Khi Xtrêtnôp nghe tin Hoàng thân sắp đến, có cả một vị khách đến cùng, hắn cảm thấy mối lo luôn làm hắn bứt rứt tăng lên ghê gớm nhất là từ hôm hắn biết người nhân viên vừa bị cắt chức vì phạm tội thiếu kín đáo trong nghề nghiệp. Điều con gái hắn và hắn làm lại khác hẳn. Cha con hắn sẽ bị trừng phạt như thế nào nếu bị Hoàng thân biết rõ.

Trong lúc sợ hãi, viên quản lý đổ tội cho Đurina

- Mày thấy chưa, khi tao bảo mày bép xép vừa thôi chứ, giữ gìn đừng ngạo ngược với đứa con gái kia. Điện hạ trở lại thăm nó, thật rõ như ban ngày rồi, và nó chẳng có việc gì cấp thiết bằng thưa kiện chúng ta. Thế là…

Đurina tự ái giả bộ coi thường nỗi lo sợ của cha. Nhưng thực ra thị cực kỳ sợ hãi các hậu quả có thể đến do chính sự độc ác của thị. Bởi vì nếu người nhân viên bưu điện tuy không có ý xấu, nhưng đã lộ vẻ ngạc nhiên trước người khác về việc trao đổi thư từ thường xuyên giữa Hôpnich và người thư ký của Điện hạ đã bị phạt, lộ rõ rằng Hoàng thân không muốn ai bép xép về quan hệ của ông với Lilia. Thế là Đurina hết bình tĩnh. Và tin Hoàng thân trở lại chứng tỏ cho cha con Xtrêtnôp biết rằng Lilia vẫn được ưu ái và họ đã mắc phải một điều dại dột ghê gớm khi công kích cô ta.

Vì thế Xtrênôp không giữ nỗi run sợ khi hắn khúm núm cúi gập người xuống hơn bao giờ hết, tiến lại chào Hoàng thân lúc ngài đến. Vladimia đi cùng với đại tá Korf, cũng mặc thường phục như ngài. Con Yamin thân hình mềm mại nhảy cẩn lên về phía họ. Xtrêtnôp bất giác léui lại mấy bước nên làm con chó chú ý. Nó rạp người xuống đất gầm gừ. Viên quản lý sợ hãi cứ lùi lùi mãi.

Hoàng thân mỉm cười chế nhạo một cách khinh bỉ:

- Nhất định là ghét anh, điều xấu đấy. Đây là một trong những người Yamin ác cảm Platôn kirilôvit ạ. Còn người nữa là cô Mađôpulô ông nhớ chứ?

Hoàng thân nói vời Đại tá Korf nhận xét ấy. Ông mỉm cười trả lời:

- Tôi rất nhờ thưa Điện hạ. Giống vật có một mối ác cảm không giải thích được. Nhưng Điện hạ không sợ con Yamin chồm vào người kia à?

- Chà, nếu nó cắn anh ta một miếng thịt thì cũng chẳng có gì không hay cả.

Nhún vai khinh bỉ, Vladimia bước lên bậc vào tiền sảnh, lúc ấy Yamin tạm từ bỏ không nếm thịt Xtrêtnôp và dudúng dậy đi theo chủ.

Nửa giờ sau, Vladimia rời lâu đài bước vào lối đi đến ngôi nhà gác rừng.

Lilia trông thấy chàng từ cửa sổ,cô ra mở cửa và ngả vào vòng tay chàng.

-Vôlôdia, anh thật tốt nên đã đến sớm.

- Em biết rõ là anh chỉ có mỗi mong muốn ấy từ hôm anh xa em.

Chàng hôn lên khuôn mặt đỏ bừng và mái tóc vàng có ánh màu hung. Nhưng thoạt nhìn chàng đã thấy ngay mặt cô gầy đi và có quầng đen quanh đôi mắt đang nhìn chàng vui mừng rạng rỡ.

- Em rất sung sướng. Vôlodia, anh đây rồi. Bây giờ em như sống lại. bác Irina tội nghiệp mất đi thật đau đớn quá.

- Em thân yêu, em đã trải qua những lúc nặng nề. Trong thời gian ấy, anh ở nơi kia bồn chồn vì xa em. Nhưng mọi việc đã qua rồi. Lại đây anh nói cho em nghe dự định của anh.

