Vào giai đoạn cuối của thời kỳ nắm quyền, Tùy Dạng Đế Dương Quảng luôn
luôn nghi ngờ có người muốn mưu phản để đoạt mất ngôi vị của mình. Chỉ
vì tin vào những điều thấy trong giấc mơ và lời sấm mà ông ta luôn nghi
ngờ đề phòng đối với những người họ Lý, đặc biệt là những người họ Lý mà tên khi viết ra lại có ba dấu chấm thủy, thậm chí còn "giết nhầm hơn bỏ sót", đã giết sạch cả nhà quan đại thần Lý Hồn vì một lý do không rõ
ràng. Khi đó, Lý Uyên - một vị quan trong triều biết mình đã phạm vào
điều kiêng kỵ của Dương Quảng nên một mặt dùng tiền mua chuộc người khác nói tốt về mình trước mặt vua, mặt khác giả bộ khờ khạo, tỏ vẻ mình là
một kẻ ngu trung.
Năm Đại Nghiệp thứ 12 (năm 616), Dạng Đế ban
chiếu lệnh cho Lý Uyên đi trấn giữ vùng Thái Nguyên, đồng thời sai võ sĩ Vương Uy và Cao Quân Nhã đi cùng để giúp việc nhưng thực chất là để
theo dõi đề phòng Lý Uyên làm phản.
Thái Nguyên bấy giờ là cả
một trọng trách quân sự của toàn bộ quốc gia vì nơi đây cất giữ một số
lượng lớn vải vóc và lương thực có thể đủ dùng trong 10 năm. Lý Uyên sớm có dã tâm cướp ngôi nên rất đỗi vui mừng khi được giao trọng trách đối
với Thái Nguyên. Lúc này, con trai thứ của Lý Uyên là Lý Thế Dân cùng
với các mưu thần của ông ta đều khuyên rằng phải nhanh chóng hành động
để khỏi lỡ mất cơ hội tốt. Lý Uyên vẫn trấn tĩnh không hề manh động,
thậm chí còn lớn tiếng dọa sẽ bắt Lý Thế Dân đi báo quan vì tội nói năng "phản động".
Lý Uyên là một chính trị gia lão luyện, mặc dù ông ta vẫn tỏ ra bình tĩnh như không nhưng thực chất trong lòng đã suy đi
tính lại từ lâu. Ông ta hiểu rằng nếu khởi binh khi thời cơ chưa chín
muồi thì chỉ có thể tìm tới con đường chết. Cách đây không lâu, cuộc
khởi binh phản Tùy với qui mô lớn của các nhà quý tộc do Dương Huyền Cảm đứng đầu mặc dù gây tiếng vang lớn và có mười mấy vạn người tham gia
nhưng cũng chẳng được mấy ngày đã bị đàn áp một cách thảm khốc. Các cuộc khởi nghĩa của quan lại, cường hào ở địa phương diễn ra không ít, nhưng do lực lượng không tập trung thống nhất nên cũng không đem lại kết quả
gì. Quân khởi nghĩa là nông dân cũng nhiều nhưng hầu như chỉ mang tính
"vào nhà cướp của", chiếm núi xưng vương chứ chưa đoàn kết lại với nhau.
Lý Uyên nhận thấy rằng lực lượng phản đối vương triều nhà Tùy
vẫn chưa đủ lớn mạnh. Vậy còn sức trấn áp của triều đình thì thế nào?
Nhà Tùy vừa mới trải qua hai cuộc đông chinh lớn, tổn thất vô cùng nặng
nề, lực lượng bị suy giảm, lòng dân phẫn nộ. Tuy nhiên cơ chế thống trị
của triều đình vẫn chưa hoàn toàn bị suy yếu, nhất là lực lượng vũ trang lớn mạnh về cơ bản vẫn được bảo toàn nguyên vẹn. Lực lượng quân đội của Tùy Dạng Đế thật sự vô cùng lớn, trong cuộc đông chinh lần thứ nhất có
thể điều động hơn 113 vạn quân thì lần này ông ta muốn huy động đội quân khoảng 70- 80 vạn người đâu có khó gì. Vậy thì tại sao nhà vua vẫn có
thể ung dung trong khi có vô số quân phán loạn như thế? Lý Uyên trong
lòng đã từng nghi hoặc như vậy, nhưng rồi ông ta cũng tìm ra ngay lý do: Xung quanh Tùy Dạng Đế là một đám nịnh hần lúc nào cũng báo chuyện tốt
đẹp mà không bẩm tấu chuyện không hay. Mà bản thân Dương Quảng cũng là
một hôn quân ưa nịnh không thích nghe tin xấu.
