Có một câu nói thế
này: “Chết người là chuyện thường thấy.” Nhưng cũng còn một câu nói
không chính thức nữa là: “Chết nhầm người là chuyện thường thấy.” Chết
nhầm ở đây không phải là những vụ án oan án sai trên dương thế, những
cái đó không được ghi là “chết nhầm” trong sổ sách dưới âm phủ, giống
như bác sĩ giết người, đều là do quỷ thần dưới âm phủ tác oai tác quái,
nhìn thì tưởng “chết nhầm” nhưng thực ra rất đúng “ý trời”. Chết nhầm ở
đây có nghĩa là thời hạn trong sổ sinh tử chưa đến, bị bắt trước, hoặc
vốn quỷ sai phải bắt Mã Ngũ thì lại dắt về Ngưu Lục.
Việc nha môn bắt nhầm người vốn là chuyện có thể tránh, nhưng lại thường xuyên xảy
ra. Đám sai nha chỉ chăm chăm lo việc bắt người, những lời giải thích
biện hộ của người bị bắt chúng không thèm nghe, câu cửa miệng là: “Đến
gặp lão gia rồi nói”, nhưng khi đã đến trước mặt lão gia rồi thì lại
càng hỗn loạn, đầu tiên là chịu một trận đòn, khi mông đít nở hoa, hỏi
lại chẳng thấy ai dám kêu oan nữa. Những việc bắt nhầm, phán nhầm, thẩm
nhầm, thậm chí là giết nhầm trên nhân gian thường xuyên xảy ra, nghĩ tới đây, đôi lúc cũng không thể đưa ra yêu cầu cầu toàn cho âm giới. Nhưng
sự bắt nhầm dưới âm phủ đồng nghĩa với việc giết nhầm trên nhân gian,
nếu như những kẻ dưới âm phủ hồ đồ thì người trên nhân gian có thể một
đi không trở về. Cũng may, âm phủ trong những câu chuyện ma đều rất rõ
ràng, sinh hồn áp giải đến đó, có thể nhanh chóng phân biệt được đúng
sai, phân biệt rõ rồi thì sẽ được thả về, rất ít để lại hậu quả. Tác
phong biết sai là sửa này khác hoàn toàn với quan trường trên nhân gian, dường như khiến người ta phải ngưỡng mộ, nhưng nếu như làm sai ít đi
hoặc đừng làm sai thì có phải tốt hơn không? Điểm này thật khó mà làm
được, giống như trong chuyện Cổ Văn Hợp trong Sưu thần ký do Can Bảo
viết, khi ông ta đuổi kịp đám linh hồn bị bắt thì những người trùng tên
với ông ta, tính cả nam cả nữ là hơn mười người, cũng chính là một lần
bắt nhầm tới hơn mười người.
Suy đoán để tìm nguyên nhân, có lẽ
là vì minh phủ cũng giống như quản sử trên dương gian, cần được đánh
giá, sự đánh giá này cần những người bị bắt nhầm giúp họ làm quảng cáo.
Những sinh hồn được hoàn dương này, sau khi quay về dương gian nhất định khen ngợi sự công chính nghiêm minh dưới âm phủ, không tha cho kẻ xấu
mà cũng không hàm oan người tốt, bởi vì đồng thời lúc này cũng có thể
chứng minh cho mọi người biết mình là người tốt, vì vậy kể chuyện càng
thêm thắt, hào hứng hơn. Sau đó lại được viết báo, thêm mắm thêm muối,
truyền từ người này qua người khác, đến tai Ngọc Hoàng đại đế, đánh giá
cuối năm sẽ được thêm vài điểm, khiến cho danh tiếng của Diêm Vương có
thể xếp ngang hàng với Bao Thanh Thiên ngàn năm có một trên dương gian.
Bắt nhầm người là một việc vui như thế, hà tất gì mà lại không bắt nhầm
chứ? Diêm Vương nghĩ thế, đám quỷ tốt cũng vui vẻ phối hợp, mặc dù Diêm
Vương cũng làm bộ làm tịch mắng mỏ, giáo huấn vài câu, nhưng sau đó lại
nhận được tiền cảm ơn của cái tên từng chết một lần còn muốn tạ long ân
kia. Đặc biệt không thể xem thường là, đám hòa thượng cũng rất nhiệt
tình với việc này, đừng nói gì đến Diêm Vương, tiểu quỷ. Bởi vì bọn họ
có thể nhân lúc những sinh hồn này chuẩn bị hoàn dương, đưa họ đi thăm
địa ngục, thế là tuyên truyền Phật pháp, giáo hóa ngu mị. Trong quyển
năm cuốn Hữu đài tiên quán bút ký của Du Việt có một câu chuyện, hoài
nghi trước việc bắt nhầm người dưới địa phủ, cho rằng trong đó ít nhiều
là do cố ý.
Phạt ác khuyên thiện, công đức vô lượng, tiếp theo đó đi khất thực cũng là vô lượng, bởi vì “hòa thượng cũng phải ăn cơm” mà! Những lời này, mặc dù khó tránh khỏi mấy kẻ làm ở những ngành nghề
không rõ ràng lấy ra làm cớ, nhưng cũng còn hơn là khuyên người khác hít gió uống sương như mấy tên giả đạo học nhiều.
2
Mặc
dù việc chết nhầm nhiều như cơm bữa, nhưng những cách chết nhầm lại
không nhiều, hàng nghìn năm nay, gần như chỉ có một hình thức duy nhất:
Bắt nhầm xuống địa ngục – tra sổ biết là nhầm – thăm quan địa ngục – thả về dương gian, thậm chí trước khi được thả về còn đặc biệt dặn dò, sau
khi quay về dương gian đừng quên tuyên truyền cho địa ngục và minh phủ.
