đáng chết hay không, cô nói cho xong chuyện này đi đã.”
Nhớ lại chuyện năm đó, Hương Duyên Tử héo hon ruột tằm, không cầm được rơi lệ: “Sau khi Nhậm Khang Ngao chết, người nhà anh ta đau buồn, lại nghe tiểu nhân gièm pha, cảm thấy bát tự của tôi gây ra họa sát thân cho anh ta, bèn triệu tập tộc nhân đến nhà tôi phá phách, đòi lại sính lễ, đánh đập một trận, còn chỉ tên mắng tôi khắc chồng. Cha tôi vốn đã mắc bệnh tim, chịu kinh sợ oan ức phen này, phát bệnh ngay hôm ấy, bỏ mẹ con tôi đi. Mẹ tôi nhớ cha, lại thấy tôi lưng đeo tội danh khắc chồng không ai thèm cầu hôn nữa, cả ngày khóc ròng, không đến nửa năm đã sầu muộn qua đời.”
Thẩm Cấu tỏ tường: “Thế nên cô quy tội tất cả những chuyện này lên đầu ta.”
“Lại chẳng ư?” Hương Duyên Tử lạnh lùng nói, “Thẩm tri châu xem mạng người như cỏ rác, bưng bít luật pháp Đại Tống, phán quyết qua loa, dẫn đến hai gia đình gặp phải đại họa, chẳng lẽ không nên trả giá?”
“Ông ngoại cô từng là danh y Hàng Châu, chắc hẳn sau đó cô đã nghiên cứu sách thuốc của ông cụ, tìm ra cách điều chế loại độc dược mạn tính kia.” Thẩm Cấu nói ra suy đoán của mình, Hương Duyên Tử từ chối cho ý kiến, Thẩm Cấu lại hỏi: “Nhưng cô đã từng làm thị nữ của Duyện quốc công chúa thì hẳn phải có bản lĩnh thông thiên, cớ sao không quay lại kinh thành tố cáo ta với công chúa và kim thượng? Tự lén xuống tay hạ độc như vậy, không sợ việc hỏng bỏ mình ư?”
“Cha mẹ không còn, tôi đã chẳng còn tha thiết gì cuộc sống nữa, nếu sống tiếp là tham sống sợ chết thì há còn tiếc rẻ mạng này?” Hương Duyên Tử đáp. Chợt nghĩ đến công chúa, ánh mắt nàng ảm đạm, khóe miệng hé một nụ cười khổ.
Công chúa hôn nhân bất hạnh, mà khi còn nhậm chức ở nội thị tỉnh, nội thần Lương Hoài Cát chưởng quản nội vụ phủ công chúa từng có rất nhiều cơ hội tiếp xúc với văn nhân nhã sĩ, danh thần nghệ thuật gia, nhờ vậy học được ít tài nghệ, dưới sự hun đúc của danh sĩ, bồi dưỡng nên đôi phần khí chất văn nhã mà công chúa thưởng thức, sau những tháng ngày sớm chiều chung đụng giữa chàng và công chúa, hai người dần nảy sinh chút tình cảm mơ hồ.
Mẹ phò mã Dương thị không cách nào nín nhịn được tình cảm của họ, thường theo dõi việc riêng tư của công chúa con dâu và Lương Hoài Cát. Có lần, công chúa và Lương Hoài Cát đối ẩm với nhau giữa đêm, Dương thị dòm lén, bị công chúa phát hiện, oán hận chất chứa trong công chúa bùng nổ trong nháy mắt, nửa đêm gõ cửa hoàng thành, vào cung khóc kể với cha mẹ.
Hậu quả mở cửa cung giữa đêm vô cùng nghiêm trọng, ngày kế, triều đình sôi nổi bàn luận, chư thần liên tiếp dâng sớ, yêu cầu trừng trị hộ vệ hoàng thành, nhóm gián thần Tư Mã Quang còn nhức nhối chỉ trích Duyện quốc công chúa, đồng thời yêu cầu Nhân Tông giết Lương Hoài Cát. Nhân Tông vừa thương con gái vừa sợ gián thần, bất đắc dĩ ra một quyết định thỏa hiệp với hai bên: Tách công chúa và Lý Vĩ ra riêng, trở lại sống trong cung, còn Lương Hoài Cát thì bị phạt đày tới Lạc Dương quét hoàng lăng.
