Bà Daswood chỉ ngạc nhiên trong phút chốc khi vừa gặp anh; vì trong ý nghĩ của bà, việc anh đến thăm là hoàn toàn tự nhiên. Niềm vui của bà và lòng quý mến dành cho anh đã vượt quá mọi ngạc nhiên. Anh được bà đón tiếp theo cách chân tình nhất; và những nhút nhát, lạnh nhạt và e dè không thể tồn tại qua cách đón tiếp như thế. Trước khi anh bước vào nhà, anh mang mọi tính cách này, nhưng thái độ của bà Daswood đã xóa đi tất cả. Đúng thật là một thanh niên không thể yêu cô con gái nào mà không biểu lộ ý tình với bà mẹ. Elinor hài lòng thấy anh đã chóng trở lại như con người của anh. Tình cảm anh dường như sống lại đối với tất cả mọi người, và anh lại tỏ lộ quan tâm đến cuộc sống an sinh của họ. Tuy nhiên, tinh thần anh không được phấn khởi; anh khen ngôi nhà của họ, trầm trồ khung cảnh, anh tỏ ra chú tâm và hòa nhã, nhưng vẫn không phải trong háo hức. Cả gia đình đều nhận thấy điều này, riêng bà Daswood cho đấy là do mẹ anh thiếu phóng khoáng, nên bà ngồi xuống bàn ăn trong sự khinh miệt mọi bậc cha mẹ ích kỷ.
Khi bữa ăn tối đã xong và mọi người ngồi quanh lò sưởi, bà hỏi:
Edward à, bà Ferras hiện nghĩ về anh như thế nào? Anh vẫn còn là nhà hùng biện đại tài tuy anh không muốn thế?
Không. Tôi nghĩ giờ mẹ tôi phải chấp nhận là tôi không có biệt tài gì để trở thành con người của công chúng!
Nhưng làm thế nào để gầy dựng tiếng tăm của anh? Để được nổi tiếng, anh phải làm cả gia tộc anh hài lòng, và nếu không chịu bỏ chi phí, không thích gặp gỡ người lạ mặt, không hành nghề chuyên môn, không có gì đảm bảo cho cuộc sống, anh có thể thấy là cả vấn đề khó khăn.
Tôi không muốn thử. Tôi không kỳ vọng trở nên xuất chúng, và có mọi lý do để hy vọng không bao giờ. Cảm ơn Trời! Tôi không thể bị ép buộc để trở nên thiên tài và hùng biện.
Tôi biết rõ anh không có tham vọng. Mọi ước vọng của anh đều vừa phải.
Cũng vừa phải như phần lớn thiên hạ, tôi nghĩ thế. Cũng như bất kỳ ai khác, tôi muốn được hoàn toàn hạnh phúc; và cũng như ai khác đấy phải là theo ý của tôi. Trở nên vĩ đại sẽ không mang đến cho tôi hạnh phúc này.
Marianne kêu lên:
Điều lạ là nó có thể! Được giàu sang hoặc nổi tiếng thì liên quan gì đến hạnh phúc?
Elinor nói:
Nổi tiếng thì không, nhưng giàu sang thì liên quan rất nhiều.
Marianne nói:
Chị Elinor, xấu hổ quá! Tiền bạc chỉ đem lại hạnh phúc khi không có cái gì khác để tạo hạnh phúc. Ngoài tài năng, tiền bạc không tạo mãn nguyện thật sự, nếu chỉ có cái tôi.
Elinor mỉm cười:
Có lẽ chúng ta đi đến cùng một quan điểm. Tài năng của em và giàu sang của chị rất giống nhau. Nếu không có cả hai, như thế gian cho thấy, chúng ta sẽ thiếu thốn mọi thứ tiện nghi bên ngoài. Chỉ có điều là ý tưởng của em cao nhã hơn của chị. Này, tài năng của em là gì?
Khoảng một nghìn tám hoặc hai nghìn mỗi năm, không cao hơn thế.