Nếu vậy thì liệu
bây giờ khởi binh thì lẽ nào nhà vua cũng sẽ không hề hay biết? Không
thể có chuyện đó. Lý Uyên thừa biết, các cuộc khởi nghĩa của quý tộc,
cường hào địa phương lúc bấy giờ hầu hết là do những người có địa vị
không cao lãnh đạo nên ảnh hưởng không lớn. Chuyện Lý Uyên khởi quân thì lại khác, gia thế nhà ông ta lớn, tiếng tăm lẫy lừng, trong tay nắm giữ đại quân, lại giữ trọng trách đối với Thái Nguyên thì làm gì có tên
nịnh thần nào dám giấu giếm cuộc binh biến động trời này? Tùy Dạng Đế
làm sao có thể để quân đội nhàn rỗi mà không truy dẹp đến cùng? Lý Uyên
không dám đi lại vết xe đổ của Dương Huyền Cảm.
Mọi tình hình
đều cho thấy nếu khởi binh quá sớm thì khả năng thành công cực kỳ nhỏ ,
đồng thời khả năng lặp lại thất bại của Dương Huyền Cảm cực kỳ lớn. Lý
Uyên đời nào dám mạo hiểm như vậy! Vì vậy, mặc dù bên trong đã có sự
chuẩn bị kỹ lưỡng từ lâu nhưng vẻ ngoài Lý Uyên vẫn giả bộ như một kẻ
trung thần.
Thế nhưng đến tháng 5 năm Đại Nghiệp thứ 13 (năm
617), bỗng nhiên Lý Uyên đã đồng ý theo yêu cầu của Lý Thế Dân mà ngấm
ngầm sát hại mật thám của Tùy Dạng Đế là Vương Uy và Cao Quân Nhã, ngay
lập tức quảng chiêu binh mã, dốc sức chinh chiến đánh dẹp và đã liên
tiếp hạ được Tây Hà, Hoắc ấp, Lâm Phần, Giáng Quận, Long Môn..., khi đó
mới là đầu tháng 11. Rồi Trường An chẳng mấy chốc cũng bị hạ, chỉ trong
vài năm toàn đất nước đã được dẹp yên, cơ nghiệp trăm năm của nhà Đường
đã được đặt định.
Lý do gì khiến Lý Uyên lựa chọn thời điểm này
để hành động? Trước đây ông ta đã suy nghĩ rằng nếu khởi binh sớm sẽ
không được, nhưng đồng thời ông ta cũng hiểu rằng: khởi binh muộn cũng
sẽ không thành công. Tháng 7 năm 616, Tùy Dạng Đế tự cảm thấy thiên hạ
đang thái bình nên lại muốn đi tuần ở Giang Đô, toàn bộ đoàn tùy tùng
gồm văn võ bá quan và quân lính có đến 20- 30 vạn người. Như vậy số
lượng quân Tùy ở những nơi chủ chốt như Quan Trung, Trung Nguyên, Hồ
Bắc... đã bị giảm đi rất nhiều. Đây là một cơ hội vô cùng thuận lợi cho
quân khởi nghĩa ở khắp mọi nơi. Mấy trăm người tham gia khởi nghĩa dần
dần hội tụ lại và phân thành ba cánh quân hùng mạnh: Quân Ngõa Cương do
Địch Nhượng và Lý Mật lãnh đạo, nghĩa quân Hà Bắc do Đậu Kiến Đức đứng
đầu và nghĩa quân Giang Hoài của Phụ Công Hựu. Thế là quân Tùy bị cô lập thành ba nơi riêng biệt, không thể liên lạc với bên ngoài và cũng không thể tự bảo vệ được. Do lực lượng quân khởi nghĩa quá mạnh nên Tùy Dạng
Đế không muốn và cũng không thể quay trở về Trường An. Thế có nghĩa là
bộ máy thống trị của vương triều nhà Tùy trên thực tế đã hoàn toàn sụp
đổ. Trước sức mạnh của ba cánh quân khởi nghĩa với hàng chục vạn nghĩa
binh, lại thêm một số các nghĩa quân vừa và nhỏ khác, quân của triều
đình đành bó tay bất lực, vương triều Tùy bị diệt vong chỉ còn là vấn đề thời gian.