Hoàng thân đưa cô vào căn phòng nhỏ, đến chỗ quen thuộc của họ, ngồi bên cô. – Con bồ câu của anh ơi, nghe nhé, anh định thế này…

Nghe chàng nói đến kết hôn bí mật, Lilia hơi hoảng hốt. Thế nào? Ngay lập tức à? Và không có ai biết à? Nhưng như thế sao được?

- Được lắm, anh bảo đảm với em như thế, vả lại cần như thế. Hãy nghĩ xem, em không thể sống một mình ở đây với ông già có thể bất thần ốm đau hay kết thúc cuộc đời đột ngột như Irina. Hơn nữa sức khỏe của em, theo ý thầy thuốc, cần một khí hậu khác. Anh có cần nói thêm không rằng anh nóng lòng muốn được Lilia là của anh, để che chở cho cô ấy về mọi mặt và chăm nom cô ấy thật chu đáo, đem lại cho cô ấy tất cả hạnh phúc có thể có được.

Đôi mắt đẹp đầy cảm động nhìn xuống giây lát dưới cái nhìn thật nồng nhiệt của tình yêu.

Lilia khẽ nói giọng run run.

- Em sẽ làm tất cả những gì anh muốn. Em luôn tin tưởng anh.

Mắt cô lại ngước nhìn Vladimiavà lại một lần nữa chàng đọc thấy ở đấy niềm tin dịu dàng sâu sắc, thấy sự phó thác ngây thơ của cô gái có tâm hồn rất trong sáng này. Cô yêu chàng đến nỗi có thể hy sinh mọi sự cho chàng, trừ lương tâm và phẩm giá của mình. Trái lại với biết bao người khác. Chàng rất hiểu điều đó.

Vladimia nói cho Lilia biết các biện pháp đã định để tổ chức đám cưới và các nơi ở sau này của họ. Lát nữa chàng sẽ đi gặp linh mục Vrơdrô để thỏa thuận với ông ấy về việc làm lễ cưới.

Lilia nêu trở ngại:

- Có lẽ linh mục sẽ không chịu làm lễ cưới cho chúng ta như thế đâu.

Vladimia mỉm cười có vẽ thích thú vì ý nghĩ hồn nhiên ấy.

- Tại sao hở bồ câu nhỏ? Kết hôn bí mật không bị ngăn cấm khi có những lí do nghiêm chỉnh. Đám cưới của chúng ta thuộc loại này đây. Vả lại khi anh đã muốn thì….

Và Lilia lại nhìn thấy trên mặt vị hôn phu vẻ quyết đoán kiêu mà cô đã nhận thấy ở chàng khi chàng nói với Hốpnich làm cho cô hơi lo. Đấy chỉ là dấu hiệu của bản chất chuyên chế, quen thấy mọi người cúi đầu trước mình.

Phải rồi, cô đã quên rằng người được cai quản giáo khu nhỏ bé này tùy thuộc Hoàng thân Đờ Vitengrat, và trước ông hoàng này, mọi khó khăn có thể san bằng.

Trả lời các câu cô hỏi, Vladimia đã nói về cha cô, về bà bá tước Xêminkhốp. Chàng miêu tả người đàn bà này dưới màu sắc đen tối đến nỗi Lilia phải kêu lên

- Với một người vợ như thế, cha em chắc phải khổ sở lắm. Anh nói ông ấy có vẻ buồn lắm ư Vôlôdia?

- Phải, buồn rầu, mệt mỏi già hơn tuổi. Anh biết gia sản của ông ấy đã bị hai mẹ con người kia, người mẹ và đứa con gái phung phá hết. Lãnh địa Trêvôrich của ông bị cầm cố, nhà ở Pêtecbua cũng vậy, ông ấy khánh kiệt rồi.

- Tội nghiệp, tội nghiệp cho cha. Số phận ông sẽ ra sao nếu anh không làm cho ông ấy thấy rõ được về hai người đàn bà kia.

