Một cơn đau nhói khiến Vinixius tỉnh lại. Thoạt tiên, chàng không thể hiểu nổi mình đang ở đâu và điều gì đã xảy ra với chàng. Đầu chàng ù cả lên, mắt chàng như có màn sương bao phủ. Song dần dần sự tỉnh táo quay trở lại với chàng, và sau rốt, qua cái màn sương mù ấy, chàng trông thấy ba người đang cúi xuống phía chàng. Chàng nhận ra hai trong số người đó, người thứ nhất là bác Urxux, còn người thứ hai là cụ già mà chàng đã gạt ngã khi mang Ligia ra ngoài. Người thứ ba, hoàn toàn xa lạ với chàng, đang giữ tay trái của chàng và nắn từ khủyu tay lên vai và xương bả vai khiến chàng đau khủng khiếp, đến nỗi Vinixius cho rằng đó là một cách trả thù chàng, chàng bèn nói rít qua kẽ răng:

- Các người hãy giết ta đi!

Song họ có vẻ không hề để ý tới lời chàng, dường như họ không nghe rõ, hoặc xem chúng là những tiếng rên rỉ thông thường khi phải chịu đựng đau đớn. Với nét mặt vừa lo lắng vừa man dã, bác Urxux cầm một bó những mảnh vải trắng đã được xé ra thành những dải dài, còn cụ già nọ đang nói với người đàn ông ấn vào vai Vinixius:

- Ông Glaukox này, ông có chắc là vết thương ở đầu không nguy hiểm tới tính mạng chứ?

- Dạ vâng, thưa cha Kryxpux đức hạnh - lão Glaukox đáp. - Khi còn là nô lệ phục vụ trên tàu, rồi sau đó sinh sống ở Neapolix, tôi đã từng chữa nhiều vết thương và bằng số tiền kiếm được nhờ công việc ấy, tôi đã tự chuộc được mình ra cùng những người thân của tôi… Vết thương trên đầu nhẹ thôi. Khi bác này (nói đến đây, ông trỏ bác Urxux) giằng lại cô gái của chàng thanh niên và đẩy chàng ta vào tường, thì chắc lúc ngã xuống, chàng đã đưa tay lên che đầu, cánh tay bị dập thương và gãy, nhưng nhờ vậy cứu được cái đầu và cả tính mạng nữa.

- Ông đã từng chăm sóc nhiều anh em đạo hữu - ông Kryxpux trả lời - và nổi tiếng là một thầy thuốc giỏi… Chính vì thế tôi đã phái bác Urxux đến đón ông.

- Dọc đường chính bác ta đã thổ lộ rằng, chỉ vừa hôm qua đây thôi, bác ta hãy còn sẵn sàng giết tôi đấy.

- Nhưng trước tiên bác ta đã thổ lộ điều ấy với tôi, còn tôi vốn biết rõ ông và tình yêu của ông đối với Đấng Crixtux, nên tôi đã giải thích cho bác ta rõ rằng không phải ông là kẻ phản bội, mà chính cái người lạ muốn xui bác ta phạm tội giết người nọ mới là kẻ phản bội.

- Đó là một con quỷ dữ, thế mà tôi lại nhầm ra thiên sứ, - bác Urxux thở dài nói.

- Khi khác bác hãy kể tôi nghe chuyện ấy - ông Glaukox nói - còn bây giờ ta phải nghĩ đến bệnh nhân đã.

Nói xong, ông bắt đầu nắn lại tay cho Vinixius, và mặc dù ông Kryxpux luôn nhỏ nước lạnh vào mặt, chàng vẫn cứ bị ngất đi vì đau đớn. Thực ra, đó cũng là điều tốt cho chàng, bởi chàng không phải cảm thấy bị nắn và băng bó cánh tay bị gãy, cánh tay mà ông Glaukox ép vào hai tấm ván lõm rồi quấn chặt lại thật nhanh và thật mạnh để cố định chúng.

Song sau khi băng bó xong, chàng lại tỉnh dậy - và trông thấy Ligia.