Công chúa không tài nào chấp nhận được sự thật Lương Hoài Cát đi xa, trong cơn cuồng nộ đã mấy bận muốn tự sát, bị ngăn trở lại phóng hỏa đốt cung thất, trạng thái triệt để sụp đổ rồ dại. Nhân Tông sốt ruột cho con gái yêu, cuối cùng vẫn lặng lẽ vời Lương Hoài Cát về. Ngôn quan do Tư Mã Quang dẫn đầu tiếp tục công kích công chúa, nói người trên ngôi cao phải đặc biệt chú trọng danh dự, phẩm hạnh không thể có khuyết điểm. Hoàng hậu cũng nhắc nhở công chúa, thân được vạn dân phụng dưỡng thì phải có trách nhiệm nghiêm khắc kiềm chế bản thân, trở thành gái thảo nữ hiếu mà trăm họ kính ngưỡng của nước nhà, không thể có tai tiếng để người đời lên án dẫn đến tổn hại hoàng thất, thậm chí là tổn hại đến hình tượng quốc gia. Hoàng đế bị quần thần dồn ép, Duyện quốc công chúa và Lương Hoài Cát tiến thoái lưỡng nan, những con người bị vây hãm trong hoàng thành ấy đều khốn khổ khôn xiết.
“Công chúa và quan gia khốn đốn vì chuyện nhà, tâm sức đã lao lực quá đỗi, sao tôi có thể đem chuyện này ra nhờ vả?” Khẽ hất cằm, Hương Duyên Tử nói với Thẩm Cấu, “Hôm nay hỏng việc, muốn chém muốn giết tùy ngài định đoạt, tôi chịu là được.”
“Chết quá dễ dàng, ta sẽ không cho cô được hời vậy đâu.” Thẩm Cấu mỉm cười, “Sẽ có hình phạt thích hợp hơn với cô, cô có muốn sống tiếp xem thử không?”
Hôm ấy, Vương An Thạch, bạn cũ của Thẩm Cấu, từ Biện Kinh tới, đi ngang qua Hàng Châu, chàng tụ tập văn nhân nhã sĩ Hàng Châu mở tiệc đón An Thạch, mời họ ngâm vịnh xướng họa trong thư viện, mình thì trộm nhàn sang sảnh đường ven hồ, nằm nghiêng trên sập mây, mặt nghênh hướng mười dặm gió sông bên ngoài sảnh, gối lên một chồng thi thư chợp mắt. Lá sen lớp lớp, khói sóng thuyền hoa, thơ ca liên miên giữa đất trời dường như đều chẳng liên quan đến chàng. Rèm mi chàng buông rủ bóng mờ, khóe miệng khẽ nhếch, biểu lộ sự ngạo mạn chừng rất quen thuộc của chàng đối với phong cảnh người vật nơi đây.
Mắt mày chàng tươi đẹp, song so với bảng nhãn lang bên Kim Minh Trì trong trí nhớ của Hương Duyên Tử thì lại như gần như xa. Nàng xách hộp đồ ăn vào, lặng lẽ dừng chân chăm chú nhìn hồi lâu rồi mới mở miệng gọi chàng “Thẩm tri châu”.
Chàng chậm rãi mở mắt nhìn nàng, một thoáng hồ nghi nhàn nhạt vụt lướt, ẩn trong con ngươi, chàng thong dong ngồi dậy, rũ ống tay áo thẳng lưng ngay ngắn, mi mày mang vẻ ung dung điềm tĩnh như trên công đường.
