Hai mươi chín tuổi, Ian có một mối tình ngoài hôn nhân. Người thanh niên khôi ngô tươi tắn ở Viêng Chăn năm nào nay đã trở thành một người cha người chồng nặng gánh trách nhiệm, dù gặp đủ điều không như ý, vẫn đơn giản là yêu thương, chăm sóc, nuông chiều, bầu bạn với cô. Cưới nhau năm năm, luôn gắng hết sức để thực hiện trọn vẹn nghĩa vụ của mình. Cuối cùng cũng đến lúc mệt mỏi. Mệt với thân thể mang thai ốm nghén liên tiếp của cô, mệt với tâm hồn sâu hoắm u ám vô cảm của cô, không tài nào điều chỉnh được trạng thái giữa hai vợ chồng, dù chỉ một lần cũng chưa từng được cô đáp lại.

Có lúc anh ngồi trước vô tuyến xem thi đấu thể thao, ăn khoai tây chiên, uống bia, một mình hò reo làm vui, cuối cùng ngủ lịm đi trên xô pha, bỏ lại màn hình loạn xạ ánh sáng hiệu và tạp âm lạo xạo. Khuôn mặt trẻ trung thân hình khỏe khoắn của anh ngày càng rệu rã. Những gắn bó quấn riết cuồng nhiệt về thể xác, cùng với thời gian đã chảy xệ như chịu tác dụng của trọng lực, dần dần suy yếu thành hờ hững, tâm hồn hai người vốn thiếu nhịp cầu kết nối ngay từ đầu, tiếp tục ngăn cách tách rời không sao xích lại gần nhau được. Cô từ phòng trẻ đi ra, đắp chăn len cho anh, tiện tay vuốt hộ mái tóc bết mồ hôi, thầm nghĩ ngày qua ngày, tấm lòng họ dành cho nhau chỉ còn là thương hại. Biết thế, nhưng không làm sao nâng đỡ nhau được.

Người anh yêu là một đồng nghiệp ở sở. Dân trong vùng, ba mươi tuổi, chưa lấy chồng. Thấy anh bắt đầu mặc sơ mi với kiểu dáng khác lạ, nhãn hiệu chưa gỡ ra, đứng trước gương nhà vệ sinh vừa cạo râu vừa ngâm nga điệu nhạc, cô liền hiểu anh đã thay lòng. Thản nhiên nhìn anh lăng xăng hết tăng ca rồi công tác, thật ra là đi nghỉ cùng người kia hoặc lưu trú ở khách sạn. Cô giả tảng không biết, mặc anh chìm đắm vào những cảm xúc kích thích, sôi nổi, mới lạ, tri âm… Đôi khi anh áy náy, buồn rầu, đôi khi nóng nảy, đôi khi lấy lòng. Cứ dở hơi thất thường như thế.

Cô thầm phân tích, xem liệu có khả năng nào khiến anh lìa xa gia đình không. Nếu anh muốn dứt áo mà đi, cô nên thu xếp ra sao cho mình và hai đứa bé. Tính toán rất lung nhưng ngoài mặt vẫn giữ bình tĩnh, không hề biểu lộ thái độ gì. Kéo dài như thế chừng nửa năm, cô quyết định phải hành động để kiểm chứng trực giác. Đợi một lần anh quen thói thông báo sẽ đi công tác hai ngày, cô liền bám theo.

Để lũ trẻ lại nhà cho bảo mẫu thời vụ, cô theo chân họ suốt một hôm. Tắm nắng trên bờ biển, mình trần vui đùa, bữa tối nến hoa, đi quán bar uống rượu, rồi lại đổi một quán bar khác uống rượu tiếp. Mãi cho đến khi về khách sạn. Họ đóng cửa rồi, cô mới nhẹ nhàng băng qua hành lang, đến trước cửa phòng chờ đợi. Âm thanh cuồng nhiệt hưng phấn vọng ra, loáng thoáng tiếng cười và tiếng kêu. Cô nín thở đứng yên, thầm nghĩ, nếu anh vui vẻ và thỏa mãn, cô sẵn lòng buông tay. Trước mối quan hệ này, cô không cho rằng mình ở lập trường chống đối anh. Cuộc hôn nhân của họ đang lùi dần về xuất phát điểm của những người xa lạ, với những khiếm khuyết riêng không sao sửa chữa được. Điều khốn khổ là, họ không thể dựa vào nhau để lấp đầy các khiếm khuyết ấy, mà chỉ nhận ra và làm nó nổi bật lên thôi. Cuối cùng nó sẽ trở thành đường phân cách, để họ ý thức được bản chất hoàn toàn xa lạ của nhau.

Cô biến anh thành người đàn ông ngồi xem vô tuyến uống bia rồi ngủ. Bản thân cô thoái hóa thành một người mẹ nuôi hai đứa con, luẩn quẩn trong nhịp điệu tù túng vụn vặt của đời nội trợ. Hằng ngày vất vả lo toan việc nhà, xuềnh xoàng nhẫn nại, mỗi tuần một lần đi chơi riêng, lộng lẫy lột xác thành một người phụ nữ khác, áo gấm đi đêm, thả sức tự do như thời xuân sắc. Nếu không làm thế, cô có khác gì một kẻ đã bị đào sâu chôn chặt, mọi sinh lực tiêu tan. Cuộc sống phân thân này, nên chữa trị bằng cách nào đây. Cô bỗng rã rời cả người, không còn sức đâu tiến tới hay giật lui nữa. Bèn ngồi luôn xuống, tựa lưng vào cửa, nhắm mắt thử ngủ.

