Kể từ thời Nerô, những buổi biểu diễn đêm, cả ở hý trường cũng như nhà hát, mới đi dần vào phong tục, chứ trước kia chúng rất hiếm hoi và chỉ được tổ chức như những ngoại lệ. Đám cận thần thì thích các buổi biểu diễn ban đêm, vì thường thường sau đó lại có những bữa tiệc và cuộc rượu say sưa kéo dài đến tận sáng. Mặc dù dân chúng đã quá bão hòa với chuyện đổ máu, những khi loan truyền tin là hội thi đã đến lúc chót và những người Thiên Chúa giáo cuối cùng sẽ được chết trong buổi diễn đêm, thì những đám đông hàng bao người liền kéo nhau tới nhà hát. Đám cận thần đủ mặt không thiếu một ai vì tất cả đều hiểu rằng đây sẽ không phải là một biểu biểu diễn bình thường và hoàng đế đã nhất quyết sẽ bày cho mình một cảnh bi kịch từ nỗi đau của Vinixius. Tygelinux giữ bí mật về loại khổ hình sẽ dành cho vị hôn thê của chàng hộ dân quan trẻ tuổi, nhưng chính điều đó chỉ càng làm tăng thêm sự háo hức chung mà thôi. Những người trước kia từng được gặp Ligia ở nhà ông bà Plauxius giờ đây kể lại những điều huyền thoại về sắc đẹp của nàng. Những người khác quan tâm trước nhất đến câu hỏi: Liệu hôm nay có thực họ sẽ được trông thấy nàng trên võ đài không, vì nhiều người trong bọn họ được nghe câu hoàng đế trả lời ông Petronius ở nhà chàng Nevra đã giải thích nó theo hai cách khác nhau. Một số người cho rằng hoàng đế sẽ trả hoặc thậm chí đã trả nàng trinh nữ cho Vinixius, người ta nhắc lại cho nhau rằng nàng là một con tin, hơn nữa luật các dân tộc không cho phép trừng phạt nàng.

Nỗi phấp phỏng, sự chờ đợi và háo hức chế ngự tất cả người xem. Hoàng đế đến sớm hơn thường lệ và cùng với ngài đến, người ta bắt đầu thì thầm với nhau rằng nhất định sẽ diễn ra một điều gì khác thường, vì ngoài Tygelinux và Vatynius, hoàng đế còn có Kasius tùy tùng, đó là một viên Xenturion có thân hình khổng lồ và sức lực khổng lồ mà hoàng đế chỉ đem theo những khi cần một vệ sĩ bên mình, như những khi ngài muốn tiến hành những chuyến vi hành ban đêm ở khu Xubura, nơi ngài thường diễn trò chơi được gọi là Sagatio, tức là trò tung những người phụ nữ bắt được trên đường lên không trong những chiếc áo choàng binh sĩ. Người ta cũng nhận ra rằng, ngay trong nhà hát cũng đã bố trí những biện pháp đề phòng. Bọn lính cấm vệ canh gác được tăng thêm, còn chỉ huy chúng không phải là một viên Xenturion, mà chính là hộ dân quan Xubrius Flavius nổi tiếng xưa nay vì gắn bó một cách mù quáng với Nerô. Khi ấy, người ta hiểu rằng, bằng mọi cách hoàng đế muốn được bảo hiếm chống lại sự bùng nổ cơn tuyệt vọng của Vinixius và thế là sự háo hức càng tăng thêm.