Chuyện này ở thời Ngụy – Tấn – Lục triều cũng có chút mới mẻ, nếu như
hàng nghìn năm nay cách thức đó vẫn lặp đi lặp lại, điều đó chẳng khác
gì muốn nói những người khỏe mạnh đi thổi nhựa thành dép lê.
Chúng ta đừng nghĩ những vị hòa thượng xây dựng chuyện thiếu sức sáng tạo,
bởi vì hàng nghìn năm nay vẫn cứ kể như vậy, vĩnh viễn là một loạt các
câu chuyện như Pháp uyển châu lâm, các tín nam tín nữ đều nghe với vẻ
mặt háo hức như thế, say mê như thế thì hòa thượng thuyết pháp chỉ cần
luyện cho cách nói của mình điêu luyện, trơn tru hơn là đủ rồi.
Nếu suy nghĩ kỹ thì tình tiết bắt nhầm người đó thật ra rất khó để sáng tạo thêm những chi tiết mới mẻ, so đi tính lại, quanh quẩn vẫn là vì nhầm
tên. Một đất nước Trung Quốc rộng lớn thế này, dân số hơn tỷ người,
những người cùng họ cùng tên thật ra không ít, lấy ngay những ví dụ gần
đây cho dễ, những tên như “Viện Triều”, “Quốc Khánh”, “Văn Cách” thì có
hàng vạn người cùng đặt, lại thêm một khoản nữa đó là họ tên không giống nhưng âm đọc lại tương đồng, lại có người lúc lơ mơ, nhìn poster quảng
cáo mua vé “Lưu Đức Hoa”, vào rồi mới biết là “Lưu Đức Hải”, lại còn có
những trường hợp họ và tên đệm thì giống nhưng tên không giống, chán cái là họ đều làm quan, thế là chuyện xưa mới kể rằng có người mang quà đến nhà Lý sở trưởng nhưng lại mang nhầm vào nhà bảo vệ Lý sở trưởng… Những kiểu như thế bình thường bị nhầm lẫn cũng không phải chuyện gì ghê gớm, đặc biệt là vụ quà cáp biếu xén, đúng là một việc tốt “hiếm khi mà hồ
đồ” đến vậy, nhưng nếu hồ đồ tới mức liên quan đến tính mạng, pháp luật
thì tuyệt đối không phải chuyện đơn giản.
Nếu cùng tên cùng họ,
thậm chí cùng nơi ở, cùng làng, cùng xã thì việc bắt nhầm có thể hiểu
được, ai bảo bọn họ khi đặt tên cứ thích chạy theo thời thượng cơ! Vấn
đề là nhiều người tên họ rất khác nhau, thế mà vẫn bị bắt nhầm. Giống
như câu chuyện được nhắc tới ở trước, Đường Cao Tông ở dưới âm phủ hưởng thanh phúc muốn tìm phán quan Tịnh Châu – Bối Tử Nghị xuống làm bạn,
kết quả người bị bắt xuống địa ngục là quan địa phương Chu Tử Cung. Mặc
dù chức quan thì giống nhau, trong họ tên có một chữ Tử, nhưng chỗ này
sai cũng hơi thái quá. Trên đây là hai hiện tượng cực đoan. Ngoài ra,
còn có trường hợp nhầm giữa tên và tự của người ta, như trong Kê thần
lục do Từ Huyễn thời Ngũ Đại viết, quan coi kho người Nam Đường là Hữu
Tạng, tên Trần Cư, tự Đức Ngộ, tối đó trực ban tại kho, vợ ở nhà, đột
nhiên mộng thấy hai ngự sử, tay cầm văn thư, hỏi: “Đây là nhà của Trần
Đức Ngộ phải không?” Vợ ông ta trả lời, đúng, nhưng thấy tình hình có vẻ không ổn, không giống tới để tặng quà hoặc tạo quan hệ, liền vội vàng
nói: “Chồng tôi tự là Đức Ngộ, nếu quý quan muốn tìm một người có tên
Đức Ngộ, vậy thì là quan chủ nông kho Trần Đức Ngộ rồi. Nhà ông ấy ở
phía đông.” Hai sử nhìn nhau cười, nói: “Suýt nữa thì nhầm.”
Còn
có những người giống tên không giống họ, chỉ lý do đó thôi mà cũng trở
thành người bị bắt nhầm. Trong quyển năm Lục dị ký của Đỗ Quang Đình
thời Ngũ Đại có ghi lại một chuyện, Tây Thục có hòa thượng Huệ Tiến, tên tục Vương Thị. Một hôm, sáng sớm ra khỏi nhà, gặp một người rất cao,
màu xanh, đi sát theo sau. Anh ta cảm thấy hơi bất thường, liền đi nhanh hơn, rồi lẻn vào nhà một hộ dân. Không ngờ người đó cũng vào theo, tóm
chặt lấy tay, bám riết không tha. Hòa thượng cầu xin tha mạng, lúc này
người ấy mới hỏi một câu: “Ngươi họ gì?” Hòa thượng nói họ Vương. Người
đó liền buông tay: “Cùng tên khác họ”, sau đó đến một câu xin lỗi cũng
không có, quay đầu bỏ đi.