Nàng đứng ngay sát cạnh giường chàng, giữ trước mặt một chiếc chậu bằng đồng đựng nước để ông Glaukox thỉnh thoảng lại nhúng bọt bể vào và nhỏ lên đầu chàng.

Vinixius nhìn và chàng không tin vào mắt mình nữa. Chàng ngỡ đó là giấc mơ hoặc cơn mê sảng đã dựng lên trước mắt chàng những bóng ma thân yêu - mãi một lúc lâu chàng mới cất lên được một tiếng gọi như thầm:

- Ligia…

Nghe thấy giọng chàng, cái chậu nước sóng sánh trong tay nàng, song nàng lại đưa đôi mắt đầy buồn bã nhìn chàng.

- Bằng an được cùng người. - Nàng nói khẽ.

Rồi nàng cứ đứng với đôi tay chìa ra trước mặt, với nét mặt đầy thương cảm và tiếc nuối.

Chàng nhìn nàng chăm chăm, dường như muốn để cho con ngươi được thu trọn hình ảnh của nàng sao cho khi mắt nhắm lại rồi, hình ảnh của nàng vẫn còn lưu lại dưới mi. Chàng nhìn khuôn mặt nàng, nhợt nhạt và gầy hơn lúc trước, nhìn những chỗ uốn lượn của mái tóc màu sẫm, nhìn bộ trang phục nghèo khổ của cánh thợ, chàng nhìn, nhìn đăm đăm, đến nỗi dưới tác động cái nhìn của chàng, vầng trán trắng tuyết của nàng bắt đầu ửng hồng - và trước hết chàng nghĩ rằng chàng vẫn luôn yêu nàng, rồi sau nữa chính sự nhợt nhạt của nàng là do chàng gây nên, bởi chính chàng đã bắt nàng phải rời bỏ gia đình, nơi nàng được yêu chiều, nơi nàng sống trong cảnh sung túc và tiện nghi, chính chàng đã đẩy nàng vào cái nhà khốn khổ này và bắt nàng phải khoác tấm áo choàng nghèo khó làm bằng len màu thẫm kia.

Song chính chàng lại khao khát được đội cho nàng chiếc kim miện quý báu nhất, được trang điểm cho nàng bằng tất thẩy châu báu ngọc ngà trên đời, nên nỗi kinh ngạc, sự sợ hãi, lòng thương hại cùng sự nuối tiếc lớn lao chợt bóp nghẹt tim chàng, chàng hẳn đã quỳ sụp xuống chân nàng rồi nếu như chàng có thể cử động được.

- Ligia, - chàng thốt lên - chính nàng đã không để cho người ta giết tôi!

Nàng đáp lại đầy ngọt ngào:

- Cầu chúa khiến chàng khoẻ lại!

Đối với Vinixius, người đang cảm thấy những điều xúc phạm mà chàng đã gây ra cho nàng trước đây cùng điều mà chàng vừa mới định gây ra, trong lời nói của Ligia quả như có chứa đựng thần dược. Lúc này chàng quên đi, rằng qua miệng nàng có thể chính khoa học Thiên chúa giáo đã cất tiếng nói, chàng chỉ cảm thấy rằng người phụ nữ yêu thương đang nói, rằng trong câu nàng đáp chứa đựng một tình âu yếm riêng tư nào đó và một lòng nhân hậu cao cả khiến chàng xúc động tận đáy lòng. Lúc nãy chàng đã ngất đi vì đau đớn, lúc này chàng cảm thấy người yếu hẳn đi vì xúc động. Một trạng thái kiệt sức nào đó, vừa to lớn vừa ngọt ngào, chợt cuốn chàng đi. Chàng có cảm giác như mình rơi vào vực thẳm, song đồng thời lại cảm thấy dễ chịu và hạnh phúc. Trong giây phút yếu sức ấy chàng vẫn nghĩ rằng có một vị thần đang đứng bên chàng.