Mọi cái nhìn đều chăm chú hướng về chỗ chàng hôn phu bất hạnh đang ngồi. Chàng nhợt nhạt vô cùng, trán đọng những giọt mồ hôi và giống như những người xem khác, chàng cũng phấp phỏng, những lo lắng đến tận đáy lòng. Bản thân ông Petronius cũng không biết chính xác điều gì sẽ xảy ra, nên khi từ nhà Nerva quay về, ông không nói gì mà chỉ hỏi chàng có sẵn sàng chịu đựng mọi thứ hay chưa và sau đó, hỏi chàng có đến dự buổi diễn không. Vinixius chỉ trả lời cả hai câu hỏi bằng lời đáp: "Có". Nhưng thực ra khi ấy chàng bị kiến bò khắp người, bởi chàng đoán được rằng không phải vô cớ mà ông Petronius lại hỏi thế. Suốt thời gian gần đây, bản thân chàng cũng sống như chỉ bằng nửa cuộc đời, bản thân chàng cũng đã chìm vào cái chết và đã cam chịu với cái chết của Ligia, vì đối với họ, cái chết vừa là sự giải thoát vừa là lễ cưới, song lúc này đây, chàng hiểu rằng nghĩ trước về giây phút cuối cùng như một sự yên tĩnh thiếp đi là một chuyện, còn đi để tận mắt nhìn những nỗi cực hình của sinh linh thân yêu hơn cả cuộc đời mình lại là chuyện khác. Tất thảy những nỗi đau đớn mà chàng trải qua từ trước tới nay đều lên tiếng trong lòng chàng một lần nữa. Nỗi tuyệt vọng đã yên đi rồi nay lại gào thét trong lòng chàng và hệt như ngày xưa, chàng lại muốn cứu Ligia bằng mọi giá. Ngay từ sáng sớm, chàng đã muốn lọt vào hầm giam người để biết có Ligia trong ấy hay chăng, nhưng bọn lính cấm vệ canh gác tất cả mọi lối vào và người ra những mệnh lệnh nghiêm khắc đến nỗi binh lính - ngay cả những người quen biết - cũng không dám nhượng bộ chàng. Dù chàng đã dùng đến cả vàng lẫn những lời cầu khẩn. Vinixius tưởng như sự phấp phỏng hồi hộp này sẽ giết chàng chết trước khi chàng trông thấy cảnh diễn. Đâu đó trong chốn sâu thẳm của trái tim chàng vẫn trăn trở nỗi hy vọng rằng có thể Ligia không có mặt trong nhà hát và tất thẩy những mối lo âu kia chỉ là vớ vẩn. Chốc chốc chàng lại gắng hết sức bám víu vào niềm hy vọng này. Chàng thầm nhủ rằng: Đức Chúa Crixtux rất có thể đã cứu nàng thoát khỏi nàh ngục, nhưng dù sao cũng không thể cho phép nàng phải chịu nhục hình trong hý trường. Trước đây chàng buông thả mọi việc theo ý Chúa, giờ đây, khi bị xua đuổi khỏi cửa phòng giam, phải quay trở về chỗ ngồi của mình trong nhà hát, khi mà qua những cái nhìn tò mò của mọi người đang hướng về phía chàng, chàng nhận ra rằng những điều dự cảm kinh khủng nhất có thể sẽ thành sự thật, chàng lại bắt đầu thầm cầu khẩn Người trong lòng với một nỗi nhiệt thành gần như đe dọa, xin Người hãy cứu lấy nàng. "Chúa có thể cứu nàng cơ mà!" - Chàng lặp lại, tay xiết chặt một cách đau đớn. "Chúa có thể:". Trước kia chàng không hề nghĩ rằng giây phút ấy trở thành sự thật, nó sẽ kinh khủng đến thế. Giờ đây, không còn hiểu nổi những gì đang xẩy đến với mình, nhưng chàng vẫn có cảm giác rằng, nếu phải trông thấy những cực hình của Ligia, lòng kính yêu của chàng có thể sẽ biến thành lòng căm thù, lòng tin của chàng có thể sẽ thành nỗi tuyệt vọng. Đồng thời chàng lại sợ hãi trước cảm giác ấy, bởi chàng sợ sẽ xúc phạm đến Chúa Crixtux, người mà chàng đang khẩn cầu tình thương và một điều kỳ diệu. Chàng không còn dám cầu xin cuộc sống của nàng, mà chỉ muốn nàng được chết trước khi chúng mang nàng ra đấu trường và từ vực thẳm không cùng của nỗi đau; chàng thầm nhắc đi nhắc lại trong lòng: "Dù sao xin Chúa cũng chớ từ chối tôi điều ấy, tôi sẽ yêu kính Chúa hơn đã kính yêu Người từ trước đến nay". Cuối cùng những ý nghĩ của chàng hỗn loạn như những làn sóng bị một cơn gió lốc đuổi xua. Thức đậy trong lòng chàng sự thèm khát được trả thù và đòi máu. Chẳng những muốn lao vào Nerô và bóp cổ hắn trước mặt tất cả những người xem, song đồng thời chàng lại cảm thấy khát vọng kia xúc phạm Đức Chúa Crixtux và vi phạm những điều răn của Chúa. Chốc chốc, lướt qua đầu chàng những ánh chớp của niềm hy vọng, rằng tất thẩy những gì đang khiến cho tâm hồn chàng run rẩy sẽ bị một bàn tay toàn năng và nhân ái lật ngược lại, song những ánh chớp ấy lại tắt ngấm ngay lập tức trong một nôi tiếc hận vô bờ, rằng chính Đức Crixtux - Người mà chỉ cần dùng một lời thôi cũng có thể phá tan tành hý trường này và cứu thoát Ligia - Đã bỏ mặc nàng, dù chàng đã từng tin tưởng và kính yêu Người với tất cả sức mạnh của trái tim trong sạch của mình. Và chàng nghĩ tiếp rằng nàng đang nằm trong cái hố giam tăm tối kia, yếu ớt, không chút vũ khí tự vệ, bị bỏ mặc cho bọn cai gục đã thú hóa, rất có thể nàng đang trút hơi thở cuối cùng, trong lúc ấy chàng phải chờ đợi một cách bất lực trong cái nhà hát khủng khiếp này, không hiểu bọn chúng đã nghĩ ra cho nàng nỗi khổ hình nào mà lát nữa chàng mới được trông thấy. Rốt cuộc, giống như một người đang rơi vào vực thẳm cố bám víu lấy tất thẩy những gì mọc quanh miệng vực, chàng cũng cô sức níu chặt ý nghĩ rằng chỉ duy nhất lòng tin mới cứu nổi nàng. Và thực ra cũng chỉ còn có cách ấy thôi! Chính ông Piotr chẳng đã từng nói rằng lòng tin có thể lay chuyển cả trái đất đó sao!