Hương Duyên Tử thi lễ nói: “Thiếp họ Trần, tên Dẫn Hương. Mộ Vân tỷ đã về nhà chuẩn bị hôn sự, chưởng quản phòng bếp nói về sau, bánh trái tri châu dùng sẽ do thiếp tiếp quản. Hôm nay trời nóng, thiếp làm canh cam thảo băng tuyết và đu đủ dầm kính biếu tri châu, mong tri châu nếm thử, xua tan nóng bức.”
Đoạn mở hộp đồ ăn, lấy thức lạnh món ngọt ra dâng lên từng bát. Thẩm Cấu nhận lấy, ngửi thử cả hai món, hỏi: “Nước dùng bánh trái ta ăn hai ngày nay có vẻ khác trước, thoang thoảng ngậm hương, đều là cô làm?”
Hương Duyên Tử đáp: “Vâng. Thiếp dùng lá trúc, lá lúa, lá long não hoặc lá quýt vo sạch phơi khô rang lên, thêm nước nấu sôi, để nguội rồi lọc lấy nước rót vào lọ sành, treo xuống giếng sâu ướp lạnh, dùng để làm thức uống là sảng khoái nhất, rất lợi cho tiêu nóng.”
“Đó là cách pha nước của Đông Kinh phải không?” Thẩm Cấu lại hỏi, “Cô nương là người phủ Khai Phong?”
“Không ạ, nguyên quán của thiếp ở Hàng Châu.” Hương Duyên Tử lập tức phủ nhận, thoáng trù trừ rồi giải thích thêm, “Chỉ là từng ở Đông Kinh mấy năm.”
Thẩm Cấu cười cười, không hỏi nữa, cầm bát canh cam thảo băng tuyết uống một hơi cạn sạch dưới ánh mắt chăm chăm của nàng.
“Cô cho ta uống cái gì?” Một tháng sau, Thẩm Cấu hỏi Hương Duyên Tử, gương mặt lạnh lùng tái nhợt, trong mắt lấp lóe băng giá.
Hương Duyên Tử cười khẩy: “Canh cam thảo băng tuyết, nước đậu tuyết xốp, cao vải ướp lạnh, đậu nành ngâm băng tuyết… Đều là thức uống lạnh tri châu thích ăn mùa này còn gì.”
“Đều dùng nước pha có hương cỏ cây của Đông Kinh?” Giọng Thẩm Cấu chậm chạp nhẹ bẫng, chợt phất tay áo, bình nước trên bàn rơi xuống đất.
“Mấy ngày nay ta váng đầu hoa mắt cả ngày, tinh thần uể oải, thậm chí còn mất sức tứ chi, nôn mửa liên tục. Đi khám mấy đại phu rồi đều không tìm ra nguồn cơn sinh bệnh, may mà gặp được một vị cao tăng, vừa trông sắc mặt ta đã hỏi ngay ăn uống có gì khác thường không. Bấy giờ ta mới nhớ đến nước pha của cô, đem ra cho cao tăng xem, ông ấy tra ra trong đó, ngoài lá trúc, lá lúa, lá long não, lá quýt mà cô nói, còn có mấy vị thảo dược, phối hợp với nhau sẽ thành độc dược tính âm, dùng lâu dài sẽ trúng độc bỏ mạng. Mỗi ngày cô thêm một liều lượng nhỏ thứ này vào thức uống của ta là muốn thần không hay quỷ không biết dồn ta vào chỗ chết?”
Hương Duyên lặng im không nói. Thẩm Cấu lại tiếp: “Cô mai danh ẩn tính, lẻn vào dinh tri châu, làm thị nữ phòng bếp hơn nửa năm mới lấy được cơ hội hạ độc hôm nay, có thể nói trăm phương ngàn kế. Mà ta với cô không oán không thù, cô hại ta như vậy là bị ai xúi giục?” Thoáng dừng lại, thấy nàng vẫn chẳng chịu hé răng, không kìm được khẽ nhếch khóe miệng, gọi thẳng tên thật của nàng: “Hương Duyên Tử!”
Cái tên này khiến nàng giật mình nhảy dựng, cấp tốc đưa mắt nhìn chàng.