- Anh sẽ làm được, đừng sợ gì cả. Có thể sẽ xảy ra những sự kiện làm cho anh có thể bộc lộ với ông ấy sự hiện tại của em sớm hơn mình nghĩ. Nhưng anh muốn tìm cho được người làm vườn ở Trêvôrich, anh chàng Ivan nào đó. Cho đến nay mọi việc tìm kiếm đều chưa có kết quả. Vậy mà anh ta lại là nhân chứng duy nhất trong lúc này, vì Irina đã chết. Tuy vậy anh vẫn cho rằng nếu kiên trì ta vẫn tìm thấy anh chàng kia. Còn việc anh bao vây bá tước Xêminkhốp, anh sẽ tiếp tục khi ta trở về Pêtecbua. Em yêu quý từ nay cho đến lúc trở về ta chỉ quan tâm đến sức khoẻ của em và hạnh phúc của chúng ta.

Lúc ấy cửa mở và Hôpnich xuất hiện trên ngưỡng cửa.

- Điện hạ, xin thứ lỗi, tôi không biết…

- Cứ vào, Hôpnich. Ta sẽ cho lão biết điều chúng ta vừa quyết định.

Ông già bước vào và liếc nhìn một cách buồn rầu cô gái vừa ngẩng khuôn mặt đang tựa vào vai vị hôn phu của cô và mỉm cười với người phục vụ trung thành. Tội nghiệp cô bé, miễn là cô không phải trả giá đắt cho những giờ hạnh phúc này.

Trong khi nghe lời truyền đạt của Hoàng thân, Hốpnich cố giấu vẻ xúc động và lo sợ. Thành hôn bí mật? Phải chăng đây là một phương pháp Hoàng thân tạo ra để có thể dễ dàng bỏ rơi Lilia, khi ngẫu hứng đã qua.

Với ông già gác rừng, mọi sự đều đáng ngờ vực trong sự biến cố kỳ lạ đã làm cho cô tiểu thư lão được ủy thác chăm sóc trở thành vị hôn thê của ông hoàng Đờ Vitengrat. Nhưng lão còn có thể làm gì được để xua đuồi nỗi bất hạnh lão thấy cô đang bị đe dọa gặp phải?

Tuy vậy, lần này ông già dám nêu ra vài trở ngại. Nhưng đôi lông mày cau lại, một cái nhìn ngạc nhiên đến lạnh lùng làm lão im bặt.

Hoàng thân sẳng giọng nói

- Mọi việc đã được thỏa thuận giữa ta và Lilia. Lão không phải bận rộn gì trong lễ cưới có khả năng sẽ tiến hành vào tối mai.

Quay lại Lilia chàng nói thêm

- Ngày mai vào buổi chiều tà, anh sẽ giới thiệu với em những người làm chứng của anh. Bây giờ anh phải về để báo cho linh mục lát nữa đến gặp anh. Chàng đứng dậy cầm hai tay của cô gái và đặt lên môi

- Anh sẽ đến ngay sau khi giải quyết xong mọi việc. Tạm biệt Lilia yêu quý của anh.

Hoàng thân đi ra cửa. Lúc sắp bước ra ngoài, chàng hơi quay đầu lại để ra lệnh.

- Đi với ta, Nicôla Xtêpanôvit, ta có việc nói với lão. Hôpnich tuân theo. Lão kính cẩn bước theo sau ông chủ một lúc. Rồi lão tiến gẩn khi ông ra hiệu.

Vladimia hỏi

- Lão đã tìm ra điều gì chưa về những lời đồn láo xược lão việt trong thư?

- Đích thự, tuyệt đối thì chưa thưa Điện hạ. Những lời đôn đại từ đâu không rõ. Nhưng rốt cuộc tôi gần như chắc chắn là những kẻ tung tin đầu tiên là..

Người gác rừng dừng lại ngần ngừ

- Thế nào?

- Tôi vẫn sợ gây hại cho..

Hoàng thân nhúng vai nóng nảy

- Hhãy giữ sự e ngại của lão vào dịp khác. Vả lại cái tên lão sắp nói có thể cũng đúng là cái tên mà ta đã nghi ngờ. Nghĩa là Xtrêtnôp?

- Vâng, Xtrêtnop, nhất là con gái hắn.

- Lão nói là đứa con gái lăng nhục Lilia Andrêepna phải không? bằng cách nào?