Do vậy chàng cố gắng tập trung tư tưởng, bóp chết trong lòng nỗi ngờ vực, toàn bộ con người mình được chàng gói trọn trong một lời thôi: "Tôi tin!" và chàng chờ phép mầu nhiệm.

Nhưng cũng giống như dây đàn căng quá phải đứt, sự nỗ lực đã khiến chàng kiệt sức. Màu trắng nhợt nhạt của xác chết bao phủ mặt chàng, cơ thể chàng cứng đờ ra. Chàng chợt nghĩ rằng lời cầu khẩn của chàng đã được nghe thấu, bởi chàng đang được chết. Chàng ngỡ như Ligia đã chết rồi và bằng cách ấy. Chúa Crixtux đã mang họ đến cùng nha. Võ đài, những tà áo toga màu trắng của những người xem đông không kể xiết, ánh sáng của hàng ngàn ngọn đèn và bó đuốc, tất thẩy đều biến khỏi mắt chàng.

Nhưng sự kiệt sức ấy không kéo dài lâu. Lát sau chàng tỉnh dậy, hay nói đúng hơn, tiếng dẫm chân vì sốt ruột của khán giả đã đánh thức chàng.

- Anh ốm mất rồi - Ông Petronius bảo chàng - Hãy bảo chúng nó khiêng anh về nhà đi thôi!

Và không cần để ý hoàng đế sẽ nói gì về việc ấy, ông đứng dậy cho Vinixius tựa vai và bước ra cùng chàng. Trái tim ông tràn ngập tình thương xót, hơn nữa điều khiến ông không sao chịu nổi là hoàng đế nhìn chằm chằm qua viên bích ngọc vào Vinixius, khoái chí theo dõi nối đớn đau của chàng, có thể là để sau này sẽ mô tả lại trong những khổ thơ thống thiết được công chúng hoan hô.