Lúc này ông Glaukox đã rửa xong vết thương trên đầu chàng và bôi thuốc cao vào đó. Bác Urxux cầm lấy chiếc chậu từ tay Ligia, còn nàng đỡ lấy cốc nước pha rượu nho đã chuẩn bị sẵn trên bàn đặt vào môi người bị thương. Vinixius uống ừng ực, sau đó chàng thấy người rất dễ chịu. Sau khi vết thương được băng bó, cơn đau đớn dường như đã dứt hẳn. Các vết thương cùng những chỗ xây xát dịu dần. Chàng hoàn toàn tỉnh táo trở lại.

- Cho tôi uống nữa! - Chàng nói.

Ligia cầm chiếc cốc không sang phòng bên, còn ông Kryxpux, sau khi trao đổi vài lời với ông Glaukox, tiến lại cạnh giường chàng và nói:

- Hỡi Vinixius, chúa đã không để cho anh thực hiện một hành động xấu xa, nhưng đã cho anh được sống và ghi nhớ chuyện ấy vào lòng. Đấng mà đối với Người, con người chỉ là cát bụi, đã đưa anh vào tay chúng tôi, trong tay anh không một tấc sắt, song Đấng Crixtux, người mà chúng tôi tin tưởng, đã dạy chúng tôi phải yêu mến ngay cả kẻ thù. Cho nên chúng tôi đã băng bó vết thương cho anh, và như Ligia nói, chúng tôi sẽ cầu nguyện để Chúa trả về cho anh sức khoẻ, nhưng chúng tôi không thể nào coi sóc anh lâu hơn nữa. Anh hãy bình tâm ở lại đây và hãy nghĩ kỹ xem anh có nên tiếp tục truy nã Ligia nữa hay chăng, người thiếu nữ mà anh đã tước mất những người đỡ đầu cùng với tổ ấm gia đình, cũng như có nên truy nã chúng tôi, những người đã dùng điều tốt đáp lại những điều xấu của anh.

- Các người muốn rời bỏ tôi sao? - Vinixius hỏi

- Chúng tôi muốn rời bỏ ngôi nhà này, nơi mà chúng tôi có thể bị quan đô trưởng săn đuổi. Bạn anh đã bị giết, còn anh, một kẻ hùng mạnh trong đám người của anh, lại đang bị thương nằm đó. Không phải lỗi của chúng tôi đã gây nên những việc ấy, nhưng cơn giận của pháp luật có thể trút xuống đầu chúng tôi.

- Xin các người đừng sợ bị săn lùng, - Vinixius nói, - tôi sẽ che chở cho các người.

Ông Kryxpux không muốn đáp rằng không phải họ chỉ ngại đô trưởng với cảnh sát, mà họ không tin chàng, đồng thời muốn bảo vệ Ligia thoát khỏi cuộc săn đuổi tiếp theo của chàng.

- Thưa ngài, - ông nói, - tay phải của ngài vẫn bình thường vậy đây là tấm bảng và bút cứng, ngài hãy viết cho gia nhân, để chiều tối nay họ mang kiệu tới đón ngài đem về nhà, ở nhà ngài, ngài sẽ dễ chịu hơn trong cảnh nghèo khó của chúng tôi. Tại đây chúng tôi ở nhờ nhà một phụ nữ goá chồng nghèo khổ, bà ấy sắp tới đây cùng với đứa con trai - đây là đứa bé sẽ mang thư của ngài đi, còn chúng tôi sẽ phải tìm nơi trú khác.

Vinixius tái người đi, chàng hiểu rằng người ta muốn tách chàng ra khỏi Ligia, và một khi chàng mất nàng lần nữa thì có thể sẽ chẳng bao giờ trong đời còn được trông thấy nàng nữa… Chàng vẫn hiểu được rằng giữa hai người - chàng và nàng - đã xảy ra những việc trọng đại, mà vì chúng, muốn có được nàng chàng phải tìm kiếm những con đường mới, những con đường mà chàng chưa có thì giờ nghĩ ra. Chàng cũng hiểu rằng dù có nói gì với những người này, - dù chàng có thề nguyền rằng sẽ mang Ligia trả về với bà Pomponia Grexyna đi nữa - thì họ vẫn có quyền không tin chàng và sẽ không tin chàng. Bởi chàng đã có thể làm việc đó từ trước kia mà, thậm chí chàng đã từng có thể, - thay vì truy đuổi Ligia - đến gặp bà Pomponia và thề với bà rằng chàng từ bỏ cuộc truy đuổi, khi ấy hẳn bà Pomponia đã có thể tự đi tìm và mang cô gái trở về. - Không! chàng cảm thấy rằng những câu thề thốt như vậy không đủ sức giữ họ lại, và không một lời thề thốt thiêng liêng nào có thể được chấp nhận, hơn nữa, vì không phải là tín đồ Thiên chúa, chàng chỉ có thể thề với họ khi viện những vị thần bất tử mà chính chàng cũng chẳng lấy gì làm tin cho lắm, những vị thần mà họ xem là ma quỷ.