Có trường hợp thì lại trùng họ, trùng
chức quan, rất dễ bị quỷ sai nhầm lẫn. Trong quyển bảy Di kiên tam kỷ do Hồng Mại viết có truyện Trai trưởng[1] Tiết Tính Du, kể về chuyện xảy
ra ở thời Tống Quang Tông, trai trưởng của thái học tiết tính trai Du
Sâm, tự Đức Mậu, bệnh tim bộc phát, bất tỉnh nhân sự, thấy một tên lính
áo vàng cầm lệnh bài đi đến, trên lệnh bài viết: “Du trai trưởng – Phong Châu…” Còn chưa đọc xong, tên tốt áo vàng liền nói: “Nhầm rồi”, cướp
lại lệnh bài rồi bỏ đi. Ngày hôm sau, Học dụ tiền lang Du Lương, tự Quý
Lương đột nhiên bị bệnh nặng, chết ngay. Thì ra Du Lương là trai trưởng
tiền nhiệm của Tiết Tính, tiếp nhận học dụ xong, Du Sâm mới nhậm chức
trai trưởng. Cũng may trên lệnh bài không chỉ ghi chức vụ mà còn ghi cả
danh tính. Sự thay đổi về chức vụ và đổi tên đổi tự cũng rất dễ gây ra
những phiền phức trong quá trình đi bắt hồn của âm phủ, nhưng dưới âm
phủ có nhiều đặc vụ, mật thám chuyên kiêm chức như thế, về lý mà nói thì phải nắm bắt được tình hình tùy thời chứ. Trong Khâu giản phản hồn ở
quyển bốn Di kiên tam nhâm có kể về một sĩ nhân tên Khâu Giản, bị âm sai đuổi bắt, giải về âm phủ. m sai bẩm báo với cấp trên: “Bắt được Khâu
Giản rồi ạ!” Người bên cạnh liền nói: “Bảo người bắt Khâu Viên, sao lại
bắt Khâu Giản? Mau trả về dương gian!” m sai đưa Khâu Giản ra ngoài,
lạnh lùng đẩy xuống một cái hố sâu, Khâu Giải giật mình tỉnh khỏi giấc
mơ. Không ngờ người này vốn tên là Khâu Viên, Khâu Giản là tên mới anh
ta vừa đổi. Thế là anh ta rất đắc ý, nghĩ rằng mình đã thoát khỏi kiếp
nạn này. Không ngờ ngày hôm sau tên âm sai đó lại lên bắt anh ta, thì ra người ta đã tra được tên gốc của Khâu Giản, nạn này khó thoát.
[1] Trai trưởng: là một chức vụ trong các trường học thời Tống.
Còn một kiểu bắt nhầm nữa, đó là cùng tên khác họ, nhưng lại cùng hàng.
Điều này càng khiến người ta thấy khó hiểu, lẽ nào trên lệnh bắt hồn của âm phủ chỉ ghi “Trương lão tam”, “Vương lão ngũ” sao? Và khi thẩm vấn
cũng hỏi: “Ta hỏi ngươi, Trương lão tam” sao? Trong truyện Tiết Nhị ở
quyển hai Bắc Đông Viên bút ký lục tư biên do Lương Cung Thần viết rất
hay, viết đúng cách hỏi như thế.
Huyện lệnh thực tập Tiết Định
Vân, một hôm đang ăn mỳ trong phủ, đột nhiên một tên âm sai tới hỏi:
“Người họ Tiết phải không?” “Phải.” “Người xếp hàng thứ hai đúng không?” “Không sai.” “Lão gia của bọn ta sai tới bắt ngươi.” Tên âm sai này
cũng không để Tiết huyện lệnh ăn hết bát mỳ, lập tức bắt đi ngay. Vào
trong quan đường, thấy phía trên có một vị quan đang ngồi, mũ quan mang
hàm cấp một, nghiêng đầu hỏi: “Ngươi là Tiết lão nhị phải không?” Tiết
huyện lệnh trong lòng bực bội, chúng ta là cán bộ cùng cấp, sao lại chào hỏi nhau kiểu như thế được! Vị quan ngồi trên kia lại nói: “Tại sao gặp ta không quỳ?” Cũng không đợi Tiết lão gia giải thích, lệnh cho lính
tát hai mươi cái vào miệng. Tiết lão gia bị đánh vào miệng xong, trong
lòng thầm nghĩ, vị đại nhân này dám trách phạt ta, chắc chắn chức quan
phải to hơn ta, liền lớn tiếng kêu thảm thiết: “Xin đại lão gia điều tra rõ bị chức mắc phải tội gì.” Vị quan ngồi trên đáp: “Ngươi là cái thá
gì, mà dám xưng bị chức?” Lúc này Tiết lão gia mới có thời gian để nói
rõ thân phận của mình. Vị quan ngồi trên hoảng hốt, vội vàng đứng dậy tạ lỗi, rồi trách mắng tên khốn kiếp nào dám bắt Tiết huyện lệnh đến đây.
Sau đó phạt tên âm sai đó ba mươi trượng vào mông, hai mươi trượng là để đền cho hai mươi cái tát vào miệng Tiết huyện lệnh, mười trượng là trị
tội tên âm sai làm ăn linh tinh, sau đó lệnh cho hắn đưa Tiết huyện lệnh quay lại nhân gian. Ra khỏi quan phủ, Tiết Định Vân quay đầu lại nhìn,
thì ra là miếu Thành Hoàng của bản huyện. Mặt ông ta bị đánh đau rát như xát ớt, cổ họng nghẹn ứ như vừa bị ai nhét vào màn thầu vào, xin nghỉ
liền mười ngày phép, mới dám ra ngoài gặp người khác. Miếu Thành Hoàng
đó làm ăn quá vớ vẩn, tắc trách, kết quả một mồi lửa trời thiêu rụi
không để lại dấu vết.
m sai đó bắt nhầm người, nguyên nhân là
lệnh bắt của Thành Hoàng đại lão gia viết không rõ ràng, nhưng đại lão
gia sẽ không bao giờ thừa nhận mình sai, đành mang tên âm sai ra gánh
giúp tội. “Thông minh, chính trực ở đâu!” Vì vậy, miếu Thành Hoàng làm
ăn vớ vẩn đó mới bị đốt cháy rụi.