Phản ứng của nàng nằm trong dự liệu của chàng, ánh mắt chàng soi vào con ngươi nàng tựa một mũi dao sắc nhọn, đâm thẳng vào lòng nàng: “Ta biết cô họ Viên, từng là thị nữ của Duyện quốc công chúa, công chúa đặt tên cho cô là Hương Duyên Tử.”
Hương Duyên Tử đúng là một trong tứ đại thị nữ của Duyện quốc công chúa, vào cung từ nhỏ, bầu bạn cùng công chúa trưởng thành, tình cảm với công chúa như chị em.
Triều Nhân Tông đông đúc nhân tài, công chúa vén rèm trộm ngó. Áo mũ đầy sân chẳng ai không phải tuấn kiệt đương thời. Công chúa vốn chan chứa hi vọng phu quân cũng là một trang tài hoa trác việt, dung mạo phong nhã, mà Nhân Tông hoàng đế tuy yêu thương Duyện quốc công chúa, song lại vì bày tỏ tưởng niệm và bồi đắp cho mẹ ruột Lý thần phi, quyết định gả công chúa cho con trai Lý Vĩ của Lý Dụng, đệ đệ Lý thần phi.
Sau mối tình tàn lụi với cháu trai Tào hoàng hậu, Tào Bình thiếu niên anh tuấn, văn võ song toàn, công chúa nản chí ngã lòng, tuân mệnh xuất giá. Nhưng Lý Vĩ tướng mạo xoàng xĩnh, xuất thân tầm thường, hay bị cung nhân nhạo báng là nhà giàu mới nổi, tính cách hắn lại hiền lành ít nói, có phần hơi đần độn, công chúa buồn bực tột độ, đối xử lạnh nhạt với Lý Vĩ, giữa hai người chẳng mảy may vắt nổi mảnh tình.
Bởi nhân duyên mình ê chề nên công chúa rất quan tâm đến chung thân đại sự của thị nữ, thả cho phần lớn thị nữ về nhà lấy chồng, hi vọng họ có bến đỗ hạnh phúc. Tuổi tác cha mẹ Hương Duyên Tử đã cao, nàng lại chẳng có anh em, chị gái đã xuất giá hết cả, thế nên cũng tự xin về nhà. Công chúa lập tức đồng ý, còn ban cho nàng rất nhiều trang sức tiền bạc, dặn nàng ngày sau kén chồng ở rể, cùng hầu hạ song thân.
Nghe ý Thẩm Cấu, tựa hồ chàng biết rất rõ những chuyện này, Hương Duyên Tử bất giác truy hỏi: “Ngài biết từ lúc nào?”
Thẩm Cấu mỉm cười: “Cô phạm vào việc lớn như vậy, đương nhiên ta phải điều tra cô rõ ràng rồi.”
Vậy tức là chàng vẫn chưa nhớ ra nàng… Hương Duyên Tử thở phào nhẹ nhõm, lại bỗng dậy lên chút phiền muộn không cách nào ngăn trở.
Nàng khôi phục vẻ mặt trấn tĩnh, cũng chẳng sợ hãi, nhìn thẳng vào mắt chàng: “Tri châu đã tra rõ lai lịch tôi rồi thì cần gì phải hỏi lại tôi nguyên nhân. Tôi nhà tan cửa nát, lưu lạc tới nông nỗi này, tất cả đều do tri châu ban tặng, tri châu há lại không biết?”
Thẩm Cấu nín thở ngồi thẳng dậy, nói ra đáp án chàng cân nhắc: “Là vì Nhậm Khang Ngao?”