Vinixius lắc đầu. Chàng có thể chết ngay tại nhà hát này, nhưng chàng không thể bỏ nó mà đi. Vả chăng buổi biểu diễn cũng chỉ còn vài phút nữa sẽ bắt đầu.

Chính vào lúc ấy, viên đô trưởng ném mạnh chiếc khăn đỏ xuống trước mặt, thấy hiệu lệnh đó, chiếc then cửa đối diện với bục ngồi của hoàng đế rít lên ken két và bác Urxux từ một vực thẳm tối tăm bước ra đấu trường được chiếu sáng rực.

Người khổng lồ hấp háy mắt, chắc hẳn bác bị chói bởi ánh sáng của đấu trường, rồi bác bước tới chính giữa, nhìn khắp bốn chung quanh dường như muốn tìm hiểu xem mình sẽ phải đương đầu với thứ gì. Tất cả các vị cận thần và phần lớn khán giả đều biết rằng chính con người này đã bóp chết Kroton, nên trông thấy bác, tiếng xì xào lan khắp các hàng ghế. Ở Roma không thiếu chi những võ sĩ to lớn vượt xa kích thước bình thường của con người, nhưng mắt dân Quiryt chưa từng được trông thấy một cơ thể lực lưỡng nhường kia! Bên cạnh người đàn ông Ligi này, Kasius đứng trên bục phía sau lưng hoàng đế có vẻ như một người nhỏ bé. Các vị nguyên lão, các ni cô đồng trinh, hoàng đế, đám cận thần và dân chúng đều ngắm con người này với sự thán phục của những kẻ sành sỏi và những người hâm mộ, họ ngắm hai cái đùi khổng lồ to như thân cây, ngắm lồng ngực tựa như của chàng Herkulex. Tiếng trầm trồ mỗi lúc một lớn. Đối với những đám người này, hình như không thể có khoái lạc nào lớn hơn là được nhìn những bắp thịt kia trong cuộc đấu, trong trò chơi, trong sự đọ sức. Tiếng xì xào biến thành những tiếng kêu và những câu hỏi nóng nẩy, xem bộ lạc đã sản sinh ra những người khổng lồ nhường kia sinh sống tại đâu, còn bác, đứng giữa nhà hắt, trần truồng, giống như một pho tượng khổng lồ bằng đá hơn giống người, với nét mặt của một người dân man dã vừa căng thẳng vừa đượm buồn và khi nhìn thấy cái đấu trường trống rỗng, bác đưa cặp mắt xanh thẳm như trẻ con của mình, lúc nhìn người xem, lúc nhìn hoàng đế, lúc lại nhìn song sắt của các hầm giam, nơi mà bác chờ đợi sẽ xuất hiện những tên đao phủ.

Lúc bước ra đấu trường, trái tim chất phác của bác vẫn hãy còn rung lên lần cuối bởi nỗi hy vọng sẽ có cây thập tự đang chờ bác, nhưng khi không nhìn thấy cây thập tự, không nhìn thấy cái hố đào sẵn, bác nghĩ rằng mình hẳn là không xứng với cái ân huệ kia và bác sẽ phải chết một cách khác, chắn hẳn là chết bởi dã thú. Không có vũ khí trong tay, bác quyết định sẽ chịu chết cho xứng với một tín đồ của con chiên, bình thản và nhẫn nại. Lúc này bác còn muốn được cầu nguyện Đấng Cứu Thế, nên bác bèn quỳ xuống đấu trường, vòng tay và ngước mắt nhìn lên các vì sao đang nhấp nháy qua lỗ thông thiên của hý trường.

Dáng điệu ấy không vừa mắt người xem. Người ta xem đã quá no mắt những tín đồ Thiên Chúa chết như những con cừu rồi. Người ta hiểu rằng, nếu người khổng lồ kia không muốn tự vệ, thì chẳng còn cảnh tượng gì hay ho nữa cả. Đây đó vang lên tiếng xuỵt. Một số người bắt đầu gọi đám đốc chiến, bọn này có nhiệm vụ đánh đòn những đấu sĩ không chịu chiến đấu. Tuy nhiên một lúc sau tất cả lại ắng đi vì chưa biết điều gì đang chờ người khổng lồ và liệu bác ta có muốn chiến đấu chăng, một khi phải đương đầu với cái chết.