Mà kiểu làm ăn vớ vẩn nhất là
đến nam hay nữ cũng không phân biệt được, vốn phải bắt chồng thì lại bắt nhầm vợ. Đấy là chuyện xảy ra vào cuối triều Thanh, vì muốn tăng công
hưởng lộc, âm dương từ trên xuống dưới đều rặt một lũ làm ăn chẳng ra
sao.
Chuyện ghi lại trong quyển tám cuốn Động linh tiểu chí, kể
về huyện lệnh Lý Gia Trác, con dâu của ông ta Bành Thị bị ốm nặng và
mất. Theo phong tục của địa phương, những người đi đưa tang phải dùng
giấy cuộn thành kiệu giấy, người giấy, coi như lễ bắt buộc để xuống địa
phủ, mà sau lưng mấy kiệu phu đó đều phải ghi tên, và đó là tên của
những nha dịch đã chết trong nha huyện. Sau khi đốt kiệu giấy và người
giấy xong, Bành Thị chưa được đưa vào quan tài, vẫn nằm trên giường, có
mấy người đứng quanh để giữ xác qua đêm, trong số đó có một người là anh trai của Bành Thị. Không ngờ, đến nửa đêm, Bành Thị đột nhiên ngồi dậy, mọi người sợ hãi bỏ chạy, chỉ có anh trai thị là không sợ, hỏi thăm dò: “Em gái, em không sao chứ?” Bành thị nói: “Không sao rồi. Mấy kiệu phu
đó đều biết em, gọi em là thiếu phu nhân, sau đó rước em vào âm phủ. Lão gia trong âm phủ vừa nhìn, biết là bắt sai người, vội vàng đưa về. Thế
là em được sống lại.” Nhưng khi mọi người còn đang vui mừng vì thiếu phu nhân đã sống lại, thiếu gia chồng của Bành Thị đang yên đang lành,
không bệnh không tật chết đột ngột, thì ra người mà âm phủ muốn bắt là
người chồng, nhưng lại bắt nhầm vợ. Ngày đầu tiên chồng khóc vợ, ngày
thứ hai vợ lại khóc chồng, đây có lẽ là trường hợp duy nhất trong lịch
sử từ trước tới nay.
3
Trong quyển ba Tập dị tân sao
do Lý Hạc Lâm người đời Thanh viết có truyện Chu Đại, kể về một người
đang bị bệnh sốt rét là Chu Đại, ban ngày ban mặt bị một tên quỷ sai túm cổ lôi đi. Cũng may một tên quỷ sai khác phát hiện ra vấn đề vội xua
tay nói: “Nhầm rồi, chúng ta phải bắt Châu Đại chứ không phải Chu Đại.”
Hai tên quỷ sai tranh cãi một hồi, rốt cuộc thì cũng tìm được cách giải
quyết cho hai chữ Châu và Chu, sau đó lao người ra ngoài bằng đường cửa
sổ. Một lúc sau, hai quỷ sai lại bắt về một người, có chiều cao tương
đương Chu Đại, đó đương nhiên là linh hồn của Châu Đại, một tên quỷ sai
vòng tay nói với Chu Đại: “Xin lỗi vì đã mạo phạm, thật đáng xấu hổ. Giờ ngươi còn đang bệnh nặng, nhưng cũng nhanh chóng qua khỏi thôi.” Bách
tính của chúng ta thời đấy thật đáng yêu, Chu Đại quên mất là mình đang
bị sốt rét, ra sức giữ hai quỷ tốt lại đãi cơm, hai vị vất vả quá, lại
quan tâm đến sự thống khổ của bách tính như thế, sao có thể không ăn cơm mà đã đi! Hai tên quỷ tốt này cũng còn chút lương tâm, đỏ mặt rồi từ
chối.
Bình thường mà nói, minh sai bắt nhầm người sẽ không dễ
dàng nhận sai như thế. Bởi vì khi truy xét để sửa sai, vàng đã dát lên
mặt những tên quan to đó, đối với những việc nhầm lẫn, sai trái vẫn phải trừng phạt, không trừng phạt cấp dưới sao thể hiện được sự anh minh của người cấp trên đây? Vì vậy, khi những âm sai quỷ tốt xảy ra chuyện, đặc biệt là bắt nhầm linh hồn đưa tới m sơn đạo rồi thì thà để cho sai
thành sai luôn. Trong quyển mười ba cuốn Di kiên giáp chí có truyện
Hoàng thập nhất nương kể về Hoàng thập nhất nương bị bắt nhầm, chết vì
bệnh tim, linh hồn bị áp giải đi khoảng mười dặm, sắp đến nha môn âm phủ thì mấy tên âm sai vô lại mới phát hiện ra mình nhầm, liền hốt hoảng
nói: “Chết rồi, Diêm Vương sai chúng ta bắt Vương thập nhất nương, thế
mà lại bắt nhầm ngươi tới đây. Lát nữa gặp Diêm Vương, ngươi chỉ cần nói mình là Vương thị, nếu như ngươi định nói thật, ta sẽ đập chết ngươi!”
Hoàng thập nhất nương đành phải đồng ý, cũng may là chị ta gặp được
người cha đã mất của mình đang làm quan dưới âm phủ, nếu không, có lẽ
cũng vì bị bắt nhầm mà thành ma thật mất.