Elinor cười:
Hai nghìn mỗi năm! Một là mức giàu sang của chị! Chị đã đoán được mức này sẽ cạn kiệt như thế nào.
Marianne nói:
Tuy thế, hai nghìn mỗi năm là thu nhập rất khiêm tốn. Một gia đình không thể sống khá nếu có ít hơn. Em tin rằng em không đòi hỏi quá mức. Một vài gia nhân, một cỗ xe, có thể là hai, và những người đi săn; không thể sống với ít hơn được.
Edward lặp lại:
Người đi săn! Nhưng tại sao cô phải có người đi săn? Không ai đi săn cả.
Marianne mặt ửng hồng:
Nhưng phần lớn người ta đi săn.
Marianne bật lên một ý nghĩ mới:
Em muốn có ai đấy cho mỗi người chúng ta cả gia sản lớn.
Elinor thốt lên:
Ồ, em yêu! Thế thì chị sẽ hạnh phúc biết bao! Chị tự hỏi sẽ làm gì với gia sản này!
Marianne ra vẻ như thể cô không nghi ngờ chuyện này.
Bà Daswood nói:
Tôi sẽ bị bối rối khi chi tiêu một gia sản lớn, nếu các con tôi đều giàu có mà không cần tôi trợ giúp.
Elinor nhận xét:
Mẹ nên bắt đầu nâng cấp ngôi nhà này, rồi các khó khăn của mẹ sẽ chóng qua.
Edward nói:
Với việc như thế, các đơn đặt hàng từ gia đình này gửi đến London sẽ tuyệt diệu biết bao! Đây sẽ là ngày hạnh phúc của cửa hàng sách, cửa hàng âm nhạc, nhà in. Cô Daswood, cô sẽ cho hoa hồng hậu hỉ cho mỗi tác phẩm gửi đến cô; còn đối với Marianne, tôi biết tâm hồn vĩ đại của cô ấy – âm nhạc ở London sẽ không có đủ để chiều lòng cô ấy. Còn nói về sách! Thomson, Cowper, Scott – cô ấy sẽ mua và mua thêm những tác phẩm: tôi tin cô ấy sẽ mua hết những bản in để không cho rơi vào tay không xứng đáng, cô sẽ mua hết những tựa sách hướng dẫn cho cô cách chiêm ngưỡng một cây khô. Có phải thế không, hở Marianne? Xin thứ lỗi, nếu tôi quá sỗ sàng. Nhưng tôi sẵn lòng muốn chứng tỏ cho cô thấy tôi đã không quên các tranh cãi của chúng ta.
Edward, tôi thích được nhắc về quá khứ – dù u uẩn hoặc hoạt náo, tôi muốn nhớ lại – và anh sẽ chẳng bao giờ xúc phạm tôi khi nói về những ngày qua. Anh rất đúng khi giả dụ tôi sẽ tiêu tiền của mình như thế nào – một tý tiền, ít nhất tiền lẻ của tôi chắc chắn sẽ được dùng để bổ sung bộ sưu tập âm nhạc và sách của tôi.
Và phần lớn số gia sản của cô sẽ được trả định kỳ cho các tác giả hoặc người thừa kế của họ.
Không, Edward à, tôi phải chi tiêu cho món gì khác.
Thế thì, có lẽ cô sẽ dùng nó làm phần thưởng cho người đã viết bài bảo vệ hay nhất cho câu ngạn ngữ mà cô thích, tức là không ai được yêu hơn một lần trong đời – ý kiến kiên định của cô về điểm này, phải không?
Chắc hẳn rồi. Vào tuổi này của tôi, những tư tưởng đã được ổn định theo cách chấp nhận được. Bây giờ không có khả năng tôi thấy hoặc nghe điều gì khiến tôi có thể thay đổi các tư tưởng này.
Elinor nói:
Anh thấy không, Marianne vẫn trung kiên như từ trước đến giờ. Cô ấy sẽ không thay đổi gì cả.
Cô ấy chỉ trang nghiêm hơn một ít so với lúc trước.