Quả thực, người ta chẳng phải chờ lâu. Đột nhiên tiếng kèn đồng váng óc vang lên và cùng với hiệu lệnh ấy, cánh cửa có song sắt đối diện với bục ngồi của hoàng đế mở ra và trong tiếng hò reo của bọn canh thú, một con bò rừng xứ Germania lao ra đấu trường, mang trên đầu một thân hình phụ nữ trần truồng.

- Ligia! Ligia! - Vinixius thét lên.

Rồi chàng đưa cả hai bàn tay tóm chặt lấy tóc quanh thái dương, người cuộn gập lại, giống như một kẻ chợt cảm thấy mũi giáo đâm trúng vào mình và chàng lặp đi lặp lại mãi bằng một giọng khàn đặc không còn giống tiếng người nữa:

- Con tin! Con tin!...Hỡi Đức Chúa Crixtux! Phép mầu!...

Thậm chí chàng không nhận thấy rằng đúng vào lúc ấy ông Petronius dùng tà áo toga phủ lấy đầu chàng. Chàng ngỡ như cái chết hay nỗi đau đớn đã che lấy mắt chàng. Chàng không nhìn, không thấy gì hết. Chàng chỉ cảm thấy một cảm giác trống rỗng đến kinh hoàng. Đầu óc chàng không còn một ý nghĩ nào nữa, chỉ có môi chàng cứ lặp đi lặp lại như hóa dại:

- Con tin! Con tin! Con tin! Con vẫn tin!....

Nhà hát câm lặng. Đám cận thần đứng bật hết cả dậy, vì trên đấu trường xẩy ra một chuyện phi thường. Bác đàn ông người Ligia vừa nhẫn nhục và sẵn sàng chờ chết kia, khi trông thấy công chúa của bác trên cặp sừng con thú dữ, bật ngay dậy như phải bỏng và cắm đầu chạy tắt ngang đón đầu con vật đang nổi cơn điên.

Tất cả các lồng ngực đều bật ra một tiếng kêu kinh ngạc, rồi sau đó im phăng phắc. Trong khi ấy, chỉ trong nháy mắt, người đàn ông Ligia đã xông vào tóm chặt đôi sừng con bò tót đang lồng lên.

- Nhìn kìa! - Ông Petronius kêu lên, giật phăng tà áo toga ra khỏi đầu Vinixius.

Chàng chồm dậy, ngả về sau khuôn mặt nhợt nhạt như màu vải mộc của mình và nhìn lên đầu trường với một cái nhìn như bằng thủy tinh không hồn.

Tất cả các lồng ngực ngừng thở. Trong nhà hát có thể nghe cả tiếng một con ruồi bay ngang qua. Người ta không còn tin vào mắt mình nữa. Roma mặc Roma, chứ chưa bao giờ người ta trông thấy cảnh tượng giống thế này.