Gặp phải những chuyện
thế này mới có thể nhìn ra được trình độ của các đại quan. Trong quyển
bốn Di kiên giáp chí có truyện Trịnh Lân tái sinh, viết về sự cao minh
của Diêm Vương khi xử lý những trường hợp nhầm lẫn thế này, rất xứng
đáng để cho toàn bộ quan lại hai giới âm dương phải noi gương học tập.
Vốn người bị bắt sẽ là Trịnh Lâm, kết quả lại bắt nhầm Trịnh Lân vẫn còn mười tám năm dương thọ nữa xuống. Sau khi phát hiện ra là bị nhầm, mọi
người nhìn sắc mặt Diêm Vương, một là mặt không biến sắc, không thể để
người ta nhìn thấy sự lo lắng trong lòng mình, hai là rất hòa nhã, làm
ra vẻ thân thiện hỏi: “Nhìn ngươi có vẻ là người lương thiện, trên nhân
gian có thường xuyên đọc kinh Phật không?” Chỉ một câu nói thôi cũng
khiến lòng Trịnh Lân dịu lại, liền nói: “Vân, tôi thường đọc thầm Cao
Vương kinh, và nhìn sách đọc Quan Thế m kinh.” Diêm Vương nói: “Quả
nhiên không sai, người tốt sẽ gặp được việc tốt, ta sẽ cho người đưa
ngươi quay về, cho sống thêm vài năm nữa.” Sau đó là bước thứ ba, nhằm
ngăn chặn việc Trịnh Lân trở về dương gian nói năng linh tinh mà ảnh
hưởng tới danh tiếng của âm phủ, liền cho chị ta đi thăm quan âm phủ một lúc. Thấy bộ dạng đám linh hồn, ma quỷ dưới âm phủ khi phải chịu phạt,
Trịnh Lân sợ hãi tột độ, Diêm Vương lúc này mới nói với bộ mặt hết sức
ôn hòa: “Nhìn thấy chưa, những người này không chịu học điều hay, nên
phải chịu cảnh này, sau khi ngươi trở về dương gian nên khiêm nhường,
cẩn trọng, tự xem xét lại bản thân đi.” Trịnh Lân cũng tự hiểu, mười tám năm sau, ngoài nơi này ra không có nơi nào khác để đi nữa.
Còn
một kiểu nữa, tức là khi âm phủ bắt nhầm người, cho dù đã phát hiện ra,
nhưng cũng không thể để linh hồn bị bắt nhầm đó trở về, mà bắt người đó
phải làm một vài việc cho âm phủ. Quy tắc kỳ lạ này đương nhiên cũng có
đạo lý của nó. Vốn bắt những linh hồn chưa phải chết này xuống âm phủ là để làm giúp âm phủ một vài việc, làm xong sẽ thả cho về, chứ không phải là bắt nhầm. Nhưng thỉnh thoảng lại bắt nhầm xuống một đứa trẻ, một đứa trẻ thì có thể làm gì cho âm phủ chứ? Nhưng đã là quy tắc thì không thể không theo. Trong truyện Vương Kỳ ở quyển Quảng dị ký do Đới Phu viết
có kể về một đứa trẻ chín tuổi tên Vương Kỳ bị bắt nhầm, nhưng trước khi thả về phải sai đứa trẻ đó đi làm một việc. Làm hoạt vô thường đi bắt
hồn một lần? Không thể làm được, đành phải nhờ phán quan tra trong sổ
sinh tử, vừa hay có một con chó chuẩn bị đến ngày tận số, thế là: “m sai đưa ra một viên đan cho Kỳ, lệnh cho Kỳ gọi chó ra khỏi cửa. Con chó
ra, ném viên đan về phía nó, chó nuốt vào lập tức chết ngay”, sau đó
minh quan khen ngợi vài câu, nói: “Đứa trẻ này thật lanh lợi, lần sau sẽ có âm sai đến gọi ngươi”, đại loại những lời như thế rồi thả về, thiên
hạ thái bình. Linh hồn của súc sinh cũng phải dùng đến sức người để bắt, những trường hợp như thế gặp không ít trong các câu chuyện về âm giới,
có lẽ vì muốn thay đổi nên phá lệ thôi.
Đứa trẻ này vẫn được xem
là may mắn, có những âm sai sau khi biết mình đã bắt nhầm người, liền
tìm đủ mọi lý do để chỉnh đốn người đó một trận, chúng ta có thể dùng
chuyện xảy ra trong ngành tư pháp trên dương thế để làm ví dụ: quan phủ
đánh một người rất tàn nhẫn với tội danh giết người, nhưng trước khi xử
án lại phát hiện ra người tưởng đã bị giết kia đột nhiên quay về từ nơi
khác, lúc này phải đổi tội danh giết người thành tội phạm đánh bài, lưu
manh… Dù sao không phải bắt sai là được. m phủ cũng dùng chính thủ đoạn
như thế để chứng minh rằng mình không bắt sai người, cũng coi như cách
để đỡ mất mặt. Trong Minh báo thập di có một truyện viết về chuyện này:
“Hàm Dương có một người phụ nữ tên Lương Thị, sau khi chết bảy ngày thì
sống lại, kể lại rằng khi xuống âm phủ, điều tra rõ ràng chị ta chỉ là
trùng tên, trùng họ nên bị bắt nhầm. Vốn là được trả về sớm, nhưng âm
phủ còn muốn kiểm tra xem trước kia chị ta đã từng mắc tội gì, bắt chị
ta phải chịu hình rồi mới tha. Kết quả chỉ điều tra ra chị ta “hai lần
mắng người khác với những lời lẽ tàn độc”, “lệnh cho một người kéo lưỡi, một người cầm rìu chặt, mỗi ngày đủ bốn lần, sau bảy ngày thì thả”.”