Marianne nói:
Không, Edward à, anh không nên trách tôi. Chính anh không mấy hoạt náo.
Anh thở dài:
Tại sao cô nghĩ thế? Nhưng hoạt náo chưa bao giờ là một phần trong cá tính của tôi.
Elinor nói:
Tôi nghĩ đây cũng không phải là một phần trong cá tính của Marianne. Tôi khó có thể gọi Marianne là một cô gái sinh động; cô ấy rất nồng nhiệt, rất háo hức trong mọi việc cô làm – đôi lúc nói rất nhiều, luôn luôn sôi nổi – nhưng không hẳn cô ấy thường vui thật sự.
Anh đáp:
Tôi tin cô nói đúng, tuy thế tôi luôn xem cô ấy là một thiếu nữ sinh động.
Elinor nói:
Tôi thường tự xét thấy mình có khuyết điểm như thế, khi hoàn toàn hiểu lầm cá tính về phương diện này hoặc phương diện khác: tưởng tượng người ta là hoạt náo hơn hoặc trang nghiêm hơn, hoặc thông minh hay ngu xuẩn hơn so với thực chất của họ; và tôi không thể nói tại sao hoặc từ đâu có sự nhầm lẫn. Đôi lúc người ta bị dẫn dắt bởi những gì người ta tự nói ra, rất thường khi bởi điều người khác nói với họ, mà không chịu bỏ thời giờ để suy nghĩ và xét đoán.
Marianne nói:
Chị Elinor, nhưng em nghĩ được những người khác dẫn dắt hoàn toàn là điều phải. Em thấy những phán đoán gán cho chúng ta chỉ quỵ lụy theo phán đoán của mấy người láng giềng của ta. Em biết chắc đấy luôn là bộ khung phép tắc của chị.
Không, Marianne, không bao giờ. Khung phép tắc của chị không bao giờ nhắm đến chịu khuất phục về hiểu biết. Tất cả những gì chị đã cố gắng gây ảnh hưởng là về hành vi. Em không nên làm rối ý nghĩ của chị. Thú thật, chị thường mong em quan tâm đến những bằng hữu láng giềng của chúng ta hơn nữa; nhưng có khi nào chị khuyên em nên tiếp nhận cảm nghĩ của họ hoặc chiều theo suy xét của họ torng những sự việc nghiêm túc hay không?
Edward nói với Elinor:
Cô đã không thể thuyết phục em gái cô chấp nhận bộ khung phép tắc của cô. Cô không đạt được gì cả phải không?
Elinor gửi một ánh mắt đầy ẩn ý đến Mairanne:
Không được gì.
Anh đáp trả:
Suy xét của tôi hoàn toàn theo phía cô, nhưng tôi e cách tôi thực hiện có phần giống em gái cô hơn. Tôi không bao giờ muốn xúc phạm, nhưng tôi nhút nhát một cách xuẩn ngốc, tôi thường lộ vẻ lơ là trong khi tôi chỉ bị vụng về do thiên bẩm. Tôi thường nghĩ rằng bản chất tự nhiên của tôi là thích tầng lớp thấp; tôi không mấy thoải mái khi ở giữa những người lạ trong giai cấp quý phái.
Elinor nói:
Marianne không hề nhút nhát mà tha thứ cho sự thờ ơ của cô ấy.
Elinor đáp:
Cô ấy biết giá trị của mình quá rõ nên không quy lỗi một cách sai lạc. Tính nhút nhát chỉ là kết quả của mặc cảm tự ti theo cách này hay cách khác. Nếu tôi có thể tự thuyết phục rằng tư cách của mình hoàn toàn thoải mái và phong nhã, tôi sẽ không cảm thấy nhút nhát.
Marianne nói:
Nhưng anh cũng còn giữ kẽ, đấy lại là tệ hại hơn.
Edward ngạc nhiên:
Giữ kẽ! Tôi có giữ kẽ thật à, Marianne?
Vâng, rất giữ kẽ.