Thẩm Cấu xuất thân Thẩm thị đất Tiền Đường, từ thời Ngô Việt đến quốc triều Đại Tống, Thẩm thị đều có người vào triều làm quan, có thể nói là dòng dõi trâm anh mấy đời. Thuở thiếu thời, Thẩm Cấu nhậm một chức quan nhỏ gọi là “giao xã trai lang” theo chế độ bổ ấm. Nhưng quốc triều tôn sùng học trò, quan viên toàn triều đa số là thư sinh đỗ đạt khoa cử, không có xuất thân tiến sĩ chẳng thể lên được chức cao, hoạn lộ của kẻ làm quan dựa vào bổ ấm có hạn, lại hay bị đồng liêu xuất thân tiến sĩ chế giễu. Bởi thế, năm Hoàng Hựu thứ nhất, Thẩm Cấu hai mươi hai tuổi khóa sảnh từ quan, tham gia cống cử.
Sau kỳ thi đình, tiến sĩ đứng nhất mà quan khảo thí và hoàng đế chọn vốn là Thẩm Cấu, song lại có đại thần chỉ ra, trước kia Thẩm Cấu từng làm quan bổ ấm, theo thông lệ, “người từng làm quan không được đứng trước chúng sĩ”, không thể chọn chàng làm trạng nguyên, vì vậy nên hoàng đế khâm điểm Phùng Kinh làm trạng nguyên, Thẩm Cấu thành bảng nhãn năm đó.
Sau đó, thoạt đầu, Thẩm Cấu làm thông phán Giang Ninh phủ, mãn hạn hồi kinh, tham gia triệu thí vào quán các, chàng chọn thử viết sách luận, soạn nên thiên “Bản trị luận”. Hoàng đế xem xong rất tán thưởng, nói: “Gần đây người hiến văn cứ động cái là viết thi phú, lại chẳng chân thực khả dụng bằng thiên văn này.” Nhờ đó, Thẩm Cấu thuận lợi vào quán các nhậm chức tập hiền giáo lý, không bao lâu sau thì được thăng làm tu khởi cư chú rồi tri chế cáo tương tự trạng nguyên Phùng Kinh. Tiếc rằng sau nữa, phụ thân Thẩm Phù phạm phải chút chuyện, chàng bèn tự xin bổ nhiệm ra ngoài, trước tri Việt Châu, sau tri Hàng Châu.
Một ngày nọ, Thẩm Cấu vời quan lại Hàng Châu đến dự tiệc xuân ở Vọng Hồ Lâu. Bấy giờ, dân chúng Hàng Châu không ai không biết đến đại danh Thẩm lang đất Tiền Đường, nghe nói chàng làm cỗ trên lầu, phàm là người cưỡi ngựa đi lại, đến trước Vọng Hồ Lâu đều sẽ xuống ngựa đi bộ qua, tỏ ý tôn kính. Chỉ duy có một kẻ sĩ là ngoại lệ, cưỡi một con ngựa cao to, nghênh ngang giơ roi thúc cương phóng qua trước Vọng Hồ Lâu.
Thẩm Cấu trên lầu nhìn thấy, hỏi thân phận người này, có người đáp: “Là danh sĩ Nhậm Khang Ngao, thiện ngâm vịnh, có tài danh, tác phẩm ‘Bạc mị’ từng lưu truyền một thời trong thành, người đời đều biết. Bởi vậy mà tâm cao khí ngạo, tự cho rằng mình chính là trạng nguyên một khoa, thế nên thường có hành vi cuồng vọng.”
Thẩm Cấu tức thì đập bàn, lệnh bắt Nhậm Khang Ngao lại áp giải tới dưới lầu, còn bảo người mang bút mực tới, viết bài từ phán tại chỗ: “Bữa nay gặp mặt Thẩm Tử Vi, thôi ngâm Bạc mị cùng Thôi Huy (*). Cung trăng chuyến này ba ngàn dặm, lại để phong trần nhuốm bố y.”
Viết xong ném bút, sai binh lính đẩy Nhậm Khang Ngao ra ngoài, xử quyết ngay dưới lầu.