- Một hôm gặp tiểu thư trên đường rừng, nó đã xấc xược quát lên với tiểu thư " này cô ả xinh đẹp đạo đức giả kia, ả không còn ông hoàng nào đến bầu bạn nữa nhé. ". Tội nghiệp tiểu thư trở về trong bứt rứt vì qua điệu bộ và giọng nói của cái đúa xấu xa kia, tiểu thư hiểu rất rõ nó muốn sĩ nhục mình. Nhưng tiểu thư không chịu việt thư kể cho Điện hạ biết như Irina vô cùng tức giận đã khuyên cô.

- Irina nói đúng. Nhưng dù có khác thế, hình phạt cũng sẽ không kém để làm gương.

Hôpnich rùng mình. Mong sao không bao giờ Hoàng thân nhìn vợ bằng con mắt như lúc này.

- Như vậy là Xtrêtnôp và con gái là những kẻ đầu tiên gây ra những tiếng tăm tồi tệ kia. Còn những ai nữa?

- Tôi không rõ thưa Điện hạ. Tất nhiên ở trong vùng này cũng có những người ba hoa về việc ấy và nhắc lại những lời độc ác của hia kẻ xấu xa kia. Nhưng tôi nghĩ chỉ hai đúa kia phải chịu trách nhiệm. chắc chúng hành động như vậy do ngu dại hơn là có ác ý, bề ngoaì có vẻ như…

- Lão nói lăng nhăng gì thế? Chắc chắn lão không hề nghĩ như thế. Vì ta cho rằng lão rất tin là cha con hắn hành động có suy tính, hắn có thể thỏa mãn bản tính xấu xa, đứa con gái thì do lòng ghen ghét hung bạo. Vả lại ta sẽ trừng phạt luôn cả sự ngu dại khi nó có thể làm hại đến người sẽ là bà hoàng Đờ Vintengrat. Bây giờ lão hãy nhắc lại ta nghe bác sĩ đã nói thế nào về sức khỏe của tiểu thư.

- Bác sĩ nói không có gì nghiêm trọng, nhưng tiểu thư cần được chăm sóc, cần khí hậu ôn hòa hơn và đặc biệt là sự yên ổn về tinh thần.

- Được.

Một cử chỉ ra hiệu cho người gác lão có thể lui. Nhưng hoàng thân nhìn lão và bật cười.

- Lão sợ ta vì lo cho tiểu thư đến thế kia à? Hôpnich tội nghiệp của ta. Ta chắc rằng ngay bây giờ lão có thể thấy cô ấy là người khốn khổ nhất trong các phụ nữ rồi phải không?

Trong lúc Hôpnich ngạc nhiên, bối rối không thốt nên lời, Vladimia nói tiếp

- Cứ nói thực với ta, ta cho phép.

- Thế thì… vâng, thưa Điện hạ. Đúng thế, tôi lo sợ. Có biết bao nhiêu sự khác biệt, và rồi thì… Rốt cuộc, tôi không biết bày tỏ như thế nào. Tiểu thư tin tưởng quá, sẽ đau đớn biết bao nếu… nếu… Điện hạ có sự thay đổi đối với tiểu thư.

Vladimia mỉm cười và đặt tay lên vai ông già.

- Đừng lo sợ gì cả. Ta sẽ không thay đổi. Về phần lão, ta tha thứ mọi sự cho lão, đồng thời thừa nhận rằng lão đã làm đầy đủ phân sự.

Nói đến đây, chàng bỏ đi để mặc cho Hôpnich đứng bàng hoàng.

Về đến nhà, Vladimia bước vào phòng khách dùng làm phòng làm việc, Joren xuất hiện ngay tức khắc sau một tiếng chuông gọi.

- Thế nào? bác đã làm được gì rồi?

- Như điện hạ đã ra lệnh, tôi đã theo dõi đứa con gái và thấy thị lẻn vào giữa mấy cây to để dò xét Điện hạ. Thế là tôi biết mình phải làm gì. Tôi bước ra trước mặt thị và nói: “Tò mò quá đấy ả kia. Điện hạ không ưa thói ấy đâu.” Sau lúc hốt hoảng vì bị đột ngột, ả cố chối cãi nhưng tôi không muốn nghe và đưa ả về đây.