Ngủ mất bao lâu, mấy tiếng đồng hồ hay mấy mươi phút, cô không biết. Chỉ biết khi choàng tỉnh thì thấy toàn thân cứng đờ, lạnh ngắt, hành lang vành khuyên khép kín, dãy đèn chiếu sáng nhấp nháy tán loạn, không có cửa sổ nào để nhìn xem sắc trời ra sao, nhưng cô đoán rằng đã qua nửa đêm về sáng. Cõi lòng quạnh hiu và tỉnh táo, giống như hồi niên thiếu tỉnh dậy trơ trọi trong căn phòng rộng, tự hỏi Trinh Lượng mất tích liệu có quay về không. Giống như cầm một tấm gương trên tay, gượng nhẹ, cõng một sức nặng khó lòng đặt xuống và một tương lai dễ vỡ. Trấn tĩnh rồi, kiểm điểm và soát lại lựa chọn, thì ra đó là một cơ hội. Đóng vào trái tim một cái đanh dài chắc để giữ im lặng tuyệt đối trong hiện thực, để khiến nội tâm thanh tĩnh lại.

Đột nhiên cửa phòng bật mở, dường như cảm ứng được nhau nhờ cuộc sống chung trong những năm qua, anh mặc áo choàng khách sạn ló đầu ra nhìn. Thấy cô ngồi bệt trên thảm ngay gần đấy, anh hoảng hồn, cả hai cùng cứng người bất động. Rồi cô chống tay đứng lên, mắt điềm tĩnh nhìn anh. Không có gì đáng nói, lòng lặng như nước. Khẽ vẫy tay với anh rồi xoay người bỏ đi, đêm hôm ấy lái xe một mạch ba tiếng đồng hồ để về nhà.

Chạng vạng hôm sau, người đàn ông tái xuất hiện, vẻ mặt tiều tụy. Cô không nói không rằng, lúi húi trong bếp nấu bữa tối cho lũ trẻ. Ăn xong, rửa bát và thu dọn nhà bếp. Tắm cho các con. Kể chuyện hát ru đểchúng ngủ. Bấy giờ mới xong xuôi. Anh không bật kênh thể thao ngồi xem ở sô pha phòng khách như thường lệ. Cô vào phòng ngủ, trông thấy anh nằm trên giường, không khí nồng nặc mùi cồn. Anh đã uống rượu, nhưng chưa say, có lẽ chỉ muốn tìm khuây khỏa.

Cô lại gần, vuốt trán anh, ngón tay nhẹ nhàng cào qua chân tóc anh như vỗ về đứa trẻ vùng vằng không chịu ngủ. Anh vùi đầu vào đùi cô, lúng túng hổ thẹn, nước mắt như mưa, bắt đầu thút thít. Anh hỏi, Fiona, em có yêu anh không, liệu em có thực sự yêu anh bao giờ không. Cô bất động, không biết trả lời anh thế nào. Trù trừ mãi, cuối cùng đành câm lặng. Anh mỉm cười như thể tự giễu chính mình, lại nhuốm nét cay đắng, khẽ khàng nói, thật ra lúc gặp em ở Viêng Chăn là anh đã biết, anh chỉ là công cụ để em mặc tình điều khiển. Nhà cửa, con cái, lòng yêu của anh… Có gì khiến em cảm thấy an toàn? Có gì khiến em cảm thấy thỏa mãn đến tận cùng? Có gì là nơi chốn quay về của em không? Anh biết là không có. Anh từng yêu em sâu sắc, em biết chứ?

Nhưng… Anh đâu có biết tình yêu là cái gì! Cô nghĩ, đến cô cũng chưa từng biết thế nào là tình yêu, thế nào là tình yêu chân chính, thế nào là tình yêu lâu dài kiên định, thế nào là tình yêu ấm áp nhẫn nại, thế nào là tình yêu không thay đổi không giảm bớt không tiêu tan. Ha! Cô chưa bao giờ gặp cả. Cô chỉ chứng kiến những người vì tình yêu mà lạc lối, mà quằn quại, mà chìm lấp, mà hủy diệt, mà rách toang, mà vụn nát. Cái gọi là tình yêu trên thế gian cuối cùng chẳng qua là nỗi thất vọng của mỗi con người. Tất cả, chắc chắn đều chưa thấm thía ý nghĩa của tình yêu.

Cô hỏi, bây giờ anh muốn thế nào. Lòng cô lúc này đã hoàn toàn sáng tỏ.

Anh nói, không biết phải làm thế nào. Không biết. Cô ấy muốn kết hôn với anh, nhưng anh cần em và các con.

Cô đưa hai tay nâng mặt anh, hỏi rành mạch, Ian, cho em biết, anh đi như thế có thấy vui không, có hạnh phúc không?

Có, anh đáp. Anh rất vui. Đã rất lâu rồi anh không vui như vậy.

Được, chúng ta ly hôn thôi, cô nói. Trên đời này, bất cứ một hình thái bền vững an toàn nào cũng không quan trọng bằng niềm vui trong lòng chúng ta, dù chỉ thoáng chốc cũng đáng. Tin em đi. Nó xứng đáng để anh theo đuổi.

Cô lại trấn an, đừng nên cho rằng đây là lỗi của anh. Theo em, cần ai đó hay yêu ai đó đều không phải lỗi lầm. Nếu có lỗi lầm, thì chính là ở chỗ chúng ta không đủ mạnh mẽ.