(*) Tên một ca kỹ phủ Hà Trung thời Đường. Lúc vị quan sứ Bùi Kính Trung từ Hưng Nguyên Mạc đi công vụ tới Bồ Châu từng chung chạ với Thôi Huy vài tháng. Bùi Kính Trung công vụ xong xuôi trở về, Thôi Huy không thể đi theo nên sầu hận, bệnh không dậy nổi. Có vị họa sĩ tên Khưu Hạ thiện tài vẽ người, nàng bèn nhờ vẽ cho mình một bức chân dung gửi cho Kính Trung, chuyển lời: “Nếu không gặp được người trong họa thì người ấy đã chết vì lang quân”. Sau, Thôi Huy ôm hận mà chết. Người đời sau dùng tên nàng để chỉ những thiếu nữ xinh đẹp đa tình hoặc có tài hội họa.
“Người ngài giết không chỉ là Nhậm Khang Ngao.” Hương Duyên Tử nói, “Tôi nhận ân điển của Duyện quốc công chúa, được cho về nhà hầu hạ song thân. Cha mẹ mang tôi trở về cố hương Hàng Châu vừa là để an hưởng tuổi già, vừa là vì một tâm nguyện: Hàng Châu địa linh nhân kiệt, mong có thể kiếm cho tôi một tấm chồng tài sĩ để tương lai vợ con được hưởng tước ấm, làm rạng rỡ cửa nhà.”
Thẩm Cấu giễu cợt: “Sau cùng họ kiếm được Nhậm Khang Ngao.”
“Phải.” Hương Duyên Tử trợn mắt trừng Thẩm Cấu, nghiến răng, “Ngày ấy Nhậm Khang Ngao vừa tới nhà tôi hạ sính lễ, nhất thời mừng rỡ, tới Vọng Hồ Lâu quên xuống ngựa, tuy ngông cuồng nhưng nào đến nỗi phải chết?”
Thẩm Cấu lạnh nhạt nói: “Tạm chưa bàn đến hắn đáng chết hay không, cô nói cho xong chuyện này đi đã.”
Nhớ lại chuyện năm đó, Hương Duyên Tử héo hon ruột tằm, không cầm được rơi lệ: “Sau khi Nhậm Khang Ngao chết, người nhà anh ta đau buồn, lại nghe tiểu nhân gièm pha, cảm thấy bát tự của tôi gây ra họa sát thân cho anh ta, bèn triệu tập tộc nhân đến nhà tôi phá phách, đòi lại sính lễ, đánh đập một trận, còn chỉ tên mắng tôi khắc chồng. Cha tôi vốn đã mắc bệnh tim, chịu kinh sợ oan ức phen này, phát bệnh ngay hôm ấy, bỏ mẹ con tôi đi. Mẹ tôi nhớ cha, lại thấy tôi lưng đeo tội danh khắc chồng không ai thèm cầu hôn nữa, cả ngày khóc ròng, không đến nửa năm đã sầu muộn qua đời.”
Thẩm Cấu tỏ tường: “Thế nên cô quy tội tất cả những chuyện này lên đầu ta.”
“Lại chẳng ư?” Hương Duyên Tử lạnh lùng nói, “Thẩm tri châu xem mạng người như cỏ rác, bưng bít luật pháp Đại Tống, phán quyết qua loa, dẫn đến hai gia đình gặp phải đại họa, chẳng lẽ không nên trả giá?”
“Ông ngoại cô từng là danh y Hàng Châu, chắc hẳn sau đó cô đã nghiên cứu sách thuốc của ông cụ, tìm ra cách điều chế loại độc dược mạn tính kia.” Thẩm Cấu nói ra suy đoán của mình, Hương Duyên Tử từ chối cho ý kiến, Thẩm Cấu lại hỏi: “Nhưng cô đã từng làm thị nữ của Duyện quốc công chúa thì hẳn phải có bản lĩnh thông thiên, cớ sao không quay lại kinh thành tố cáo ta với công chúa và kim thượng? Tự lén xuống tay hạ độc như vậy, không sợ việc hỏng bỏ mình ư?”
“Cha mẹ không còn, tôi đã chẳng còn tha thiết gì cuộc sống nữa, nếu sống tiếp là tham sống sợ chết thì há còn tiếc rẻ mạng này?” Hương Duyên Tử đáp. Chợt nghĩ đến công chúa, ánh mắt nàng ảm đạm, khóe miệng hé một nụ cười khổ.