Tuy nhiên chàng vẫn muốn thuyết phục cả Ligia lẫn những người che chở nàng bằng một cách gì đấy mà chàng chưa có thì giờ nghĩ ra được. Chàng muốn ít nhất cũng còn được trông thấy mặt nàng vài ngày nữa. Giống như người chết đuối vớ được mảnh ván hay mái chèo nào cũng xem là cứu hộ, chàng ngỡ rằng trong mấy ngày ấy chàng có thể sẽ nói ra được điều gì đó có thể khiến chàng được lại gần nàng hơn, chàng có thể nghĩ ra được điều gì đó hay ho hơn, có thể sẽ có điều gì đó may mắn hơn xảy đến chăng?

Vậy nên, cố gắng tập trung các suy nghĩ của mình lại, chàng nói:

- Xin các người hãy nghe tôi nói, hỡi các tín đồ Thiên chúa giáo! Hôm qua tôi cũng có mặt cùng các người tại Oxtrianum, và tôi đã được nghe giảng về học thuyết của các người, và dù tôi có không hay biết học thuyết ấy đi chăng nữa, thì hành động của các người cũng cho tôi thấy các người là những con người trung thực và nhân hậu. Xin hãy bảo với người đàn bà goá sống tại ngôi nhà này cứ ở lại, các người cũng ở lại và hãy cho phép tôi được ở lại cùng. Xin người này (chàng hướng cái nhìn vào ông Glaukox) kẻ vốn là thầy thuốc hoặc chí ít cũng biết băng bó các vết thương, hãy nói xem liệu trong ngày hôm nay đã có thể di chuyển tôi được hay chưa. Tôi đang đau đớn, cánh tay bị gẫy, ít nhất cũng phải giữ nó bất động vài ba ngày - vì vậy tôi sẽ không rời khỏi nơi đây, trừ phi người ta dùng bạo lực bắt tôi phải đi.

Chàng ngừng lời vì lồng ngực bị thương của chàng thiếu hơi, ông Kryxpux đáp:

- Thưa ngài, sẽ không một ai dùng bạo lực đối xử với ngài đâu, chúng tôi chỉ mang đầu chúng tôi ra khỏi nơi đây mà thôi.

Nghe thấy thế, chàng trai vốn không quen với mọi sự phản đối nhíu mày và nói:

- Hãy để cho tôi thở chút đã.

Rồi chàng lại tiếp tục:

- Sẽ không một ai hỏi tới gã Kroton, kẻ mà Urxux đã bóp chết, vì hôm nay hắn phải tới Beneventơ do Vatynius đòi, tất cả mọi người sẽ nghĩ là y đã đi rồi. Khi tôi cùng Kroton bước vào ngôi nhà này, không một ai trông thấy chúng tôi, ngoài cái lão Hi Lạp đã cùng chúng tôi có mặt tại Oxtrianum. Tôi sẽ nói cho các người biết hắn ta sống nơi đâu, các người hãy dẫn hắn tới gặp tôi, - tôi sẽ bảo hắn sẽ câm miệng, vì đó là con người mà tôi trả tiền. Tôi sẽ viết một lá thơ gởi về nhà tôi, nói rằng tôi cũng đã đi Beneventơ. Còn nếu lão Hi Lạp đã báo tin cho đô trưởng, tôi sẽ nói rằng chính tôi đã giết Kroton và hắn đã làm tôi gãy tay. Tôi sẽ làm như thế đấy, thề có linh hồn của mẹ tôi! - Có nghĩa là các người có thể yên ổn ở lại đây, không một sợi tóc nào bị rụng đi đâu! Xin hãy mau đưa lão Hi Lạp tới gặp tôi, lão ta tên là Khilon Khiloniđex.