Nếu như chưa khởi binh thì rõ ràng bị muộn, Lý Uyên
thầm nghĩ, mấy cánh quân tất sẽ mạnh dần lên theo thời gian, nếu không
tranh thủ thời cơ tốt này mà phát triển lực lượng quân mình thì tương
lai sẽ không đủ tư cách thống trị thiên hạ, hoặc dù cho có thể xưng bá
một phương thì cục diện thay đổi không nhiều. Chưa kể ngoài thành Phổ
Dương đâu đâu cũng là chiến trường, các nghĩa quân ở khắp nơi đều nhằm
mục tiêu vào các quan lại của triều đình trước, nếu đến giờ mà vẫn chưa
khởi binh thì đường đường một viên quan trấn giữ tinh Thái Nguyên rồi
cũng sẽ chỉ là vật hi sinh vô nghĩa của triều đình nhà Tùy mà thôi.
Phải thật bình tĩnh chờ cơ hội chín muồi, đã hành động thì phải thật nhanh
chóng. Nếu không nhanh sẽ vuột mất thời cơ. Lý Uyên biết im lặng khi cần phải im lặng, khi ra tay cần dốc toàn lực, thật là một người biết tranh thủ thời cơ, biết nắm bắt cơ hội. Nắm rõ tình hình chờ cơ hội khởi binh là một biện pháp linh hoạt nhất trong quân sự. Kinh doanh thương mại
trên thực tế cũng vậy, hành động sớm hay muộn thì đều có thể dẫn đến
nguy cơ thua lỗ sập tiệm, vì thế cũng cần phải nắm rõ tình hình chờ thời cơ đến mới được hành động.
Khi chiến tranh Nam Bắc ở nước Mỹ
sắp kết thúc thì giá thịt lợn cũng lên cao đến cực điểm. Ông Philip
Amore người sáng lập của công ty Amore biết rằng có một cơ hội kiếm lời
lớn sắp đến, một khi chiến tranh đã kết thúc thì giá thịt lợn sẽ lập tức trượt dốc từ đỉnh điểm cao nhất xuống thấp nhất mà giá cả có biến động
lớn thì đương nhiên sẽ là cơ hội tốt cho các thương nhân kiếm tiền.
Nhưng khi nào sẽ ra tay? Quá sớm hay quá muộn thì chẳng những mất công
toi mà có thể mất mạng sống như không.
Ông ta không động tĩnh gì, chỉ chăm chú theo dõi diễn biến cuộc chiến sự, chờ đợi thời cơ đến.
"Cục diện Nam quân thất bại đã định", Amore đã phán đoán chắc chắn như vậy
sau khi đọc các bản tin mới nhất trên báo chí. Nhưng ông ta không biết
cụ thể cánh quân phía Nam sẽ cầm cự được bao lâu nữa. Amore càng chú ý
đọc báo hơn. Một hôm ông ta bị thu hút bởi mẩu tin vắn: Một cha cố gặp
mấy đứa trẻ tại doanh trại Nam quân, chúng mang rất nhiều tiền và hỏi
thăm chỗ nào bán bánh mì và sôcôla. Chúng kể rằng cha của chúng đều là
lính dưới quyền tướng quân Luke, và rằng đã mấy ngày nay không được ăn
bánh mì, phải ăn thịt ngựa chán lắm rồi. Amore quăng vội tờ báo, trong
bụng vui như mở cờ và lập tức ký một hợp đồng mua bán với chợ miền Đông: ông ta sẽ bán ra một lô thịt lợn với giá thấp hơn hẳn so với thị trường với điều kiện sẽ giao hàng chậm vài hôm.
Ông ta tính rằng: Việc Nam quân thiếu hàng viện trợ thì ai ai cũng biết, nhưng đại bản doanh
của tướng Luke đã đến mức phải giết ngựa để ăn thì chứng tỏ chiến tranh
sẽ kết thúc chỉ trong nay mai.
Amore đã đoán đúng thời gian, và
nắm bắt được cơ hội tốt nhất. Trong khi bên mua vẫn còn đang vui mừng
khôn xiết vì mua được lô hàng với giá hời thì cục diện chiến tranh và
thị trường đều có những thay đổi căn bản. Mấy hôm sau giá thịt lợn đã hạ xuống tới mức bình thường nhất, Amore mua vào rồi bán ra ngay luôn như
lúc còn chiến tranh theo đúng hợp đồng đã ký và đã hốt bạc triệu một
cách dễ dàng.
Điều này không có gì là khó hiểu hết, Amore mà hành động chậm một tí là không được mà sớm một chút cũng không xong.
Trải nghiệm đọc truyện tuyệt vời trên ứng dụng TYT