Sau khi quay về dương gian, lưỡi Lương Thị bị sưng phồng, từ đó về sau
không dám chửi mắng người khác nữa. Cái kết của câu chuyện có thể cho ta thấy dụng ý của người viết, muốn khen ngợi quan lại dưới âm phủ không
chịu từ bỏ bất kỳ cơ hội nào có thể giáo hóa ngu dân, nếu không phải
thấy thân thể chị ta sắp thối rữa, có lẽ vẫn còn nhẫn nại giáo hóa tiếp.
Việc âm phủ bắt nhầm người và kinh khủng nhất, chính là khi phát hiện ra sự
nhầm lẫn thì thi thể của sinh hồn đã thối rữa, không có nhà để về, mà
người này nhất định phải hoàn hồn, bởi vì trên nhân gian còn có số làm
quan, đấy là sự sắp xếp của thượng thiên, không thể không chấp hành. Thế là mới có chuyện kỳ lạ xảy ra, chết mười tám năm rồi đột ngột sống lại. Trong Quảng dị ký có ghi lại chuyện Thôi Mẫn Xác người Bác Lăng, xuất
thân con nhà gia giáo, năm mười tuổi bị âm phủ bắt nhầm, phải hơn một
năm dưới đó mới phát hiện ra sự nhầm lẫn này, mà người này vừa sinh ra
đã có số làm quan, không thể ỡm ờ cho qua được. Diêm Vương liền thương
lượng với anh ta: “Theo lý thì phải trả ngươi về dương gian, nhưng xác
ngươi đã hỏng, ngươi xem nên làm thế nào? Hay là ngươi hóa kiếp nhân
thế, ta tăng gấp đôi số lần làm quan cho ngươi, thế nào?” Thôi Mẫn Xác
không đồng ý, nói rằng: “Ta không cần biết xác ta hỏng hay không hỏng,
ta cần phải quay về.” Diêm Vương không còn cách nào khác, đành sai người đến Tây Thiên xin thuốc tái sinh, việc này còn khó khăn hơn cả việc
Đường Tam Tạng đi thỉnh kinh, mất mười năm mới quay về được, sau đó dùng thuốc sát lên xác của Thôi Mẫn Xác, từ xương trắng da thịt bắt đầu xuất hiện. Sau khi Mẫn Xác hồi sinh, một lòng muốn gây chuyện với Diêm
Vương. Ở âm phủ, anh ta đã biết mình được làm mười nhiệm kỳ thích sứ,
sau khi làm quan, anh ta cố ý chuyên đi tìm “hung khuyết”, cũng chính là những vị quan khuyết thiếu nhậm chức chưa được bao lâu thì chết. Chuyện này khiến Diêm Vương rất đau đầu, bởi vì âm phủ đã bố trí lịch rất kín
cho những hung khuyết này rồi, cần phải đợi đến khi người đương nhiệm
chết, nhưng giờ lại xuất hiện một kẻ không thể nào khiến hắn chết được,
âm phủ nhất định phải tốn công tốn sức, ít nhất thì rất nhiều những vụ
án dưới âm phủ phải sửa đổi. Vị Thôi tiên sinh không dễ chơi này giày vò âm phủ phải mười lần, sau khi đạt được mục đích cũng đã dạy cho những
quan lại dưới âm phủ một bài học.
Trong quyển năm Du Thọ Quắc
trong Lý Thừa do Hứa Thúc Bình người đời Thanh viết, ghi lại chuyện Du
Thọ Quắc, người đầu đời Thanh bị quỷ tốt bắt nhầm, áp giải tới âm phủ
nếm mùi của hình phạt bào cách[1], lúc đó dưới âm phủ mới biết là bắt
nhầm người. Minh quan đánh cho tên quỷ tốt kia một trận, lệnh tên đó lập tức phải đưa Du về dương gian, nhưng trời quá nóng, chỉ một ngày mà thi thể đã thối rữa rồi. Quỷ tốt không cách nào hoàn thành nhiệm vụ, liền
dạy Du một phép thuật để anh ta trộm viên đơn, khiến anh ta trở thành
địa tiên, coi như trong họa có phúc. Câu chuyện này được lấy trộm ra từ
truyện Vương Lan trong Liêu trai.
[1] Bào cách: một loại hình phạt dã man thời cổ, bắt đi trên ống đồng nóng, không chịu được, ngã xuống đống than hồng mà chết.
Có những tên quan dưới âm phủ càng đáng ghét hơn, trong Bắt nhầm ở quyển
ba cuốn Ảnh Đàm do Quản Thế Hạo người đời Thanh viết, kể về một minh
vương uống say lướt khướt rồi thăng đường, rõ ràng là bắt nhầm người,
nhưng lại trách người đó không chịu nhận tội, dùng trăm loại nhục hình
cho người đó vào cối xay để xay, thịt nát xương tan, rồi lại bốc bột
thịt vào trong nước máu, giống như nhào nặn thành hình người, sau đó lại dùng cưa hình, cứ như ép dầu phải chảy trong đá ra vậy. Cuối cùng, sau
khi làm rõ là bị bắt nhầm, vẫn còn rất hung hăng hỏi: “Ngươi rõ ràng là
Vương Thức, sao lại mạo nhận là Vương Vực?” Cũng may minh vương không xử tội mạo nhận là Vương Vực, cũng không bắt anh ta phải trả phí những
nhục hình đã dùng, coi như đã gia ân rồi.