- Vậy thì ông Glaukox sẽ ở lại với ngài - ông Kryxpux nói - cùng với bà goá đây, ông ấy sẽ chăm lo cho ngài.

Vinixius càng nhíu đôi lông mày lại hơn nữa:

- Hãy nghe những lời tôi nói đây, hỡi người già - chàng nói. - Tôi biết ơn ông, ông tỏ ra là một người nhân hậu và trung thực, nhưng ông đã không nói thật với tôi những điều ông đang mang nặng trong lòng. Có phải ông sợ rằng tôi sẽ gọi nô lệ của tôi đến và ra lệnh cho chúng bắt nàng Ligia đi? Có phải thế không?

- Phải! - ông Kryxpux đáp lại vẻ nghiêm khắc.

- Vậy thì xin ông hãy lưu ý rằng tôi sẽ nói chuyện với lão Khilon ngay trước mặt các người và trước mặt các người tôi sẽ viết thư về nhà rằng tôi đã đi rồi - còn sau này tôi sẽ không tìm ra người mang tin nào khác ngoài chính các người… Xin hãy cân nhắc những điều đó và đừng làm cho tôi khó chịu hơn nữa.

Nói tới đây, chàng nổi xung lên, mặt chàng nhăn lại vì giận dữ, rồi chàng nói tiếp đầy xúc động:

- Thế ra các ông nghĩ rằng tôi muốn được ở lại chỉ vì để nhìn thấy nàng sao?… Thằng ngốc cũng có thể đoán ra được điều ấy, dù cho tôi có phản đối đi nữa. Nhưng tôi không khi nào dùng bạo lực cướp nàng đi lần nữa… Còn ông thì tôi nói cho ông biết: nếu nàng không ở lại đây, thì bằng cánh tay phải còn lành lặn này, tôi sẽ dứt sạch băng trên vai, tôi sẽ không ăn không uống chút gì hết - để cho cái chết của tôi giáng lên đầu ông và những người anh em của ông! Tại sao ông lại băng bó cho tôi, tại sao ông không ra lệnh giết tôi đi cho rồi?

Và chàng xỉu đi vì giận dữ và kiệt sức. Song Ligia, ngồi trong gian nhà thứ hai đã nghe rõ cả câu chuyện, nàng tin rằng Vinixius sẽ thực hiện điều chàng vừa nói, nàng sợ hãi những điều của chàng. Nàng không muốn chàng phải chết. Bị thương và không chút sức tự vệ, không những chàng chỉ khiến nàng thương mà còn làm nàng sợ nữa. Kể từ khi chạy trốn, sống giữa những người lúc nào cũng đắm mình trong sự say mê tôn giáo triền miên, chỉ nghĩ đến sự hi sinh, sự dâng hiến và lòng từ thiện vô bờ bến, chính nàng cũng thấm nhuần niềm say mê mới mẻ này đến độ nó thay thế cả nhà cửa, gia đình, niềm hạnh phúc bị mất đi, nó biến nàng thành một trinh nữ Thiên chúa giáo, những người sau này sẽ làm thay đổi tâm linh già cỗi của thế giới. Vinixius đã gây ảnh hưởng quá lớn đến số phận của nàng và đã quá si mê theo đuổi nàng, đến độ nàng không thể quên nổi chàng. Suốt bao ngày dài nàng nghĩ đến chàng, và đâu chỉ một lần nàng khẩn cầu Đức Chúa hãy ban cho nàng giây phút, khi mà đi theo tiếng gọi của giáo thuyết, nàng có thể dùng điều tốt đáp lại cái xấu với chàng, dùng lòng từ thiện đáp lại sự săn đuổi, chinh phục chàng, giành lại chàng cho đấng Crixtux và giải thoát cho chàng. Giờ đây, nàng thấy chính giây phút ấy đã tới, những lời cầu nguyện của nàng đã được nghe thấu.