Anh đỏ mặt:
Tôi không hiểu cô. Giữ kẽ! – như thế nào, theo cách nào? Tôi phải nói gì với cô đây? Cô mong tôi phải làm thế nào?
Elinor tỏ lộ ngạc nhiên thấy anh xúc động; nhưng cố cười cợt cho qua, nói với anh:
Anh không biết cô ấy rõ để hiểu cô ấy có ý gì hay sao? Anh không biết bất kỳ ai không nói nhanh như cô ấy và không ngưỡng mộ cái mà cô ấy ngưỡng mộ đều bị cô gọi là giữ kẽ, hay sao?
Edward không trả lời. Anh trở lại nghiêm nghị và suy tư, ngồi một hồi lâu trong im lặng và thẫn thờ.
Khi bữa ăn tối đã xong và mọi người ngồi quanh lò sưởi, bà hỏi:
Edward à, bà Ferras hiện nghĩ về anh như thế nào? Anh vẫn còn là nhà hùng biện đại tài tuy anh không muốn thế?
Không. Tôi nghĩ giờ mẹ tôi phải chấp nhận là tôi không có biệt tài gì để trở thành con người của công chúng!
Nhưng làm thế nào để gầy dựng tiếng tăm của anh? Để được nổi tiếng, anh phải làm cả gia tộc anh hài lòng, và nếu không chịu bỏ chi phí, không thích gặp gỡ người lạ mặt, không hành nghề chuyên môn, không có gì đảm bảo cho cuộc sống, anh có thể thấy là cả vấn đề khó khăn.
Tôi không muốn thử. Tôi không kỳ vọng trở nên xuất chúng, và có mọi lý do để hy vọng không bao giờ. Cảm ơn Trời! Tôi không thể bị ép buộc để trở nên thiên tài và hùng biện.
Tôi biết rõ anh không có tham vọng. Mọi ước vọng của anh đều vừa phải.
Cũng vừa phải như phần lớn thiên hạ, tôi nghĩ thế. Cũng như bất kỳ ai khác, tôi muốn được hoàn toàn hạnh phúc; và cũng như ai khác đấy phải là theo ý của tôi. Trở nên vĩ đại sẽ không mang đến cho tôi hạnh phúc này.
Marianne kêu lên:
Điều lạ là nó có thể! Được giàu sang hoặc nổi tiếng thì liên quan gì đến hạnh phúc?
Elinor nói:
Nổi tiếng thì không, nhưng giàu sang thì liên quan rất nhiều.
Marianne nói:
Chị Elinor, xấu hổ quá! Tiền bạc chỉ đem lại hạnh phúc khi không có cái gì khác để tạo hạnh phúc. Ngoài tài năng, tiền bạc không tạo mãn nguyện thật sự, nếu chỉ có cái tôi.
Elinor mỉm cười:
Có lẽ chúng ta đi đến cùng một quan điểm. Tài năng của em và giàu sang của chị rất giống nhau. Nếu không có cả hai, như thế gian cho thấy, chúng ta sẽ thiếu thốn mọi thứ tiện nghi bên ngoài. Chỉ có điều là ý tưởng của em cao nhã hơn của chị. Này, tài năng của em là gì?
Khoảng một nghìn tám hoặc hai nghìn mỗi năm, không cao hơn thế.
Elinor cười:
Hai nghìn mỗi năm! Một là mức giàu sang của chị! Chị đã đoán được mức này sẽ cạn kiệt như thế nào.
Marianne nói:
Tuy thế, hai nghìn mỗi năm là thu nhập rất khiêm tốn. Một gia đình không thể sống khá nếu có ít hơn. Em tin rằng em không đòi hỏi quá mức. Một vài gia nhân, một cỗ xe, có thể là hai, và những người đi săn; không thể sống với ít hơn được.
Edward lặp lại:
Người đi săn! Nhưng tại sao cô phải có người đi săn? Không ai đi săn cả.
Marianne mặt ửng hồng:
Nhưng phần lớn người ta đi săn.
Marianne bật lên một ý nghĩ mới:
Em muốn có ai đấy cho mỗi người chúng ta cả gia sản lớn.