Người đàn ông Ligi vẫn ghì chặt lấy sừng con vật. Chân bác ngập trong cát đến trên mắt cá, lưng bác gồng lên như một dây cung đã căng hết mức, đầu bác chìm giữa hai ụ vai, những bắp thịt nổi cuồn cuộn trên hai cánh tay đến mức làn da như sắp bị toạc ra dưới sức căng của chúng, song bác đã ghìm được con bò tót đứng im một chỗ. Cả người lẫn vật đều đứng im bất động, khiến những người đang nhìn ngỡ như họ đang trông thấy một bức tranh diễn tả chiến công của dũng sĩ Herkulex hay chàng Tezeux, hoặc một nhóm tạc tượng bằng đá. Nhưng trong thế đứng yên ấy có thể thấy rõ sự căng thẳng đến kinh khủng của hai sức mạnh ấy đang chọi nhau. Con bò tót, cũng giống như người, chân ngập sâu vào cát, thân mình đầy lông lá bờm xờm màu tối sẫm của nó co cuộn lại trông giống như một quả cầu khổng lồ. Kẻ nào sẽ kiệt sức trước đây, kẻ nào sẽ gục ngã trước đây - đó là câu hỏi mà vào giây phút này đối với những khán giả say mê những trận đấu kia còn quan trọng hơn chính số phận của họ, quan trọng hơn toàn bộ La Mã cùng sự thống trị của nó đối với toàn thế giới. Người đàn ông Ligi kia đối với họ giờ đây là một vị nửa thần thánh đáng thờ kính và tạc tượng. Chính hoàng đế cũng đứng dậy. Khi nghe kể về sức lực của con người này, ngài cùng với Tygelinux đã cố sắp đặt cảnh chiến đấu kia và giễu cợt bảo nhau: "Hãy để cho kẻ đã giết chết Kronton chiến thắng con bò tót mà chúng ta đã chọn cho hắn". Giờ đây cả hai bàng hoàng nhìn bức tranh đang bày ra trước mắt, dường như không thể tin được rằng đó lại là sự thật. Trong nhà hát có thể thấy những người giơ cả hai tay lên trời rồi cứ để nguyên trong tư thế ấy. Mồ hôi ướt đẫm trên vừng trán những người khác, dường như chính họ đang ghìm nhau với con vật. Cả hý trường chỉ còn nghe tiếng réo phù phù của ngọn lửa trong các đèn thắp sáng và tiếng xào xạc khe khẽ của những tro than rơi từ những bó đuốc. Tiếng nói chết lặng trên môi khán giả, trái tim họ đập trong ngực như muốn phá bung nó ra. Tất thẩy mọi người ngỡ rằng cuộc chiến đấu này kéo dài hàng thế kỷ.

Còn người và vật cứ đứng như thế trong một sự gắng sức kinh khủng, dường như cả hai đều bị chôn chặt vào đất vậy.

Đột nhiên một tiếng trống trầm đục tự như tiếng rên rỉ bật lên từ đấu trường, tiếp theo là một tiếng kêu bật ra từ tất cả mọi lồng ngực, rồi im lặng hoàn toàn. Người ta ngỡ như đang nằm mơ, vì kia cái đầu quái đản của con bò tót bắt đầu xoay dần đi trong hai cánh tay thép của người dân man dã.

Cả mặt, cả cái cổ và đôi vai của người đàn ông Ligi đỏ tía như màu lụa tím, lưng bác cong cồng lại hơn nữa. Rõ ràng bác đang thu nốt chút sức cuối cùng trong cái sức mạnh siêu nhiên của mình, nhưng sức lực ấy chẳng còn kéo dài được bao lâu nữa.

Tiếng rống của con bò tót mỗi lúc một trầm đục hơn, khàn khàn hơn và đau đớn hơn, hòa với tiếng thở như rít lên của lồng ngực người khổng lồ. Đầu con vật mỗi lúc một thêm vặn đi, từ mồm nó thè ra chiếc lưỡi dài đầy bọt.

Một lúc sau, vọng tới tai những khán giả ngồi gần như có tiếng xương bị bẻ gẫy, rồi con vật đổ lăn ra đất với cái cổ bị vặn gẫy.

Khi ấy, người khổng lồ trong nháy mắt tháo sợi dây thừng ra khỏi đôi sừng của nó và đỡ lấy nàng trinh nữ trên tay, bác bắt đầu thở dốc.

Mặt bác tái nhợt, tóc dính bết mồ hôi, cổ và vai ướt rượt như bị té nước. Bác đứng một lúc như nửa tỉnh nửa mê rồi sau đó ngước mắt lên nhìn công chúng.

Nhà hát như hóa điên.