Nàng bèn tiến lại gần ông Kryxpux với nét mặt phấn khích và cất tiếng nói, dường như có ai đó khác nói ra thông qua miệng nàng.

- Thưa ông Kryxpux, hãy để cho chàng được ở lại với chúng ta, và chúng ta hãy ở lại với chàng cho tới khi nào đấng Crixtux khiến chàng khoẻ lại.

Vị quản họ đạo tuổi tác, người quen tìm thấy hơi thở của Chúa ở mọi thứ xung quanh, khi trông thấy sự bột khởi của nàng liền nghĩ rằng có thể bề trên đã thốt ra qua miệng nàng, ông chợt giật mình sợ hãi trong lòng và cúi đầu xuống.

- Cầu mọi việc sẽ như người nói, - ông thốt ra.

Sự vâng lời dễ dàng của ông Kryxpux gây cho Vinixius - người suốt từ nãy không hề rời mắt khỏi nàng - một ấn tượng kỳ lạ và mạnh mẽ. Chàng cảm thấy Ligia là một nữ tiên tri Xybinla hoặc một vị nữ giáo chủ nào đó trong những người Thiên chúa giáo, được người ta sùng kính và vâng lời. Bất giác chàng cũng chịu ảnh hưởng của sự sùng kính ấy. Giờ đây, thêm vào tình yêu mà chàng cảm thấy, còn có một nỗi e sợ nào đó, đối với nó, chính tình yêu lại trở nên quá đường đột, quá ngông cuồng. Chàng không sao quen được với ý nghĩ rằng quan hệ giữa hai người đã bị thay đổi, giờ đây, không phải nàng bị lệ thuộc vào ý chí của chàng mà là chàng phụ thuộc vào ý chí của nàng, rằng chàng đang nằm đó, ốm yếu, gẫy tay, rằng chàng không còn là sức mạnh tấn công - chinh phục nữa, mà giống như một đứa trẻ không chút sức tự vệ, trong sự chăm sóc của nàng. Đối với bản chất kiêu căng và tự tôn của chàng, mối quan hệ như thế sẽ là một nỗi nhục nhã trong tương quan đối với bất cứ kẻ nào khác, song bây giờ, không những chàng không cảm thấy nhục nhã, mà còn biết ơn nàng như biết ơn bà chủ của mình. Đó quả thực là những cảm giác mà chàng chưa hề có, những cảm giác mà một ngày trước đây, chắc sẽ không thể chứa nổi trong đầu óc chàng, và lúc này đây hẳn vẫn còn khiến chàng kinh ngạc, giá như chàng có thể hiểu chúng thật tường tận. Song lúc này chàng đâu có hỏi tại sao lại như thế, dường như đó là một việc hoàn toàn đương nhiên, bởi chàng cảm thấy hạnh phúc khi được ở lại nơi đây.

Và chàng muốn cảm ơn nàng - với lòng biết ơn cùng một thứ tình cảm nào đấy vô cùng lạ lẫm đối với chàng, đến nỗi chàng không biết gọi tên nó là gì nữa, vì thực ra nó là sự tuân phục. Song sự bột phát vừa rồi đã khiến chàng kiệt sức đến nỗi chàng không thể nói lên lời mà chỉ dùng mắt để cảm ơn nàng, trong mắt chàng bừng sáng niềm sung sướng được ở lại bên nàng và có thể được nhìn nàng ngày mai, ngày kia hoặc lâu hơn nữa. Niềm vui sướng đó chỉ bị vẩn đục bởi một nỗi lo sợ bị mất đi điều mà chàng vừa có được, nỗi lo sợ to lớn, đến nỗi khi Ligia mang nước đến cho chàng, chàng muốn nắm tay nàng, nhưng chàng lại sợ - chàng sợ không dám làm điều ấy, chính chàng, chính Vinixius, người mà trong bữa tiệc tại cung Hoàng đế đã dùng sức mạnh để hôn vào môi nàng, và sau khi nàng chạy trốn đã tự nhủ rằng sẽ nắm tóc lôi nàng vào buồng ngủ hoặc ra lệnh đánh đập nàng.