- Được, cho gọi cha nó và cả hai vào đây.

Một lúc sau, viên quản lý và Đurina do người hầu dãn vào đến trước mặt Hoàng thân. Chàng ngồi tỳ tay trên bàn giấy và nhìn một cách vô cùng khắc nghiệt, hai con người tái xanh run rẩy không dám ngẩng nhìn lên.

- Thế nào, Xtrêtnốp, và mi nữa. Đurina, các người đã quên rằng những người phục vụ ta đều phải điếc câm và mù hay sao?

Viên quản lý nói giọng như nghẹn lại:

- Thưa Điện hạ, tôi không rõ ngài khiển trách chúng tôi điều gì?

- Mi biết rõ lắm, tên khốn kiếp, giả đạo đức kia, cũng như con gái mi không phải không biết tại sao nó lại phải có mặt ở đây. Đurina Pêtrôpna, thật to gan khi dám theo dõi ta như vậy.

Lúc ấy mặt Đurina đỏ lên và nóng bừng. Thị lắp bắp:

- Tôi không theo dõi, thưa Điện hạ. Đấy là… đấy là sự nhầm lẫn.

Thị im bặt và rùng mình dưới cái nhìn tức giận và khinh bỉ.

Không tỏ vẻ nghe tiếng thị nói, Hoàng thân nói tiếp với Xtrêtnôp.

- Còn mi, còn có thêm chuyện khác. Ta đã cho điều tra về việc quản lý lãnh địa, sổ sách của mi được xem xét lại cẩn thận. Kết luận lại là mi đã đánh cắp của ta, điều đó có thể đầy mi đi xa đấy. Mi có thể tin như thế. Với sự giới thiệu đặc viết về mi, các quan tòa sẽ chăm sóc mi một cách riêng biệt. Ngoài ra, ta sẽ trục xuất gia đinh mi ra khỏi lãnh thổ của ta, nghiêm cấm không cho trở lại.

Mặt đang tái xanh chuyển sang xám xịt, Xtrêtnôp ấp úng

- Xin điện hạ dung tha. Xin hãy rủ lòng thuơng !

Đurina bắt chước cha, đưa hai tay về phía hoàng thân cầu khẩn

- Vâng, xin hãy rủ lòng thương, xin thương xót chúng tôi. Tôi không biết rõ rằng… tôi…

- Đừng đóng kịch nữa. Hãy đi đi đừng để ta phải phàn nàn về đứa nào. Vì ta sẽ trừng phạt tàn nhẫn hơn. Riêng mi, Đurina, ta sẽ nhớ lại cách các lãnh chúa ở xtanitza xưa kia trừng phạt các nông nơ phạm tội.

Đurina rùng mình như đã cảm thấy những ngọn roi ông chủ đe dọa quất vào vai mình. Thị biết rằng dù Sa hoàng đã có chiếu chỉ hủy bỏ chế độ nông nô nhưng Hoàng thân Đờ Vintengrat đôi khi vẫn bắt những người lệ thuộc mình chịu các hình phạt về thân thể. Chỉ cần nhìn diện mạo của chàng lúc này cũng đủ hiểu rằng không thể chờ đợi một chút lòng thương nào ở chàng. VaàJoren đang dứng ở ngưỡng cửa, Vladimia ra lệnh

- Cho họ ra, giao tên cha cho Ipnêch giữ lại đến khi ta giao hắn cho cảnh sát. Rồi bảo Ivan Xêminit đến gặp ta, ta muốn ông ta chịu trách nhiệm theo dõi đứa con gái và những người còn lại trong gia đình ấy rời khỏi Xtanitza trong ngày mai.

Xtrêtnôp và Đurina với cái nhìn của con thú bị chế ngự, đứng dây loạng choạng trên đôi chân run rẩy. Nhất là người cha, hắn chỉ còn như một cái giẻ rách. Còn Đurina vừa rưn lên vì khiếp sợ vừa nghĩ thầm một cách hằn học như điên rồ: “Ồ, phải trả thù một ngày nào đó ta phải trả thù cái con Lilia, vì nó mà ông chủ đã ném ta vào cảnh khốn cùng khổ nhục.”