Công chúa hôn nhân bất hạnh, mà khi còn nhậm chức ở nội thị tỉnh, nội thần Lương Hoài Cát chưởng quản nội vụ phủ công chúa từng có rất nhiều cơ hội tiếp xúc với văn nhân nhã sĩ, danh thần nghệ thuật gia, nhờ vậy học được ít tài nghệ, dưới sự hun đúc của danh sĩ, bồi dưỡng nên đôi phần khí chất văn nhã mà công chúa thưởng thức, sau những tháng ngày sớm chiều chung đụng giữa chàng và công chúa, hai người dần nảy sinh chút tình cảm mơ hồ.
Mẹ phò mã Dương thị không cách nào nín nhịn được tình cảm của họ, thường theo dõi việc riêng tư của công chúa con dâu và Lương Hoài Cát. Có lần, công chúa và Lương Hoài Cát đối ẩm với nhau giữa đêm, Dương thị dòm lén, bị công chúa phát hiện, oán hận chất chứa trong công chúa bùng nổ trong nháy mắt, nửa đêm gõ cửa hoàng thành, vào cung khóc kể với cha mẹ.
Hậu quả mở cửa cung giữa đêm vô cùng nghiêm trọng, ngày kế, triều đình sôi nổi bàn luận, chư thần liên tiếp dâng sớ, yêu cầu trừng trị hộ vệ hoàng thành, nhóm gián thần Tư Mã Quang còn nhức nhối chỉ trích Duyện quốc công chúa, đồng thời yêu cầu Nhân Tông giết Lương Hoài Cát. Nhân Tông vừa thương con gái vừa sợ gián thần, bất đắc dĩ ra một quyết định thỏa hiệp với hai bên: Tách công chúa và Lý Vĩ ra riêng, trở lại sống trong cung, còn Lương Hoài Cát thì bị phạt đày tới Lạc Dương quét hoàng lăng.
Công chúa không tài nào chấp nhận được sự thật Lương Hoài Cát đi xa, trong cơn cuồng nộ đã mấy bận muốn tự sát, bị ngăn trở lại phóng hỏa đốt cung thất, trạng thái triệt để sụp đổ rồ dại. Nhân Tông sốt ruột cho con gái yêu, cuối cùng vẫn lặng lẽ vời Lương Hoài Cát về. Ngôn quan do Tư Mã Quang dẫn đầu tiếp tục công kích công chúa, nói người trên ngôi cao phải đặc biệt chú trọng danh dự, phẩm hạnh không thể có khuyết điểm. Hoàng hậu cũng nhắc nhở công chúa, thân được vạn dân phụng dưỡng thì phải có trách nhiệm nghiêm khắc kiềm chế bản thân, trở thành gái thảo nữ hiếu mà trăm họ kính ngưỡng của nước nhà, không thể có tai tiếng để người đời lên án dẫn đến tổn hại hoàng thất, thậm chí là tổn hại đến hình tượng quốc gia. Hoàng đế bị quần thần dồn ép, Duyện quốc công chúa và Lương Hoài Cát tiến thoái lưỡng nan, những con người bị vây hãm trong hoàng thành ấy đều khốn khổ khôn xiết.
“Công chúa và quan gia khốn đốn vì chuyện nhà, tâm sức đã lao lực quá đỗi, sao tôi có thể đem chuyện này ra nhờ vả?” Khẽ hất cằm, Hương Duyên Tử nói với Thẩm Cấu, “Hôm nay hỏng việc, muốn chém muốn giết tùy ngài định đoạt, tôi chịu là được.”
“Chết quá dễ dàng, ta sẽ không cho cô được hời vậy đâu.” Thẩm Cấu mỉm cười, “Sẽ có hình phạt thích hợp hơn với cô, cô có muốn sống tiếp xem thử không?”
Trải nghiệm đọc truyện tuyệt vời trên ứng dụng TYT