Elinor thốt lên:
Ồ, em yêu! Thế thì chị sẽ hạnh phúc biết bao! Chị tự hỏi sẽ làm gì với gia sản này!
Marianne ra vẻ như thể cô không nghi ngờ chuyện này.
Bà Daswood nói:
Tôi sẽ bị bối rối khi chi tiêu một gia sản lớn, nếu các con tôi đều giàu có mà không cần tôi trợ giúp.
Elinor nhận xét:
Mẹ nên bắt đầu nâng cấp ngôi nhà này, rồi các khó khăn của mẹ sẽ chóng qua.
Edward nói:
Với việc như thế, các đơn đặt hàng từ gia đình này gửi đến London sẽ tuyệt diệu biết bao! Đây sẽ là ngày hạnh phúc của cửa hàng sách, cửa hàng âm nhạc, nhà in. Cô Daswood, cô sẽ cho hoa hồng hậu hỉ cho mỗi tác phẩm gửi đến cô; còn đối với Marianne, tôi biết tâm hồn vĩ đại của cô ấy – âm nhạc ở London sẽ không có đủ để chiều lòng cô ấy. Còn nói về sách! Thomson, Cowper, Scott – cô ấy sẽ mua và mua thêm những tác phẩm: tôi tin cô ấy sẽ mua hết những bản in để không cho rơi vào tay không xứng đáng, cô sẽ mua hết những tựa sách hướng dẫn cho cô cách chiêm ngưỡng một cây khô. Có phải thế không, hở Marianne? Xin thứ lỗi, nếu tôi quá sỗ sàng. Nhưng tôi sẵn lòng muốn chứng tỏ cho cô thấy tôi đã không quên các tranh cãi của chúng ta.
Edward, tôi thích được nhắc về quá khứ – dù u uẩn hoặc hoạt náo, tôi muốn nhớ lại – và anh sẽ chẳng bao giờ xúc phạm tôi khi nói về những ngày qua. Anh rất đúng khi giả dụ tôi sẽ tiêu tiền của mình như thế nào – một tý tiền, ít nhất tiền lẻ của tôi chắc chắn sẽ được dùng để bổ sung bộ sưu tập âm nhạc và sách của tôi.
Và phần lớn số gia sản của cô sẽ được trả định kỳ cho các tác giả hoặc người thừa kế của họ.
Không, Edward à, tôi phải chi tiêu cho món gì khác.
Thế thì, có lẽ cô sẽ dùng nó làm phần thưởng cho người đã viết bài bảo vệ hay nhất cho câu ngạn ngữ mà cô thích, tức là không ai được yêu hơn một lần trong đời – ý kiến kiên định của cô về điểm này, phải không?
Chắc hẳn rồi. Vào tuổi này của tôi, những tư tưởng đã được ổn định theo cách chấp nhận được. Bây giờ không có khả năng tôi thấy hoặc nghe điều gì khiến tôi có thể thay đổi các tư tưởng này.
Elinor nói:
Anh thấy không, Marianne vẫn trung kiên như từ trước đến giờ. Cô ấy sẽ không thay đổi gì cả.
Cô ấy chỉ trang nghiêm hơn một ít so với lúc trước.
Marianne nói:
Không, Edward à, anh không nên trách tôi. Chính anh không mấy hoạt náo.
Anh thở dài:
Tại sao cô nghĩ thế? Nhưng hoạt náo chưa bao giờ là một phần trong cá tính của tôi.
Elinor nói:
Tôi nghĩ đây cũng không phải là một phần trong cá tính của Marianne. Tôi khó có thể gọi Marianne là một cô gái sinh động; cô ấy rất nồng nhiệt, rất háo hức trong mọi việc cô làm – đôi lúc nói rất nhiều, luôn luôn sôi nổi – nhưng không hẳn cô ấy thường vui thật sự.
Anh đáp:
Tôi tin cô nói đúng, tuy thế tôi luôn xem cô ấy là một thiếu nữ sinh động.