4
Người chưa đến số chết thì đã chết rồi, dù là chết thật hay chết giả cũng hoàn
toàn là do lỗi “bắt nhầm” của âm phủ. Bởi vì có một vài việc thật sự là
không liên quan đến sự bất cẩn và bắt nhầm, chỉ là dưới âm phủ cần nên
đã cố ý bắt những người chưa đến số chết về âm phủ. Như ở phần trước
cũng có nói qua, chuyện hậu điện phía sau của Diêm Vương hơi nghiêng,
cần tìm thợ mộc trên nhân gian xuống sửa, nên đã đi bắt Sái Vinh vô tội
xuống đó, không phải là chỉ bắt xuống để dùng tạm thời, mà bắt xuống sẽ
không thả về nữa.
Đáng chán hơn nữa là, dây xe của minh quan đứt, cũng phải dùng gân lớn của sinh hồn để thay. Trong Tây dương tạp Trở do Đoạn Thành Thức viết có ghi lại chuyện Lư Châu nhà sử học Vương Dữu đi
đêm ra ngoại thành, đột nhiên nghe thấy phía trước có người gọi, liền
nhanh chóng nấp vào sau gốc cây to để tránh. Kỵ sĩ dẫn đường đi qua rồi, có người thân mặc áo tím, phía sau đoàn tùy tùng hùng dũng đi theo, rõ
ràng là quan lớn. Theo phía sau có một chiếc xe, đang định qua sông,
người đánh xe đi lên báo cáo: “Dây cương bị đứt rồi, không thể đi tiếp
được nữa.” Người mặc áo tím nói: “Tra sổ đi.” Đám người đi theo sau lật
sổ sách ra tìm, một tên lên nói: “Có thể dùng gân trên lưng của vợ
Trương Đạo ở Lư Châu để thay thế.” Nhà sử học nghe thấy thế, vợ của
Trương Đạo này chẳng phải là cô mình hay sao? Một lúc sau, thấy một tên
quay lại, trên tay cầm hai sợi dây màu trắng lắc lắc, đo độ dài xong,
thay vào xe, tiếp tục qua sông. Nhà sử học đến nhà cô, cô anh ta từ
trước tới nay không bệnh tật gì, chỉ qua một đêm đã mắc bệnh đau lưng,
nửa ngày sau thì chết.
Sổ sách này cũng giống như loại sổ sinh
tử, bất luận nó ghi chép số mệnh của mọi người trong cả nước hay chỉ là
của địa phương thì số lượng cũng không nhỏ, ngay cả đi công cán cũng
phải mang theo, thật khiến người ta thấy nghi ngờ. Nhưng không nên quan
tâm tới nó nữa, câu chuyện đã được viết như thế, chỉ là muốn chứng minh
bọn họ làm quan nên có cả quyền rút gân róc da người khác mà thôi. Chỉ
đứt dây cương xe mà giết một mạng người, cho dù số người này cũng sắp
chết đi nữa thì cũng không có lý gì mà rút gân người ta. Mà gân chúng
dùng không phải “vật thật” lấy ra từ trên lưng người, chỉ là một thứ hư
vô của linh hồn người đó, thứ đó dưới âm phủ tất phải có, sao còn cần
lấy mạng người ta? Với kinh nghiệm trên nhân thế thì có thể thấy, cái gì nhiều cũng không còn đáng giá nữa, trong tay bọn quan lại dưới âm phủ
là mạng người, nếu có cái mới, hà tất phải dùng đồ cũ? Huống hồ người
sống lại ở ngay bên cạnh thế kia.
Còn về việc tha cho kẻ đáng ra
phải chết, rồi bắt linh hồn của người vô tội thế vào, những màn kịch
kiểu này dưới âm thế, chính Diêm Vương cũng dùng. Vốn quyết định là mời
người bạn nào đó của mình xuống âm phủ làm quan, nhưng nhà người này còn có mẹ già, không thể bổ nhiệm, đành phải tìm người khác thay thế.
Chuyện này nói ra thì nghe có vẻ thuận tình hợp lý, nhưng vẫn là một vở
kịch đùa giỡn với tính mạng con người mà thôi, bởi vì “người khác” kia
sẽ chết trước khi tới số mà không được thương lượng, bàn bạc.
Mặc dù như thế, chúng ta cũng phải nói một tiếng công bằng cho quan lại
dưới âm phủ, có thể tùy ý bắt linh hồn người sống đi như thế, hoàn toàn
không phải những hành động chỉ của âm phủ, mà còn rất nhiều những thần
tiên lớn nhỏ trên trời dưới đất, những người này từ công hầu đến thổ
phỉ, khi cần cũng không nghĩ gì đến việc phải được sự phê chuẩn của quan phủ. Trong những câu chuyện về âm phủ thời Ngụy – Tấn, có không ít câu
chuyện về những thần tiên, thổ thần bắt nạt đàn ông, ức hiếp đàn bà,
thấy con gái nhà ai diện mạo xinh đẹp, chẳng nói chẳng rằng cưới về
luôn, mà cái “cưới” kia đồng nghĩa với việc con gái nhà người ta đột
ngột qua đời. Những câu chuyện kiểu này xuất hiện ở thời Đường rất
nhiều, giống như Tây Bân Hoa Sơn đại thần được hoàng đế phong là Kim
Thiên Vương (tức là Hoa Bân Tam Lang, xem trong Dật sử do Đường Dật Minh viết, Kỷ vấn do Ngưu Tiêu viết), cái gì mà Đông Bân chi tử Thái Sơn Tam Lang (xem trong Quảng dị ký do Đới Phu viết, Ngọc Đường nhàn thoại do
Vương Nhân Dụ thời Ngũ Đại viết), đại sứ ngũ đạo đại thần dưới âm phủ
(tức là ngũ đạo tướng quân, xem trong Kỷ vấn do Ngưu Tiêu viết), cũng
với những tiểu yêu thần ở địa phương, đều là những kẻ có những hành vi
bỉ ổi như xông vào phòng con gái nhà người ta ở nhân gian. Đương nhiên
nói đi thì cũng phải nói lại, thê thiếp của những vị đại thần này không
thể chịu được sự cô đơn, cũng phải nghĩ cách để bắt hồn những thiếu niên trên nhân gian, kết quả không đến nỗi linh hồn của những thiếu niên đó
bị bắt mất, nhưng hồn đột nhiên biến mất một thời gian là điều không
tránh khỏi. Giống như vị Hoan Bân tam phu nhân đa tình trong Quảng dị
ký, nhân lúc từ ngày Bảy đến ngày Mười hai tháng Bảy hằng năm, Bân thần
lên trời báo cáo, ả liền gọi tình nhân Lý Thì xuống để vui vẻ. Những thứ gặp tiên hội chân trong tiểu thuyết tài tử nói đều là thứ mà tâm hướng
về, nhưng để Lý Thì nói thì sẽ là một loạt những lời than thở: “Từ sáng
tới tối, ngày nào cũng mệt hết hơi. Người ta giữ rịt cả ngày, bộ dạng
tơi tả, hơn mười ngày mới tha.”