Những bức tường của tòa nhà bắt đầu rung lên bởi tiếng gào thét của hàng vài chục nghìn người xem. Từ khi bắt đầu các cuộc thi đấu, người ta chưa từng thấy nhiệt tình như thế bao giờ. Những người ngồi ở các hàng ghế trên rời bỏ ghế của mình để len xuống dưới, chen chúc nhau ở những lối đi giữa các ghế ngồi để được ngắm gần hơn nữa chàng lực sĩ. Khắp nơi rền vang những giọng nói say sưa, bưởng bỉnh đòi tha cho bác, những tiếng nói này nhanh chóng chuyển thành một tiếng kêu đồng thanh. Người khổng lồ ấy đã trở thành một kẻ thân yêu và là nhân vật số một của Roma đối với đám dân chúng vốn chuộng sức mạnh cơ bắp kia.

Bác cũng hiểu được rằng đám đông đang đòi người ta tha chết và trả lại tự do cho bác, nhưng rõ ràng bác không chỉ lo cho bản thân mình. Bác nhìn quanh một lúc, rồi tiến lại gần bục hoàng đế ngồi và vừa lắc lư thân thể cô gái trên đôi cánh tay vươn ra, bác vừa ngước mắt đầy những lời cầu khẩn van lơn, dường như bác muốn nói:

- Xin các người hãy rủ lòng thương nàng với! Xin hãy cứu lấy nàng! Tôi làm điều ấy chính vì nàng!

Khản giả hiểu rất rõ điều bác yêu cầu. Cảnh tượng cô gái đang ngất trông như một đứa trẻ con bên cạnh thân hình lực lường của người đàn ông Ligi đã khiến cho đám đông xúc động, ngay cả các vị hiệp sĩ và nguyên lão. Thân hình nhỏ bé của nàng, trắng như một dải lụa, sự ngất xỉu của nàng, nỗi nguy hiểm kinh khủng mà bác khổng lồ kia vừa cứu nàng thoát khỏi và cuối cùng là sắc đẹp của nàng cùng sự gắn bó của bác đã rung động những trái tim. Một số người nghĩ rằng đó là người cha đang cầu xin lòng thương xót cho con mình. Tình thương bỗng bùng lên như ngọn lửa. Người ta đã quá chán ngán máu, chết chóc và những cực hình. Những tiếng nói nghẹn ngào nước mắt bắt đầu kêu lên xin tha cho cả hai người.

Trong khi ấy bác Urxux đi vòng quanh đấu trường và vừa đu đưa cô gái trên đôi cánh tay, bác cầu khẩn mạng sống cho cô gái bằng cử chỉ và ánh mắt. Vinixius đột ngột bật lên khỏi chỗ ngồi, nhảy vọt qua hàng rào ngăn cách những chỗ ngồi đầu tiên với đấu trường, chạy đến bên Ligia và dùng manh áo toga che cho tấm thân lõa lồ của nàng.

Rồi chàng xé toạc chiếc áo tunica trên ngực, phô ra các vết sẹo còn lưu lại sau những vết thương mà chàng đã chịu đựng trong cuộc chiến tranh Acmenia và chàng chìa hai tay cho dân chúng.

Khi ấy nỗi nhiệt tính của đám đông vượt hết mọi khuôn khổ mà người ta thường gặp trong các nhà hát. Đám tiện dân bắt đầu dẫm chân và hú lên. Những tiếng đòi tha biến thành lời đe dọa. Dân chúng đã ủng hộ không chỉ người lực sĩ mà đứng ra bảo vệ cả nàng trinh nữ, chàng chiến sĩ và tình yêu của họ. Hàng nghìn khán giả quay về phía hoàng đế với những ánh giận dữ lóe lên trong mắt và những cái nắm tay xiết chặt. Hoàng đế vẫn do dự và lần chần. Thực ra, ngài không căm ghét gì Vinixius và cũng chẳng lợi lộc gì trong cái chết của Ligia, nhưng ngài muốn được trông thấy thi thể cô gái bị đôi sừng của con bò tót xuyên thủng qua, hay bị xé nát bởi nanh vuốt của thú dữ. Cá tính dã man, cùng trí tưởng tượng đồi bại và những nỗi khát khao đồi bại của ngài tìm được một nỗi khoái lạc nào đó trong những cảnh tượng như thế. Nghĩ thế, cơn giận chợt hiện ra trên bộ mặt đã phát phì của ngài. Lòng tự ái không cho phép chiều theo ý muốn của công chúng, đồng thơi do tính hèn nhát bẩm sinh ngài cũng không dám cưỡng lại ý muốn ấy.