Elinor nói:
Tôi thường tự xét thấy mình có khuyết điểm như thế, khi hoàn toàn hiểu lầm cá tính về phương diện này hoặc phương diện khác: tưởng tượng người ta là hoạt náo hơn hoặc trang nghiêm hơn, hoặc thông minh hay ngu xuẩn hơn so với thực chất của họ; và tôi không thể nói tại sao hoặc từ đâu có sự nhầm lẫn. Đôi lúc người ta bị dẫn dắt bởi những gì người ta tự nói ra, rất thường khi bởi điều người khác nói với họ, mà không chịu bỏ thời giờ để suy nghĩ và xét đoán.
Marianne nói:
Chị Elinor, nhưng em nghĩ được những người khác dẫn dắt hoàn toàn là điều phải. Em thấy những phán đoán gán cho chúng ta chỉ quỵ lụy theo phán đoán của mấy người láng giềng của ta. Em biết chắc đấy luôn là bộ khung phép tắc của chị.
Không, Marianne, không bao giờ. Khung phép tắc của chị không bao giờ nhắm đến chịu khuất phục về hiểu biết. Tất cả những gì chị đã cố gắng gây ảnh hưởng là về hành vi. Em không nên làm rối ý nghĩ của chị. Thú thật, chị thường mong em quan tâm đến những bằng hữu láng giềng của chúng ta hơn nữa; nhưng có khi nào chị khuyên em nên tiếp nhận cảm nghĩ của họ hoặc chiều theo suy xét của họ torng những sự việc nghiêm túc hay không?
Edward nói với Elinor:
Cô đã không thể thuyết phục em gái cô chấp nhận bộ khung phép tắc của cô. Cô không đạt được gì cả phải không?
Elinor gửi một ánh mắt đầy ẩn ý đến Mairanne:
Không được gì.
Anh đáp trả:
Suy xét của tôi hoàn toàn theo phía cô, nhưng tôi e cách tôi thực hiện có phần giống em gái cô hơn. Tôi không bao giờ muốn xúc phạm, nhưng tôi nhút nhát một cách xuẩn ngốc, tôi thường lộ vẻ lơ là trong khi tôi chỉ bị vụng về do thiên bẩm. Tôi thường nghĩ rằng bản chất tự nhiên của tôi là thích tầng lớp thấp; tôi không mấy thoải mái khi ở giữa những người lạ trong giai cấp quý phái.
Elinor nói:
Marianne không hề nhút nhát mà tha thứ cho sự thờ ơ của cô ấy.
Elinor đáp:
Cô ấy biết giá trị của mình quá rõ nên không quy lỗi một cách sai lạc. Tính nhút nhát chỉ là kết quả của mặc cảm tự ti theo cách này hay cách khác. Nếu tôi có thể tự thuyết phục rằng tư cách của mình hoàn toàn thoải mái và phong nhã, tôi sẽ không cảm thấy nhút nhát.
Marianne nói:
Nhưng anh cũng còn giữ kẽ, đấy lại là tệ hại hơn.
Edward ngạc nhiên:
Giữ kẽ! Tôi có giữ kẽ thật à, Marianne?
Vâng, rất giữ kẽ.
Anh đỏ mặt:
Tôi không hiểu cô. Giữ kẽ! – như thế nào, theo cách nào? Tôi phải nói gì với cô đây? Cô mong tôi phải làm thế nào?
Elinor tỏ lộ ngạc nhiên thấy anh xúc động; nhưng cố cười cợt cho qua, nói với anh:
Anh không biết cô ấy rõ để hiểu cô ấy có ý gì hay sao? Anh không biết bất kỳ ai không nói nhanh như cô ấy và không ngưỡng mộ cái mà cô ấy ngưỡng mộ đều bị cô gọi là giữ kẽ, hay sao?
Edward không trả lời. Anh trở lại nghiêm nghị và suy tư, ngồi một hồi lâu trong im lặng và thẫn thờ.
Trải nghiệm đọc truyện tuyệt vời trên ứng dụng TYT