Ngoài ra, có một vài phiền phức
là do bách tính trăm dân tự gây ra. Ví dụ có một vài người đã làm ma,
nhưng lại không rõ “người ma phân định”, mà vẫn muốn qua lại thân mật
với họ hàng, anh em, bạn bè như khi còn sống, thậm chí còn căn cứ vào
quy tắc không biết là của Thiên Đế nào đặt ra, những lời mời đến từ âm
gian không được từ chối, thế là bạn bè, họ hàng thân thích của anh ta
đành phải vất vả đi một chuyến.
Huyện lệnh huyện Sàn Lăng Châu
Đạo Chân và Thị tào Kinh Châu Lưu Khoác đều ở Giang Lăng, hai người là
bạn cờ của nhau, có thể chơi không kể ngày đêm, rất hứng thú. Nhưng Châu Đạo Chân không may chết trước, Lưu Khoác mặc dù cảm thấy rất cô đơn,
nhưng cũng không có ý định xuống âm gian tìm bạn để chơi cờ. Không ngờ
mấy tháng sau, Lưu Khoác đang ngồi trong thư phòng, đột nhiên có người
đến đưa thư, trên phong thư đề là: “Châu Sàn Lăng thư”, mở ra xem, bên
trong viết: “Mỗi lần muốn đánh cờ lại nhớ, không biết tìm ai, Nếu chúng
ta có duyên, có thể lại được gặp.” Vừa đọc xong, lá thư biến mất, còn
Lưu Khoác ngay sau đó bệnh mà chết, là do bị bạn cờ triệu xuống.
Chuyện này có thể đọc được ở Chử cung cự sự do Dư Tri Cố người đời Đường viết, nhưng lại ghi về chuyện Lưu Tống thời Nam Triều. Có lẽ cho rằng cách
thời cổ chưa xa nên việc khống chế giữa tối và sáng dưới âm phủ không
được nghiêm ngặt lắm, nhưng cũng chưa chắc, bởi những câu chuyện kiểu
này về sau thỉnh thoảng vẫn gặp. Dị vấn ký do Trần Hàn người đời Đường
viết, có kể câu chuyện hai anh em nhà này cậy thế nhà có tiền, khi bố mẹ chết, việc tang sự làm rất khoa trương, gỗ quan tài mua loại thường
không dám dùng. Sau khi người em trai mất, vì tội này mà phải làm phục
dịch dưới âm phủ, khổ không kể xiết, liền lên dương thế kéo anh trai đi
theo. Người em trai cũng có lý của mình, lỗi là do hai người cũng gây ra thì tội cũng phải do hai người cũng gánh chịu, dù người anh có muốn hay không cũng bị bắt đi.
Kê thần lục do Từ Huyễn thời Ngũ Đại viết: “Bố mẹ chồng chết đã nhiều năm rồi. Năm nay con dâu cũng chết, nhưng
sau khi chết được nửa tháng thì sống lại, thì ra bố mẹ chồng ở dưới âm
phủ thiếu người hầu hạ, nên đòi chị ta xuống lo cơm nước. Nơi ở của lão
phu nhân rất gọn gàng, sạch sẽ, đầy đủ, chỉ thiếu nước, con dâu thấy
nước ở kênh rất trong, liền múc để nấu cơm, không ngờ bị mẹ chồng phát
hiện, liền tức giận nói: “Không ngờ nhà ngươi lại bẩn thỉu đến thế, cần
ngươi làm gì nữa!” rồi đuổi chị ta về.”
Người bây giờ thật không
sao hiểu được, âm phủ Trung Quốc lại có thể hòa nhã, thân thiện đến thế, đi về rất tự do. Nếu như một nhà có bảy người con trai, vậy thì con dâu chỉ cần phân công nhau mỗi người phục vụ từ thứ Hai đến thứ Bảy là
xong, vừa tận hiếu lại thuận lòng cha mẹ. Nhưng nếu bảy người con trai
này cũng già và chết theo cha mẹ mình thì sao? Đời này kiếp khác, âm
gian trở thành xã hội lão hóa không nói làm gì, giao thông đi lại giữa
âm gian và dương thế cũng là vấn đề lớn. Để tránh gây loạn cho âm phủ,
đến sau đời Tống – Nguyên, những câu chuyện kiểu này rất ít gặp, người
vừa chết linh hồn sẽ vào vạc dầu, chăm lo cho bản thân còn không xong,
ai còn nghĩ đến việc thăm hỏi người thân.
Trải nghiệm đọc truyện tuyệt vời trên ứng dụng TYT