Cho nên ngài bắt đầu đưa mắt nhìn xem chí ít trong đám cận thần có thấy một ngón tay nào quay ngược xuống đất ra dấu chết chóc hay chăng. Nhưng ông Petronius giữ bàn tay hướng lên trên, hơn nữa ông nhìn thẳng vào mặt ngài như thách thức. Vextynux mê tín nhưng lại ngả theo những nhiệt tình, kẻ sợ ma quỷ nhưng lại không sợ con người, cũng đang ra hiệu tha thứ. Nguyên lão nghị viên Vinixius cũng thế, chàng Nerva cũng thế, Tulius Xexenio cũng thế, vị thủ lĩnh tuổi tác và lừng danh Oxtorius Xkapula cũng thế, cùng thế cả Kryxpinux, cả Minuxius Termux, cả Ponxius Telezynux và cả Trazeas người nghiêm trang nhất và được dân chúng thành kính cũng thế. Nhìn cảnh ấy, hoàng đế bỏ viên bích ngọc ra khỏi mắt với vẻ khinh mạn và bị xúc phạm, còn Tygelinux, kẻ chỉ muốn chơi khăm vì căm ghét ông Petronius, cúi xuống và nói:

- Tâu thánh thượng, xin người chớ lùi bước, chúng ta còn có quân cấm vệ kia mà!

Nerô bèn quay về phía Xubrius Flavius, viên chỉ huy cấm binh, người vốn hà khắc và trung thành với ngài hết lòng, và ngài trông thấy một chuyện lạ lùng. Nét mặt của viên hộ dân quan tuổi tác trông dữ tợn, nhưng lại chan chứa nước mắt và bàn tay ông giơ lên trời ra dấu tha thứ.

Trong khi đó những đám đông bắt đầu nổi cáu. Bụi bốc lên mù mịt dưới những gót chân đang dẫm mạnh, che mờ cả nhà hát. Giữa những tiếng kêu, vang lên giọng thét: "Ahenobarbux! Thằng giết mẹ! Kẻ đốt nhà!".

Nerô hoảng hồn. Trong hý trường dân chúng là người chủ toàn quyền. Những vị hoàng đế tiền nhiệm, đặc biệt là Kaligula, thỉnh thoảng cũng tự cho phép mình đi ngược lại ý muốn của dân chúng, nhưng điều ấy bao giờ cũng gây nên bạo động, thậm chí dẫn tới đổ máu. Song Nerô đang ở trong một tình thế khác hẳn. Trước hết, vốn là một diễn viên và ca sĩ, ngài cần được lòng dân chúng, thứ hai, ngài muốn dân chúng đứng về phía ngài chống lại nguyên lão viện và giới quý tộc, và sau nữa, sau vụ đốt cháy thành Roma, ngài đang cố tìm mọi cách để thu phục lòng dân và hướng cơn giận của dân chống lại tín đồ Thiên Chúa giáo. Rốt cuộc, ngài hiểu rằng cưỡng lại lâu hơn nữa có thể sẽ nguy hiểm. Cuộc bạo động khởi đầu trong hý trường có thể lẩn toàn thành phố và kéo theo những hậu quả không lường trước được.

Ngài còn đưa mắt nhìn viên Xenturion Xubrius Flavius một lần nữa, nhìn Xevinux, vị nguyên lão có họ với ngài, nhìn binh lính và khi trông thấy khắp nơi là những hàng lông mày cau lại, những nét mặt xúc động và những cặp mắt đang dán chặt vào ngài, ngài làm dấu hiệu tha thứ.

Khi ấy, một tràng sấm hoan hô vang động từ trên xuống dưới. Dân chúng tin chắc rằng những tội nhân kia sẽ được sống, vì từ lúc này trở đi, họ đã được dân chúng bảo trợ và ngay cả hoàng đế cũng không dám truy đuổi họ lâu hơn nữa với sự thù hằn của ngài.